Báo Đức: Số đông theo chủ nghĩa dân tộc ở các nước Đông Âu ủng hộ Putin trong vấn đề Ukraine

Phương Tây đang tranh cãi về cách tốt nhất để đối phó với Nga và các quốc gia thành viên phía đông của NATO từ Croatia đến Thổ Nhĩ Kỳ là trọng tâm của những cuộc thảo luận này. Một số nước trong khu vực đã bày tỏ quan điểm mạnh mẽ và mâu thuẫn.

NATO đang chia rẽ một cách bất thường về cách đối phó với Nga trong cuộc khủng hoảng leo thang về Ukraine. Stefan Meister - một chuyên gia về Nga và Đông Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức (DGAP) nói: "Mỹ và Anh ủng hộ sự răn đe và đường lối cứng rắn; Đức, Pháp và Ý đang nhấn mạnh đối thoại và nhóm thứ ba, bao gồm Bulgaria, Hungary và Slovakia, muốn đứng ngoài cuộc xung đột và bất kỳ hoạt động triển khai quân đội nào".

Ông Meister cảnh báo rằng, ngoài ra, NATO đã bị suy yếu bởi chủ nghĩa dân túy, Trump và Brexit. Ông giải thích: “Tổng thống Nga Vladimir Putin đang cố gắng khai thác điều này để đàm phán về một trật tự an ninh mới ở châu Âu - không có Mỹ. Và trong tình huống này, các nước NATO ở đông nam châu Âu có một vai trò quan trọng khác thường.

Croatia: 'Nếu tình hình leo thang, hãy rút lui'?

Tuy nhiên, có một số tiếng nói cứng rắn và mâu thuẫn khiến bản thân họ được lắng nghe trong khu vực. Vào cuối tháng 1, Tổng thống Croatia, Zoran Milanovic, đã gây hoang mang trong và ngoài nước khi tuyên bố rằng, trong trường hợp xảy ra xung đột ở Ukraine, đất nước của ông sẽ rút lui. Phát biểu tại thủ đô Zagreb của Croatia, Milanovic cho biết: "Nếu tình hình leo thang, chúng tôi sẽ rút lui, với người lính cuối cùng của Croatia". Tuy nhiên, ông ta không nói rõ chính xác ý của mình vì không có binh sĩ Croatia đóng quân ở Ukraine.

Chính phủ Croatia - thành viên của cả EU và NATO - ngay lập tức đưa ra một tuyên bố trái ngược. Ngoại trưởng Croatia, Gordan Grlic Radman cho biết: “Tổng thống không nói cho Croatia, mà cho chính mình. Chúng tôi đã và vẫn là một thành viên trung thành của NATO".

Điều đặc biệt nhất trong lời tuyên bố của Tổng thống Croatia là không ai - không phải NATO, không phải Mỹ, không phải Ukraine – từng yêu cầu sự tham gia của quân đội Croatia. Filip Milacic thuộc Quỹ Friedrich Ebert ở Vienna giải thích trong một cuộc phỏng vấn với DW: "Những tuyên bố của Milanovic phục vụ các mục đích chính trị trong nước. Chúng phải được nhìn nhận dựa trên nền tảng mối hiềm khích lâu nay của ông với Thủ tướng Andrej Plenkovic. Gần đây, tổng thống dường như đang chơi con bài dân tộc chủ nghĩa. Ông ấy đã gọi Milorad Dodik, nhà lãnh đạo người Serb ở Bosnia, là 'đối tác', và ông ấy muốn đi lang thang với những người theo chủ nghĩa dân tộc Croatia, những người mơ ước vẽ lại biên giới ở Bosnia, với sự hỗ trợ của Nga".

Bulgaria: Lịch sử là 'nhà vận động hành lang' cho Nga

Trong một lần xuất hiện trên BTV truyền hình Bulgaria vào ngày 1.2 năm nay, đại sứ Nga Eleonora Mitrofanova đã nói rất rõ những gì Nga đang đòi hỏi ở NATO: rút quân khỏi biên giới các quốc gia được kết nạp là thành viên của tổ chức này kể từ năm 1997. Điều này đòi hỏi NATO phải rút hết quân khỏi các nước như Romania và Bulgaria và đóng cửa các căn cứ ở đó. Mitrofanova nói rằng các nước này có thể chính thức là thành viên NATO - nhưng chỉ là về mặt hình thức.

Bộ trưởng Quốc phòng Bulgaria, Stefan Yanev, rõ ràng là rất thoải mái với ý tưởng này. Vào tháng 12.2021, ông đã bị thủ tướng Kiril Petkov khiển trách công khai sau khi ông lên tiếng trên Facebook phản đối việc tái triển khai quân đội của NATO tới Bulgaria. Trong cuộc điều trần trước quốc hội vào tháng sau, Yanev sau đó tuyên bố: "Chúng ta nên ngừng đọc báo chí nước ngoài và suy đoán. Ông nói, nếu bất kỳ quân đội nào của NATO đóng tại Bulgaria, họ phải là người Bulgaria duy nhất”.

Ở Bulgaria cũng có một nền tảng chính trị trong nước chú trọng đến "lợi ích quốc gia". Vào tháng 12.2021, đảng Tái sinh theo chủ nghĩa dân tộc gia nhập quốc hội và đã gây áp lực lên chính phủ kể từ đó. Đại sứ Eleonora Mitrofanova nhận thức rõ về cảm tình truyền thống thân Nga của những người theo chủ nghĩa dân tộc Bulgaria. Bà nói: “Nga có ảnh hưởng ở Bulgaria: lịch sử chung của chúng tôi. Đó là người vận động hành lang quan trọng nhất, người có ảnh hưởng quan trọng nhất trong quan hệ của chúng ta".

Romania: 60% ủng hộ NATO

Tình hình ở Romania hoàn toàn khác. Cùng với Đức và Ba Lan, đây là một trong những quốc gia được Mỹ và NATO tăng cường triển khai quân đội. Theo một cuộc khảo sát của viện thăm dò INSCOP Research, trong tất cả các quốc gia trong khu vực, Romania là quốc gia mà tỷ lệ dân chúng tin tưởng NATO cao nhất.

Sorin Ionita, một nhà khoa học chính trị tại Tổ chức chuyên gia ở Bucharest, nói với DW: “Quân đội NATO bổ sung không chỉ được hoan nghênh mà còn là tài sản chính trị cho chính phủ. Ngay cả những người theo chủ nghĩa dân tộc cũng không dám lên tiếng chống lại nó".

Hungary: 'Người thân Putin' ở Budapest

Hungary cũng là một trọng tâm cho các đợt triển khai quân của NATO, vì giống như Romania, nước này có chung đường biên giới với Ukraine. Thủ tướng Viktor Orban đã duy trì "mối quan hệ đặc biệt" với Nga trong nhiều năm. Sự ngưỡng mộ của công chúng đối với Tổng thống Putin và việc bác bỏ các lệnh trừng phạt chống lại Nga, đã khiến ông có biệt danh là "người thân Putin".

Vài ngày trước, vào đầu tháng 2.2022, Orban đã đến Moscow với mô tả là "sứ mệnh hòa bình". Tuy nhiên, các vấn đề chính đang được thảo luận thực sự là tìm mua khí đốt của Nga với giá thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường và sự tham gia của Nga trong việc mở rộng nhà máy điện hạt nhân Paks. Do đó, Budapest đang tránh bất kỳ cuộc thảo luận nào về việc Hungary tham gia nhiều hơn vào các hoạt động của NATO.

Thổ Nhĩ Kỳ: Một 'hành động cân bằng tinh tế'

Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên NATO quan trọng về mặt chiến lược cũng có mối quan hệ đặc biệt phức tạp với Nga. Putin và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đang hợp tác trong cuộc nội chiến Syria, nhưng ở Libya, họ ủng hộ các nhóm khác nhau.

Erdogan đầu tiên đánh lừa các đối tác NATO của mình bằng cách mua tên lửa phòng không S-400 của Nga - sau đó Ankara cung cấp máy bay không người lái quân sự cho Ukraine. Giống như Đức, Hungary và Bulgaria, Thổ Nhĩ Kỳ cũng phụ thuộc vào khí đốt và dầu của Nga.

Asli Aydintasbas thuộc Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu cho biết: “Đó là một hành động cân bằng tinh tế của Ankara. Erdogan có mối liên hệ đặc biệt với Ukraine và sẽ hỗ trợ cả nước này và NATO. Mặt khác, ông ấy không được khiến Putin tức giận đến mức tắt đường ống dẫn khí hoặc tìm cách trả đũa ở Syria".

Tây Balkan: Putin và giới tinh hoa dân tộc chủ nghĩa

Chuyên gia Đông Âu người Anh Timothy Garton Ash bình luận: "Putin biết chính xác những gì ông ấy muốn ở Đông Âu - không giống như phương Tây. Ông ấy muốn khôi phục càng nhiều càng tốt đế chế, vị thế cường quốc và phạm vi ảnh hưởng mà Nga đã đánh mất nghiêm trọng do sự tan rã của Liên bang Xô viết cách đây 30 năm. Ở đông nam châu Âu, Điện Kremlin đặt mục tiêu đạt được điều này bằng khí đốt giá rẻ và chủ nghĩa dân tộc”.

Filip Milacic thuộc Quỹ Friedrich Ebert cho biết thêm: "Nga cũng đang cung cấp cho giới tinh hoa dân tộc chủ nghĩa ở phía tây Balkan một thứ mà phương Tây không cung cấp và không nên đưa ra: lời hứa vẽ lại biên giới trong khu vực".

Tuy nhiên, theo quan điểm của Stefan Meister của DGAP, khí đốt giá rẻ, chủ nghĩa dân tộc và sự bất đồng sẽ không đủ để chia rẽ NATO trong trường hợp xảy ra xung đột. Meister nói rằng: "Hiện tại, với tư cách là cường quốc hàng đầu, Mỹ đã có thể tự khẳng định mình. Vũ khí đang được cung cấp, quân đội đang được tăng cường - và nhảy vào bất kỳ nơi đâu mà Nga lo ngại".