Vì sao thế giới lo lắng về cuộc khủng hoảng bất động sản ở Trung Quốc?

Cuộc tẩy chay diễn ra với nhiều nhà phát triển bất động sản đang chật vật xoay sở với hàng núi nợ và lo ngại khủng hoảng có thể lan sang phần còn lại của nền kinh tế Trung Quốc cũng như toàn cầu.

Ngành bất động sản của Trung Quốc lớn thế nào?

Khổng lồ. Bất động sản và các ngành công nghiệp liên quan ước tính đóng góp khoảng 1/4 tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc.

Lĩnh vực này đã thành công sau khi cải cách thị trường vào năm 1998. Có sự bùng nổ xây dựng ngoạn mục do nhu cầu từ tầng lớp trung lưu ngày càng tăng, vốn coi bất động sản là tài sản gia đình và biểu tượng địa vị quan trọng.

Thị trường bất động sản được thúc đẩy bởi khả năng tiếp cận các khoản vay dễ dàng, trong đó các ngân hàng sẵn sàng cho cả nhà phát triển và người mua vay càng nhiều càng tốt.

Theo báo cáo của hãng ANZ Research tháng này, các khoản vay thế chấp chiếm gần 20% tổng dư nợ trong toàn bộ hệ thống ngân hàng của Trung Quốc.

Nhiều nhà phát triển dựa vào "tiền bán hàng", với việc người mua trả tiền thế chấp cho các căn hộ trong các dự án chưa được xây dựng.

Các ngôi nhà chưa hoàn thiện ở Trung Quốc chiếm tới 225 triệu m2, trang Bloomberg News đưa tin.

Tại sao ngành bất động sản Trung Quốc lại lâm vào khủng hoảng?

Khi các công ty bất động sản phát triển mạnh mẽ, giá nhà đất cũng tăng theo. Điều đó khiến chính phủ Trung Quốc lo lắng, khi đã lo ngại về rủi ro do các nhà phát triển bất động sản nợ nần chồng chất gây ra.

Chính phủ Trung Quốc đã tiến hành cuộc đàn áp vào năm ngoái, với việc ngân hàng trung ương giới hạn tỷ lệ dư nợ cho vay bất động sản so với tổng cho vay của các ngân hàng để cố gắng hạn chế mối đe dọa đến toàn bộ hệ thống tài chính.

Điều này khiến nguồn tài chính bị thắt chặt với các nhà phát triển vốn đang gặp khó khăn trong việc xử lý các khoản nợ của họ.

Một làn sóng vỡ nợ xảy ra sau đó, đáng chú ý nhất là Evergrande, nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc, đang chìm trong khoản nợ hơn 300 tỉ USD.

Ngoài ra, các công ty bất động sản Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng trong đại dịch - tình trạng kinh tế không chắc chắn đã buộc nhiều người mua nhà phải suy nghĩ lại về kế hoạch mua nhà của họ.

Người mua nhà phản ứng thế nào?

Cuộc khủng hoảng của Evergrande đã làm dấy lên các cuộc phản đối từ người mua nhà và các nhà thầu ở thành phố Thâm Quyến vào tháng 9.2021.

Hồi tháng 6.2022, một hình thức phản đối mới đã xuất hiện: Tẩy chay thế chấp.

Những người đã mua căn hộ trong các dự án còn dang dở thông báo sẽ ngừng thanh toán cho đến khi việc xây dựng tiếp tục trở lại.

Trong vòng một tháng, cuộc tẩy chay lan rộng đến người mua nhà tại hơn 300 dự án tại 50 thành phố trên khắp Trung Quốc.

Nhiều dự án chưa hoàn thành tập trung ở tỉnh Hà Nam, nơi các cuộc biểu tình phản đối gian lận ngân hàng nông thôn nổ ra và bị dập tắt.

Các nhà cho vay Trung Quốc vào tuần trước nói các khoản thế chấp bị ảnh hưởng chỉ chiếm chưa đến 0,01% các khoản thế chấp nhà ở còn tồn đọng. Thế nhưng, một số nhà phân tích cho rằng nỗi lo sợ là các cuộc tẩy chay sẽ lan rộng ra sao.

Tại sao có sự quan tâm toàn cầu?

Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, với các liên kết thương mại và tài chính toàn cầu sâu rộng.

Các nhà phân tích nhận định, nếu cuộc khủng hoảng tài sản lan sang hệ thống tài chính của Trung Quốc thì cú sốc sẽ vượt xa biên giới nước này.

"Nếu các vụ vỡ nợ leo thang, có thể có những tác động kinh tế, xã hội rộng rãi và nghiêm trọng", cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch Ratings viết trong một ghi chú hôm 18.7.

Điều này lặp lại cảnh báo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cho biết vào tháng 5 rằng trong khi Trung Quốc đã cố gắng kiềm chế lạm phát đến nay, cuộc khủng hoảng tài sản tồi tệ hơn cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống tài chính của nước này.

Cuộc khủng hoảng có thể lan rộng và tác động đến thương mại toàn cầu cùng tâm lý rủi ro, Fed cho biết trong Báo cáo ổn định tài chính tháng 5.2022.

Trung Quốc làm gì để khắc phục vấn đề?

Các nhà phân tích nói rằng một gói cứu trợ hoặc giải cứu cho toàn bộ lĩnh vực bất động sản khó có thể xảy ra, ngay cả khi các cuộc tẩy chay thế chấp gia tăng, vì điều đó đồng nghĩa chính phủ đang thừa nhận quy mô của cuộc khủng hoảng.

Một gói cứu trợ lớn cũng có thể khuyến khích các nhà phát triển và người mua nhà tiếp tục với những quyết định rủi ro vì họ sẽ thấy chính phủ cùng các ngân hàng phải chịu trách nhiệm.

Song áp lực đã và đang gia tăng lên các ngân hàng Trung Quốc để giúp xoa dịu tình hình. Cơ quan quản lý ngân hàng của Trung Quốc thông báo sẽ giúp đảm bảo rằng các dự án được hoàn thành và các căn hộ được bàn giao cho người mua.

Một số sự can thiệp đã xảy ra ở cấp địa phương tại tỉnh Hà Nam, nơi quỹ cứu trợ được thành lập với sự hợp tác của một nhà phát triển bất động sản được nhà nước hậu thuẫn để giúp đỡ các dự án căng thẳng.

Chen Shujin tại tổ chức tài chính Jefferies Hong Kong cho biết chính quyền địa phương, nhà phát triển và chủ sở hữu nhà cũng có thể thương lượng việc miễn lãi và tạm dừng thanh toán thế chấp trong một thời gian nhất định tùy từng trường hợp.