Ba vụ mất vật thể phóng xạ bí ẩn xảy ra trong 3 tháng qua

Giới chuyên gia đánh giá đây là sự trùng hợp cực kỳ hiếm gặp, nhưng gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính an toàn của chất phóng xạ.

Chất phóng xạ

Đồng vị phóng xạ là dạng không ổn định của một chất hóa học (tự nhiên hoặc nhân tạo) bị phân hủy theo thời gian dưới dạng bức xạ.

Bức xạ phát ra ở dạng tia alpha, beta và gamma. Tùy thuộc vào nồng độ mà chúng có thể gây nguy hiểm, nhưng chúng cũng rất hữu ích trong tiêu diệt tế bào ung thư, đo đạc chính xác...

Nguồn phóng xạ phổ biến đến mức không ngờ tới. Tổng giám đốc công ty tư vấn Radiation Services WA Lauren Steen nói với đài CNN: “Hàng trăm nghìn nguồn phóng xạ được sử dụng và vận chuyển không gặp vấn đề gì mỗi ngày”.

Chất phóng xạ có nhiều ứng dụng công nghiệp. Chẳng hạn xi lanh bị mất tại Thái được dùng để đo lượng tro trong hoạt động sản xuất nhiệt điện, máy chụp ảnh phóng xạ mất tại Mỹ có thể được dùng để kiểm tra tàu, đường ống và các không gian nhỏ khác.

Thiết bị kiểm tra đất cũng có chất phóng xạ. Viên nang bị mất tại Úc vốn là một phần của máy đo mật độ quặng sắt sử dụng bởi công ty khai thác mỏ Rio Tinto.

Quan chức Ủy ban Quản lý hạt nhân Mỹ David McIntyre cho biết chất phóng xạ còn được dùng trong bệnh viện phục vụ chẩn đoán - điều trị ung thư hoặc khử trùng máu.

Ba vật thể phóng xạ nguy hiểm không?

Câu trả lời tùy thuộc đồng vị phóng xạ bên trong vật thể, và liệu đồng vị phóng xạ có lớp che chắn hay không.

Viên nang bị mất tại Úc và xi lanh mất tại Thái chứa Caesium-137 - chất phóng xạ nguy hiểm chết người.

Giới chuyên gia cảnh báo Caesium-137 có thể gây ra vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho trường hợp tiếp xúc: bỏng da, bệnh bức xạ, thậm chí ung thư. Chất có chu kỳ bán phân rã lên đến 30 năm nên có thể đem đến rủi ro cho con người trong nhiều thập kỷ.

Rủi ro chất phóng xạ có mặt tại một khu vực không xác định suốt thời gian dài hiển hiện ở trường hợp viên nang tại Úc. Viên nang bị mất dọc theo một đoạn cao tốc dài, không có lớp bảo vệ.

Xi lanh mất tại Thái có lớp bảo vệ xung quanh nguồn phóng xạ. Phó tổng thư ký Văn phòng Nguyên tử vì Hòa bình Thái Lan (OAP) Pennapa Kanchana cho biết: “Nếu mọi người vô tình tiếp xúc thì ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ phụ thuộc cường độ bức xạ. Nếu cường độ cao, ảnh hưởng đầu tiên chúng ta thấy là kích ứng da”.

Mỹ vào năm 2000 từng ghi nhận vụ việc hai người thu gom phế liệu mua lại một hộp kim loại chứa chất phóng xạ Cobalt-60 rồi đưa đến bãi xử lý nơi hộp bị cắt ra.

Một số công nhân bị bỏng, cuối cùng có 3 người chết cùng 7 người khác bị thương do bức xạ. Ngoài ra, gần 2.000 người sống gần đó bị nhiễm phóng xạ.

Theo ông Kanchana, xi lanh bị mất tại Thái chứa ít chất phóng xạ hơn hộp kim loại tại Mỹ năm 2000.

Chất phóng xạ có thường xuyên bị mất?

Ba vật thể phóng xạ bị mất chỉ trong thời gian ngắn làm dấy lên lo ngại. Nhưng giới chuyên gia nhận định tần suất xảy ra sự cố như vậy rất thấp.

Tổng giám đốc Steen trong 15 năm làm việc chưa từng nghe qua chuyện làm mất nguồn phóng xạ cho đến năm nay. “Tôi bị sốc. Tôi chưa gặp qua tình huống này trước đó. Tuy nhiên đây dường như chỉ là sự trùng hợp lớn”, bà chia sẻ với CNN.

Quan chức McIntyre cũng nhấn mạnh loạt vụ việc gần đây chỉ là trường hợp ngoại lệ.