Thomas Ames vây giữa vô cực tình yêu

1.Khi tôi chuẩn bị tổ chức chương trình đêm nhạc Chiều rỗng hồn em của mình tại Đà Nẵng vào tháng 6.2016, quyết định mời ca sĩ Quỳnh Như, con gái của anh chị hát hai ca khúc Xin một lần chạm sóng và Chờ mùa đã mất cho live show. Chúng tôi gặp nhau. Trong những buổi ấy có Thomas Ames cùng Mai Hương, bạn gái nhà thơ, cũng là người phiên dịch. Nhìn bên ngoài không ai nghĩ Thomas Ames là một nghệ sĩ. Ông có dáng vẻ cao gầy, thông minh, thân thiện như một doanh nhân hay tư lự như một triết gia. Nói chung nhìn cách nào thì ông cũng không thể là nhà thơ.

Vậy mà ngược lại. Thomas tự vẽ mình bằng ngôn ngữ. Trong sáng. “Ở nơi màu xám / hãy cứ nghĩ là màu sáng trong”. Tinh tế. “Bão lòng vô tận / thổi qua hồn tôi”. Điếng tê. “Chúng ta sống với những điều dối trá / Nuôi mớm chúng”. Và đầy ám ảnh. “Bên ngọn lửa / bóng hình tôi nhảy múa / với nỗi đau / đang lan tỏa quanh mình”. Vâng, ông đã làm một kẻ như tôi ngạc nhiên. Thơ là chứng nhân nói lên tất cả. Chứ không phải hình hài. Nhà thơ cần chữ hơn cần râu ria. Nhà thơ là ánh sáng với nhiều bí mật bên trong chứ không phải hình hài bụi bặm, nhẵn nhụi bề ngoài. Thomas Ames là một phản đề từ buổi gặp nhau đầu tiên. “Cũng như lịch sử / Cát trượt qua kẽ tay / trôi nhanh thời gian tăng tốc”. Ông viết đơn giản nhưng cực kỳ tinh tế. Phải lột bỏ, bóc trần mới nhận ra được sự thật của lõi. Của bản nguyên phù phiếm. “Giấc mơ tôi đang réo gọi / muốn đưa tôi vượt khỏi chân trời”.

2. Tôi còn rất ngạc nhiên khi gặp một người Mỹ đã yêu Sài Gòn đến vậy! Thomas Ames. Ông tách bỏ được sự rối rắm vây bủa còn nhiều chướng vật của một đô thị đang phát triển mạnh mẽ để tìm rhythin hay nhịp của nó. Nhịp chính là vũ điệu hay lốc phố. Cái ồn ã, tươi mới tạo nên sự sống. Như bài Nhịp Sài Gòn (Rhythin of Sai Gon): “Thành phố những ô cờ / dọc ngang người xe hối hả / tựa những đàn ong cần cù / Và âm thanh những con tàu / vang vọng xuyên qua bóng tối”. Để cái kết thật bất ngờ: “Sài Gòn / thành phố của những thành phố”. Thành phố của những thành phố. Đó có thể là Luân Đôn, Paris, New York... nơi những bước chân lang thang của chàng thi sĩ phiêu du đã từng đến, từng đổ bóng chữ cùng phong cách thơ hiện đại của mình neo ký ức thành phố lớn. Sài Gòn có lẽ là không bằng nhưng chắc chắn cái nhịp (rhythin) chuyển động của nó vẫn là nhịp tim bung xé, kêu gọi của một trung tâm đô thị mời gọi, dễ quen biết, dễ xa lạ, dễ sống nhưng cũng dễ buông trôi, khốc liệt, tàn nhẫn và hiện đại. Sài Gòn trong thơ Thomas Ames là Inside the Circle, là giữa “vô cực” của tiếng vọng, những câu bện thơ tự do, ẩn ý, nhiều liên tưởng và mạnh mẽ, căng tràn sức biểu cảm tươi mới qua những câu thơ...

3. Thomas Ames đã đến chơi với tôi nhiều lần. Ông gợi ý muốn tôi dịch vài bài trong tập thơ sẽ xuất bản in song ngữ của ông. Tôi biết ông tin vào sức cảm thụ của những nhà thơ. Ở họ tuy khác ngôn ngữ nhưng cùng một biểu tố, hình ảnh cảm xúc. Thơ như lửa cháy trên mỗi tâm hồn. Tôi cũng đã để những bài thơ của ông trên bàn làm việc để mỗi khi rảnh vẫn đọc, viết, dịch lai rai và ngẫm nghĩ. Ông quyến rũ tôi bằng những tiết tấu chậm, những tiếng thầm. “Đời người cùng những ân sủng ban tặng / Ta hít thở rồi nhận ra ánh sáng / Thấu cảm trận gió lướt qua”. Như quy luật của muôn đời. Mọi thứ sẽ tan biến chẳng có gì là vĩnh viễn. “Mỗi ngày chúng ta trao đi / vì những mục đích tốt lành / và nhận ra tình yêu / trở lại trên hành trình ta bước (Thế giới của chúng ta). Hầu hết thơ ông tiết chế đến tận cùng chất sống. Như rượu trong vắt đến đáy.

Ông hướng tới sự minh triết, trí tuệ. Vẻ đẹp của ảo ảnh và của ngôn ngữ. Đọc thơ ông cảm nhận những khoảng lặng của đêm biếc. Những khoảng cách để làm những vì sao sáng hơn và lung linh nhiều mơ ước hơn... Nhưng công việc đã khiến tôi thất hẹn với ông. Tô i ngẫm nghĩ và dịch những bài thơ Thomas Ames quá lâu. Khi giữa vô cực đã ra đời tôi vẫn chưa rõ mình đang lang thang ở cực nào! Nhưng chắc chắn là Cực Thơ! Làm thơ vô cực hay đa cực?! Và dù lênh đênh ở cực nào vẫn vô cùng cực nếu bạn chạm đến được Thơ hay!

LUNAR NEW YEAR
May this be our best year
not only for me
but for everyone on earth
as we find ourselves changing
Possibly like coming from a cocoon
people will emerge
into more earth responsible individuals
earing about our home
and life between ourselves
as we ride our mother earth
through the stars.

CHÀO NĂM MỚI
Có lẽ đây là năm đẹp nhất
đâu phải cho riêng tôi
mà cho cả mọi người trên trái đất
tôi thấy mình mới lạ trước tươi xanh
Có thể như ta đến từ cái kén
rồi chúng ta ngày một đông hơn
cùng chung tay chăm chút giữ gìn
ngôi nhà ấy cùng đời ta ở đó
chào năm mới đất trời đang rộng mở
ta bay cùng đất mẹ tới muôn sao...