Đứng đầu phòng vé toàn cầu và nhận được cơn mưa lời khen từ giới phê bình nghệ thuật nhưng phim "Joker" vẫn gây tranh cãi trái chiều trong Viện Hàn lâm khoa học và nghệ thuật điện ảnh Mỹ (AMPAS).
Sau khi chiến thắng giải Sư tư vàng tại LHP Venice, Joker đã ngay lập tức trở thành ứng viên hàng đầu cho giải Oscar 2020. Sự ủng hộ mới đây đã tăng mạnh khi doanh thu tuần đầu của Joker đã cán mốc 248 triệu USD – kỷ lục cho những bộ phim ra rạp tháng 10,và đứng đầu phòng vé trên toàn thế giới.
Vừa được giới phê bình nghệ thuật khen ngợi, nay lại có thêm thành công thương mại, Joker nghiễm nhiên vượt qua những đối thủ khác như Once Upon a Time in Hollywood, The Irishman hay Marriage Story trên đường đua tới hạng mục “Phim hay nhất” của Oscar. Joaquin Phoenix và Todd Phillips theo đó cũng có khả năng cao nhận đề cử cho “Nam diễn viên chính xuất sắc nhất” và “Đạo diễn xuất sắc nhất”.
Câu hỏi được đặt ra là: Các thành viên của Viện Hàn lâm khoa học và nghệ thuật điện ảnh (AMPAS) – đơn vị tổ chức giải Oscar – nghĩ gì về Joker sau khi đã thưởng thức nó?
Vài thành viên nổi tiếng của AMPAS như diễn viên Chris Rock và đạo diễn Michael Moore đã công khai khen ngợi Joker trên mạng xã hội và dùng những từ như “kiệt tác” hay “tuyệt vời” để miêu tả. Trong khi đó, để tránh gây tranh cãi, hầu hết những thành viên còn lại đều tránh nói về cảm nghĩ của mình trước khi giải Oscar diễn ra.
Tuy nhiên, tờ The Hollywood Reporter đã liên hệ với vài thành viên AMPAS (trong tổng số gần 7.000 người) và yêu cầu chia sẻ quan điểm về Joker. Tất nhiên, danh tính được giữ kín trừ giới tính và vai trò của họ trong AMPAS (thuộc nhánh nào).
Một thành viên nam của một nhánh lớn: “Tôi đã xem nó vào thứ bảy tại buổi chiếu chính thức của Viện (có khoảng 500 người tham dự). Các bộ phim có chủ đề đen tối thường không được đón nhận tốt như các phim tươi sáng hơn thế nhưng phản ứng từ khán giả là tích cực. Tôi cho rằng đó là một bộ phim tuyệt vời và Joaquin Phoenix chưa từng diễn hay hơn thế. Cách anh ấy và ê kípkhắc họa quá trình Arthur trở thành Joker thật sự tài tình và điêu luyện”.
Một thành viên nam của nhánh sản xuất nói: “Con trai tôi, 21 tuổi, thích Joker và tôi chắc chắn ở tuổi của nó bộ phim có thể có ý nghĩa. Tuy nhiên, khi nhìn vào cách nhân vật Arthur được xây dựng và phát triển, bạn sẽ thấy khán giả buộc phải cảm thông với Arthur mặc dù anh ta đâm và bắn chết người. Đối với tôi, kiểu bạo lực vô cớ đó gửi đi một thông điệp rất lạ. Joker sẽ kiếm được rất nhiều tiền vì vậy nếu là chủ một studio, liệu bạn có thực hiện nó hay không bất chấp những quan ngại của bản thân? Tôi từng ở vị trí đó và đã quyết định không làm. Thế nhưng, sự thật là Joker đã ra đời và kiếm được rất nhiều tiền”.
Một thành viên nữ của một nhánh lớn: “Tôi đã xem Joker tối qua tại Landmark cùng với một thành viên khác của viện, và dạ dày của tôi vẫn còn quặn tới tận sáng nay. Bộ phim làm tôi khó chịu ngay từ khung hình đầu tiên cho đến khung hình cuối cùng nhưng tôi nghĩ bộ phim thật phi thường. Tôi đã không đọc bất cứ điều gì về Joker trước đó vì vậy tôi đã nghĩ rằng nó sẽ giống như Batman. Hóa ra, đó là màn trình diễn nổi bật nhất trên màn ảnh mà tôi từng thấy trong nhiều năm… Vẫn còn sớm, nhưng tôi chắc chắn sẽ đề cử Joker cho hạng mục Phim hay nhất. Joaquin Phoenix chắc chắn phải nhận được đề cử. Nếu không, nhánh "Diễn viên"chẳng biết công việc của họ là gì”.
Một thành viên nam của nhánh sản xuất nói: “Tôi đã xem Joker tại viện. Một bộ phim tuyệt vời! Thể hiện của Joaquin Phoenix thật phi thường và anh ấy xứng đáng nhận được đề cử Oscar. Phần quay phim cũng xuất sắc. Mặc dù vậy, tôi không muốn xem lần nữa. Tôi không phải chuyên gia về sức khỏe tâm thần, nhưng tôi chắc chắn có rất nhiều người sẽ xem việc nhảy điên cuồng sau khi giết người là một điều gợi cảm, và việc tôn thờ anh ta ở cuối phim là tuyệt vời. Là một người từng bị chĩa súng vào đầu, tôi không thể chịu đựng nổi những cảnh bạo lực như thế. Tôi có nhiều cảm xúc khác biệt về bộ phim nhưng mừng là đã xem nó”.
Một thành viên nữ của nhánh biên kịch phát biểu: “Hai đứa cháu trai ở tuổi 20 của tôi rất thích Joker nhưng chúng thích The Dark Knight (2008) hơn. Tôi chắc chắn không ủng hộ việc kiểm duyệt nội dung, hạn chế sáng tạo nhưng trên thực tế, một bộ phim có thể ảnh hưởng tiêu cực lẫn tích cực đến xã hội và văn hóa. Giới truyền thông đưa tin về Joker theo kiểu với sự cảm thông, chúng ta nên đồng tình với hành động bạo lực của Arthur. Còn về chất lượng tổng thể của bộ phim? Joker không quá đặc sắc, khác biệt trong cách kể chuyện về một kẻ cô đơn biến thành một bệnh nhân tâm thần, ngay cả khi nhân vật chính do Joaquin Phoenix đảm nhận”.
Một thành viên nam của nhánh sản xuất: “Tôi đã xem Joker ở LHP Venice và khi ấy chưa có bất kỳ lời bình nào hết. Tôi thấy bộ phim tuyệt đẹp ở mọi cấp độ - quay phim, thiết kế, trang phục. Todd Phillips đã thực hiện một tác phẩm hoàn hảo. Thế nhưng, tôi coi thường bộ phim. Nó làm tôi cảm thấy rất khó chịu. Tôi yêu (Darren)Aronofsky, (Lars)von Trier, (Michael)Haneke và hầu hết các bộ phim định nghĩa lại "bóng tối". Nhưng ở Joker là một chủ nghĩa hư vô và tự ái khiến nhiều người trong chúng tôi cảm thấy thực sự băn khoăn và phải nuốt đi sự khó chịu của mình… Tôi không biết cốt lõi của Joker là gì. Đây là bộ phim đầu tiên mà tôi nhận xét là "quá đen tối"đối với mình”.
Một thành viên của nhánh biên kịch phátbiểu: “Tôi nghĩ Joker là phim siêu anh hùng hay nhất kể từ The Dark Knight. Nó thật tàn khốc nhưng chân thực và đẹp đẽ. Tôi chưa xem bất kỳ bộ phim hàn lâmnào trong mùa này, nhưng về mặt nghệ thuật, tôi nghĩ Joker hay hơn nhiều những tác phẩm được đề cử Oscar năm ngoái. Có điều, tạm quên Oscar đi, trong 10 năm qua, có được bao nhiêu bộ phim chất lượng như vậy đến được khán giả đại chúng như Joker chứ”.
Một thành viên của nhánh âm nhạc nhận xét: “Về mặt tích cực, Joker thể hiện sự đồng cảm với những người không ổn định về mặt tinh thần trong xã hội. Về mặt tiêu cực, nó quá bạo lực nhưng là kiểu bạo lực điện ảnh. Chúng chẳng khiến những vấn đề ngoài đời thực trở nên trầm trọng hơn đâu”.
Một thành viên của nhánh sản xuất nói: “Đây là một bộ phim thực sự ấn tượng. Diễn xuất của Joaquin là phi thường, không thể phủ nhận. Joker không có gì mới tương tự như cách Dunkirk được quay hay kỹ xảo âm thanh của First Man nhưng nếu trải nghiệm nó ở rạp IMAX như tôi, bạn sẽ phải thừa nhận đó là một tác phẩm chỉn chu đến tuyệt vời. Tuy nhiên, Joker cũng chỉ tới vậy. Nó chẳng làm dấy lên bất kỳ vấn đề nào nghiêm trọng cả. Chúng ta vẫn đang chống chọi với chúng hằng ngày đó thôi. Với tư cách là một người có quyền bỏ phiếu cho giải Oscar, tôi bị phân vân… Không biết nên trao cho Joker mọi giải thưởng hay cấm chiếu nó”.
Một thành viên nữ của nhánh quan hệ công chúng/tiếp thị viết: “Tôi đã xem nhưng không thích lắm. Nhân vật của Joker quá đáng sợ. Không phải kiểu đáng sợ như nhân vật của Jake Gyllenhaal trong The Nightcralwer mà cái gì đó rất tệ hại. Tôi đã phải xem Downton Abbey 3 lần để giúp thoát khỏi Joker”.
Một thành viên nam của nhánh sản xuất phát biểu: "Tôi cho rằng Phoenix đã làm rất tốt nhưng xét về tổng thể thì bộ phim đặt ra nghi vấn về mặt đạo đức. Tôi nghi ngờ về thông điệp mà bộ phim muốn gửi gắm và sức ảnh hưởng của nó. Tôi không nghĩ Viện hàn lâm nên tôn vinh một bộ phim có yếu tố gây tranh cãi như vậy. Joker mang đến cảm giác khó chịu đến nỗi tôi không thể bình chọn cho nó”.
Mai Thảo