Vụ PVC thua lỗ hơn 3.000 tỉ đồng: Ông Trịnh Xuân Thanh chịu trách nhiệm gì?

Thua lỗ, nợ nần vẫn thăng tiến

Ông Trịnh Xuân Thanh ghi dấu ấn lãnh đạo đậm nhất khi về ngành dầu khí. Năm 2007, đang làm Tổng giám đốc Tổng công tyXây dựng Sông Hồng (Bộ Xây dựng), tổngcôngty làm ăn không có gì nổi trội, ông Trịnh Xuân Thanh được Tập đoàn Dầu khí Việt Nam nhận về làm Phó tổng giám đốc Tổng côngty cổ phần Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC). Từ đây, con đường làm quancủa ông Thanh gần như được trải thảm. Ông Thanh có bố là ông Trịnh Xuân Giới, cựu Hiệu trưởng Trường Đoàn T.Ư có mối quan hệ mật thiết với một lãnh đạo đầu ngành dầu khí khi đó. Chắc nhờ quan hệ thân thiết này mà ông Thanh lần lượt được cất nhắc lên các vị trí, Tổng giám đốc PVC, rồi Chủ tịch HĐQT PVC.

Nhưng trái ngược với vị trí thuận lợi, lẽ ra ông Trịnh Xuân Thanh phải mang hết năng lực làm cho PVC ngày càng thịnh vượng, thì dưới thời lãnh đạo của ông Trịnh Xuân Thanh, PVC lại ngập ngụa trong nợ nần, thua lỗ, không ít cá nhân, đơn vị trực thuộc PVC giai đoạn này đã bị kỷ luật, bị xét xử vì để thất thoát, cố ý làm trái quy định của nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng.

Điển hình trong số này là Côngty cổ phần Thi công cơ giới và lắp máy dầu khí (PVC-ME) đã bị cơ quan chức năng khởi tố hình sự vụ án “Cố ý làm trái quy định của nhà nước” và một số lãnh đạo của PVC-ME phải thụ án tù. Trước đó, vào năm 2009, ông Trịnh Xuân Thanh chủ trương thành lập PVC-ME với số vốn điều lệ 500 tỉ đồng, trong đó PVC giữ vị trí cổ đông sáng lập với tỷ lệ góp vốn 40% và giao ông Trịnh Văn Thảo làm giám đốc. PVC-ME với hoạt động chính là xây dựng hạ tầng, làm nền móng, gia công cơ khí. Tuy nhiên, do năng lực yếu kém, trongkhi được giao những phần việc béo bở, PVC-ME một mặt nhận công trình, rồi cho nhà thầu phụ thầu lại, ở giữa ăn hoa hồng nên công trình thi công không đến nơi đến chốn, gây thất thoát hàng trăm tỉ đồng.

Ngày 11.8.2015, TAND TP.Hà Nội xét xử sơ thẩm vụ án cố ý làm trái các quy định của nhà nước về quản lý kinh tế và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại PVC-ME. Trong số bị can bị truy tố về các hành vi trên thì có tới 13/15 bị can thuộc PVC-ME gồm: Vũ Duy Thành (Chủ tịch HĐQT PVC-ME), Trần Xuân Tình (Phó giám đốc PVC-ME), Bùi Trọng Chinh (Phó giám đốc), Đinh Bá Lượng (Kế toán trưởng), Phạm Thị Hải Hà (Thủ quỹ)...

Cơ quan tố tụng xác định PVC-ME đã lập quỹ trái phép hơn 85 tỉ đồng để sử dụng cho hoạt động đối ngoại, tiếp khách. Hành vi của các bị cáo đã gây thiệt hại cho PVC-ME gần 47 tỉ đồng, gây thiệt hại ngân sách hơn 1,1 tỉ đồng và gây thiệt hại tới một doanh nghiệp khác 4 tỉ đồng. HĐXX tuyên phạt Bùi Trọng Chinh 15 năm tù, các bị cáo còn lại từ 3 đến 11 năm tù và một bị cáo hưởng án treo. Riêng Trịnh Văn Thảo đang bị truy nã quốc tế.

Theo kết luận của các cơ quan chức năng, đến năm 2012, tại PVC-ME đã để xảy ra thua lỗ với khoản tiền hơn 576 tỉ đồng, dẫn đến mất toàn bộ vốn chủ sở hữu, chưa kể những khoản nợ khổng lồ lên tới hàng trăm tỉ đồng. Thua lỗ thất thoát tại PVC-ME đã cộng thêm phần tiêu cực vào việc thua lỗ hơn 3.300 tỉ đồng tại PVC. Đến đầu tháng 2.2016, vụ án được TAND tối cao tại TP.Hà Nội xử phúc thẩm.

Mặc dù PVC và nhiều đơn vị thành viên hoặc liên doanh thua lỗ lớn, thất thoát tài sản nhưng ông Trịnh Xuân Thanh vẫn được bổ nhiệm giữ các chức vụ cao hơn. Đến đầu tháng 7.2016, sau khi có chỉ đạo của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu Ủy ban Kiểm tra Trung ương điều tra làm rõ các sai phạm liên quan tới ông Trịnh Xuân Thanh thì vụ việc mới được các cơ quan chức năng lật lại...

Bán thầu hưởng hoa hồng

Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện, trong năm 2011, để tạo điều kiện cho các đơn vị trong ngành triển khai các dự án, công trình lớn có số vốn lên đến hàng nghìn tỉ đồng (theo Luật Đấu thầu thì các công trình này đều phải đấu thầu chọn nhà thầu công khai), thì Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) có chủ trương giao cho các đơn vị trong ngành thực hiện, với điều kiện giá phải giảm hơn 5% so với dự toán được duyệt. Thể theo chủ trương này, PVC là đơn vị xây lắp duy nhất trong ngành được giao phần lớn các công trình, dự án với tư cách tổng thầu hoặc nhà thầu đứng đầu tổ hợp. Sau khi được chỉ định thầu, PVC lập tức chỉ định cho các công ty con hoặc chia nhỏ gói thầu để bán thầu cho các doanh nghiệp ngoài ngành thi công.

Liên quan đến khoản thua lỗ lên tới gần 3.300 tỉ đồng được xác định xảy ra trong giai đoạn 2011- 2013 tại PVC, một quan chức ngành dầu khí trao đổi với phóng viên Lao Động đã xác nhận chính trong giai đoạn này, PVC được giao làm tổng thầu EPC nhiều công trình với giá trị các gói thầu lên tới hàng chục tỉ đồng. Trong đó, riêng gói thầu dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 (ở huyện Thái Thuỵ, Thái Bình) do Tập đoàn Dầu khí Quốc gia (PVN) làm chủ đầu tư, và PVC làm tổng thầu EPC, tổng mức đầu tư dự án trên 34.000 tỉ đồng (tương đương 1,7 tỉ USD). Dự án dự kiến hoàn thành vào năm 2015, nhưng đến nay vẫn đang dang dở. Tiếp đến là dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hậu 1 (ở huyện Châu Thành, Hậu Giang) được khởi công ngày 16.5.2015, do PVN làm chủ đầu tư, Tổng côngty Lắp máy VN (Lilama) làm tổng thầu EPC, PVC cũng nhận được 2 gói thầu trị giá hơn 3.000 tỉ đồng theo cơ chế “chỉ định thầu”.

Tuy nhiên, sau khi nhận được các gói thầu khủng mà không phải “thi thố” tài năng, PVC lập tức chia nhỏ các gói thầu này cho các côngty con thực hiện bằng các hợp đồng ký với các đơn vị thành viên. Cụ thể, với dự án nhiệt điện Sông Hậu, PVC đã ký hợp đồng với các nhà thầu phụ để triển khai các gói thầu như Côngty cổ phầnXây dựng công nghiệp và dân dụng dầu khí (PVC-IC); Côngty cổ phầnĐầu tư và thương mại dầu khí Sông Đà (PVSD), bao gồm gói thầu thi công xây dựng các hạng mục thuộc nhà máy chính, bãi thải xỉ…, tổng giá trị gần 1.400 tỉ đồng. Trước đó, ngày 5.6.2015, PVC ký hợp đồng các gói thầu thuộc dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hậu 1 với Côngty cổ phầnĐầu tư và xây dựng dầu khí Phú Đạt (PVC Phú Đạt), Côngty TNHH Băng Dương (BDC), Côngty cổ phầnĐịa kỹ thuật Việt Nam (GEOVIETNAM).

Tại dự án này, theo điều tra của phóng viên, PVC còn liên danh với GEOVIETNAM triển khai thực hiện hạng mục thiết kế bản vẽ thi công và thi công xử lý nền có giá trị trên 519 tỉ đồng. Gói thầu cung cấp và thi công bấc thấm, tường sét của dự án được giao cho GEOVIETNAM thực hiện với giá trị gói thầu gần 139 tỉ đồng. Ngày 1.6.2016, PVC và các nhà thầu phụ là Côngty cổ phầnKết cấu kim loại và lắp máy dầu khí (PVC-MS); Côngty cổ phầnXây lắp đường ống bể chứa dầu khí (PVC-PT) đã ký hợp đồng thi công 2 hạng mục dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hậu 1, với tổng giá trị gần 470 tỉ đồng…

Đó là chưa kể loạt 3 dự án nhiên liệu sinh học tại Dung Quất (Quảng Ngãi), Phú Thọ và Bình Phước, mỗi nhà máy có công suất thiết kế 100 triệu tấn ethanol/năm, do quyết định đầu tư sai cũng đang nằm đắp chiếu. Trong đó, riêng dự án nhiên liệu sinh học tại Phú Thọ do Liên doanh PVC-Alfa Laval (Ấn Độ) làm tổng thầu EPC khởi công năm 2009, nhưng đến năm 2011 thì “đắp chiếu”, trong khi tổng mức đầu tư tăng gấp đôi từ 1.300 tỉ lên 2.400 tỉ đồng, gây không ít bức xúc cho người dân địa phương.

Cơ quan điều trasẽ làm rõ

Thừa nhận giai đoạn 2011-2013, Tập đoàn Dầu khí VN đã khá đau đầu về hoạt động của PVC đã để lại khoản thua lỗ nặng nề. Trong lần dự tổng kết tập đoàn năm 2013, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu PVN phải làm rõ các sai phạm tại Tổng côngty PVC, đồng thời xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan. Thực hiện kết luận của Thủ tướng, Ban Cán sự đảng, HĐTV Tập đoàn Dầu khí VN đã họp thống nhất kỷ luật ban lãnh đạo PVC bằng hình thức cho thôi chức vụ với Chủ tịch và Tổng giám đốc PVC khi đó là ông Trịnh Xuân Thanh và ông Vũ Đức Thuận.

Ông Phùng Đình Thực, nguyên Chủ tịch PVN cũng xác nhận với phóng viênchính ông là người ký văn bản gửi các cơ quan cấp trên khẳng định: “Ông Trịnh Xuân Thanh có phần trách nhiệm về khoản thua lỗ (được xác định gần 3.300 tỉ) tại PVC, yêu cầu ông Thanh và ông Thuận chuyển công việc khác”. Ông Thực cũng khẳng địnhHội đồng Quản trị PVN không giới thiệu ông Thanh giữ các chức vụ tại Bộ Công Thương. “Việc ông Thanh sau đó về làm Phó văn phòng, phụ trách Văn phòng Bộ Công Thương tại miền Trung và được tiến cử các vị trí tại Bộ Công Thương là do lãnh đạo Bộ Công Thương bổ nhiệm”- ông Thực nói.

Một Phó tổng giám đốcPVN cũng xác nhận với Lao Động rằngsai phạm là rõ, xử lý kỷ luật ông Trịnh Xuân Thanh là có, nhưng bằng con đường nào ông Thanh vẫn qua mặt được các cơ quan chức năng về công tác tại Bộ Công Thương, rồi được giới thiệu về làm Phó chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang thì Tập đoàn Dầu khí không hay biết. Ông cũng cho biếtvề trách nhiệm của cán bộ trong vụ việc ông Trịnh Xuân Thanh, PVN có quy định phân cấp rất rõ, tại thời điểm năm 2013, PVN đã rút kinh nghiệm sâu sắc trong nội bộ khi để xảy ra việc thua lỗ, thất thoát vốn nhà nước tại Tổng côngty PVC, nhưng tại thời điểm đó, cũng không có ai bị kỷ luật gì nghiêm trọng và sự việc được rút kinh nghiệm nội bộ.

Trong một diễn biến khác, cơ quan chức năng đã vào cuộc điều tra về hình vi gây thua lỗ tại PVC giai đoạn 2011-2013, theo đó, vụ việc đang trong quá trình điều tra, nên chưa thể công bố kết quả.