Vấn đề Biển Đông được nêu trong cuộc họp đầu tiên của ASEAN

Hội nghị lần này có nhiệm vụ chuẩn bị các mặt cho Hội nghị Hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao (AMMR) tổ chức trực tuyến ngày 21.1. Tham dự Hội nghị là các Trưởng SOM các nước ASEAN cùng Phó Tổng Thư ký ASEAN.

Trình bày về chủ đề ASEAN 2021, “Cùng chia sẻ, cùng chuẩn bị, cùng thịnh vượng”, Trưởng SOM ASEAN Brunei bày tỏ mong muốn duy trì và thúc đẩy những kết quả ASEAN đạt được trong năm 2020 và trước đó, khẳng định chủ trương lấy người dân làm trung tâm, thúc đẩy phát triển bền vững, cùng xây dựng một cấu trúc khu vực dựa trên luật lệ và đề cao chủ nghĩa đa phương, ủng hộ một hệ thống thương mại đa phương rộng mở. Các nước hoan nghênh chủ đề ASEAN 2021 do Brunei đề xuất. Nhiều nước cho rằng những định hướng, ưu tiên và sáng kiến trong 2021 là phù hợp, kịp thời và cũng là sự tiếp nối những tiến bộ, thành tựu ASEAN đạt được trong những năm qua, đặc biệt là nỗ lực đấu tranh chống COVID-19 trong 2020.

Các nước trao đổi về những công việc cần triển khai từ Hội nghị cấp cao ASEAN 37 và các hội nghị liên quan, trong đó có Báo cáo kiểm điểm giữa kỳ Kế hoạch tổng thể cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, tăng cường phối hợp liên trụ cột và liên ngành, hướng tới xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025. Trong ứng phó COVID-19, các nước cam kết sẽ khẩn trương triển khai Khung phục hồi tổng thể ASEAN và Kế hoạch triển khai, tận dụng Quỹ ASEAN về ứng phó COVID-19 và thúc đẩy lập Khuôn khổ hành lang đi lại ASEAN. Các nước nhất trí với đề xuất của Brunei cần có cách tiếp cận chiến lược và tổng thể trong quản lý thảm họa và các trường hợp khẩn cấp trong tương lai để bảo vệ các nền kinh tế, xã hội và bảo đảm phát triển rộng lớn hơn.

Các đại biểu tiếp tục phát biểu đề cao chủ nghĩa đa phương và tái khẳng định cam kết của ASEAN đối với thúc đẩy hợp tác đa phương để bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn và thịnh vượng ở khu vực và thế giới. Trên cơ sở đó, các nước đánh giá ASEAN tiếp tục có vai trò quan trọng trong khu vực, ngày càng trở thành lực lượng trung tâm, tập hợp các nỗ lực chung vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Đáng chú ý, những giá trị cốt lõi của ASEAN, nêu trong các văn kiện chủ chốt ngày càng được đánh giá cao, phát huy và áp dụng trong quan hệ giữa các nước trong khu vực và trong quan hệ đối ngoại của ASEAN.

Nhìn lại những diễn biến trong năm 2020, các nước cho rằng tình hình Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, đòi hỏi ASEAN duy trì đoàn kết, nhất trí, cam kết đóng góp cho hòa bình, ổn định tại Biển Đông và trong khu vực nói chung. Các đại biểu cũng cho rằng các bên cần tiếp tục thực hiện đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và thúc đẩy nối lại thương lượng xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông(COC) hiệu quả và hiệu lực, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Luật Biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS) 1982.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam cảm ơn sự ủng hộ của các nước ASEAN với Việt Nam trong 2020. Thứ trưởng bày tỏ tin tưởng Brunei sẽ dẫn dắt ASEAN vượt qua thử thách sớm phục hồi sau đại dịch, tiếp tục đạt thành công mới trong xây dựng cộng đồng. Việt Nam khẳng định sẵn sàng hợp tác để Brunei hoàn thành nhiệm vụ Chủ tịch ASEAN.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng đề nghị sử dụng Quỹ ASEAN về ứng phó COVID-19 để mua vắc xin, trước mắt để phục vụ nhân viên y tế ở tuyến đầu. Việt Nam kêu gọi ASEAN vận hành đầy đủ Kho dự phòng vật tư y tế khu vực (RRMS). Về thúc đẩy xây dựng Cộng đồng ASEAN, Việt Nam nhấn mạnh ASEAN cần tận dụng các kết quả năm 2020. Theo đó, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng đề nghị các cơ quan trụ cột Cộng đồng ASEAN, trên cơ sở Đánh giá giữa kỳ đã được cơ bản hoàn thành trong năm 2020, tiếp tục nghiên cứu cải thiện và hoàn tất các dòng hành động còn lại trong Kế hoạch tổng thể triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.

Trên nền tảng Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025 đã được thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng đề nghị ASEAN sớm xác định lộ trình để kịp thời xây dựng Tầm nhìn sau 2025. Thúc đẩy triển khai rà soát Hiến chương ASEAN, tăng cường vai trò chủ động và vai trò trung tâm của ASEAN trong thúc đẩy hợp tác tiểu vùng sẽ góp phần vào thành công quá trình thu hẹp khoảng cách phát triển và tăng cường liên kết ASEAN.

Cuối cùng, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh ASEAN cần duy trì đoàn kết nội khối, chủ động ứng phó với thách thức mới nổi, bảo đảm đời sống của người dân và phục hồi bền vững hậu dịch bệnh, đồng thời ASEAN cần tiếp tục là lực lượng trung tâm, đi đầu trong khu vực, đóng góp tích cực cho hòa bình và ổn định bền vững của khu vực và thế giới.