Bầu cử Quốc hội Mỹ giữa kỳ tác động ra sao đến ông Biden?

Có 3 kịch bản bầu cử với mức độ tốt xấu khác nhau:

Đảng Dân chủ vẫn kiểm soát lưỡng viện

Đây là kịch bản tốt nhất nhưng bị đánh giá khó xảy ra. Nhiều đơn vị thăm dò chẳng hạn như FiveThirtyEight chỉ ra rằng đảng Dân chủ chỉ có 1/5 cơ hội giữ được Hạ viện.

Tổng thống Biden từng cam kết luật hóa quyền phá thai và thông qua lệnh cấm vũ khí tấn công nếu đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Quốc hội Mỹ. Ông còn có khả năng thúc đẩy kế hoạch tài trợ chăm sóc trẻ em, cao đẳng cộng đồng cùng cải cách nhập cư.

Tuy nhiên 2 năm đầu nhiệm kỳ cho thấy một đảng kiểm soát cả Quốc hội lẫn Nhà Trắng không có nghĩa Tổng thống Mỹ có thể muốn gì được nấy. Một số vấn đề như phá thai hay nhập cư vẫn cần 60 phiếu ở Thượng viện mới thông qua, đảng Dân chủ bị chia rẽ về vấn đề tài trợ cho các chương trình xã hội.

Đảng Dân chủ vẫn kiểm soát Thượng viện, đánh mất Hạ viện

Kịch bản này sẽ cản trở nhiệm kỳ của Tổng thống Biden bằng hàng loạt cuộc điều tra do Hạ viện Mỹ khởi xướng cũng như ngăn cản thông qua bất cứ dự luật chi tiêu lớn nào.

Khi một chính đảng nắm thế đa số tại Hạ viện Mỹ thì nghị sĩ đảng đó sẽ trở thành người đứng đầu các ủy ban trực thuộc, nắm quyền thiết lập chương trình nghị sự.

Số hạ nghị sĩ Cộng hòa có khả năng đứng đầu các ủy ban Hạ viện đều tuyên bố có kế hoạch điều tra nhiều thành viên nội các Tổng thống Biden, quỹ COVID-19, hoạt động kinh doanh ở ngoài của con trai đương kim Tổng thống là ông Hunter Biden, thậm chí điều tra cả cuộc điều tra cựu Tổng thống Donald Trump mà FBI thực hiện.

Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát còn có thể khởi động quá trình luận tội. Vài đảng viên Cộng hòa tỏ ý muốn luận tội Tổng thống Biden với hàng loạt tội danh nặng nhẹ. Một cuộc luận tội sau đó sẽ dẫn đến một phiên toàn ở Thượng viện nơi đảng Dân chủ kiểm soát, họ chắc chắn tha bổng.

Đảng Cộng hòa cũng sẵn sàng đề xuất cắt giảm chi tiêu cho loạt ưu tiên của Tổng thống Biden chẳng hạn như viện trợ quân sự Ukraine, sáng kiến môi trường. Họ còn có thể đe dọa đóng cửa một phần chính phủ hoặc từ chối từ chối nâng trần nợ nếu Thượng viện bác bỏ các sáng kiến họ đưa ra.

Lần “đụng độ” đầu tiên sẽ đến vào ngày 3.1.2023, khi Quốc hội Mỹ nhóm họp bàn vấn đề cấp ngân sách cho chính phủ trong phần còn lại của năm tài khóa.

Duy trì thế kiểm soát mỏng manh tại Thượng viện giúp đảng Dân chủ tiếp tục nắm giữ quyền bổ nhiệm thẩm phán, hạn chế phần nào nỗ lực đảo ngược loạt chính sách Tổng thống Biden theo đuổi của Hạ viện nằm trong tay đảng Cộng hòa.

Đảng Dân chủ đánh mất cả lưỡng viện

Đây là kịch bản tồi tệ nhất. Chương trình nghị sự mà Tổng thống Biden và đảng Cộng hòa dự định xúc tiến 2 năm tới sẽ bị đóng băng, đảng Cộng hòa sẽ đảo ngược mọi chính sách 2 năm qua cũng như khởi động quá trình luận tội.

Đảng Cộng hòa có thể thúc đẩy cắt giảm mạnh chi tiêu trong nước, để cho một số quy định cắt giảm thuế hết hạn vào năm 2025, cải tổ chương trình an sinh xã hội cho người về hưu và chương trình bảo hiểm y tế cho người già, người tàn tật.

Tuy nhiên Tổng thống Biden vẫn nắm quyền phủ quyết nỗ lực đảo ngược chính sách của mình. Ông từng tuyên bố sẵn sàng làm vậy.

Bác bỏ phủ quyết của Tổng thống cần đạt mức 2/3 phiếu nhất trí ở cả Thượng viện lẫn Hạ viện Mỹ. Đảng Cộng hòa khó chiếm thế đa số quá lớn trong cuộc bầu cử sắp tới.