Bên trong nhà máy sản xuất UAV của Nga

CNN phát hiện khi cuộc chiến leo thang, một nhà máy bí mật trên địa bàn đặc khu kinh tế Alabuga phía nam nước Nga đã tăng đáng kể quy mô sản xuất UAV tấn công, UAV giám sát lẫn UAV mồi nhử, sử dụng linh kiện từ Trung Quốc và tuyển dụng rất nhiều lao động trẻ tuổi.

Ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy hai công trình mới mọc lên trong khuôn viên nhà máy đồng thời an ninh cũng được tăng cường.

Phát hiện trên đem lại cái nhìn hiếm hoi về ngành công nghiệp UAV Nga, được Bộ Quốc phòng Đức ước tính vượt trội hơn Liên minh châu Âu (EU) rất nhiều. Tình hình hiện tại gây khó khăn lớn cho Ukraine. Quốc gia này đang rất cần thêm vũ khí viện trợ nhưng nhiều khả năng viện trợ từ Mỹ sẽ sụt giảm mạnh khi Tổng thống đắc cử Donald Trump lên nắm quyền.

Đặc khu kinh tế Alabuga (Cộng hòa Tatarstan thuộc Liên bang Nga) được thành lập năm 2006 để thu hút doanh nghiệp phương Tây. Nhưng chiến tranh nổ ra khiến nhiều đơn vị rời đi. Một phần đáng kể bên trong đặc khu chuyển sang sản xuất quân sự, theo ảnh chụp từ vệ tinh. Hiện tại, đây là nơi sản xuất chính UAV Geran-2. Tình báo quốc phòng Ukraine xác định năm ngoái nhà máy xuất xưởng 2.728 chiếc, 9 tháng của năm nay cho ra 5.760 chiếc. Viện Khoa học - An ninh quốc tế Mỹ tin rằng 6.000 UAV được sản xuất sớm hơn dự kiến ​​khoảng 1 năm. Theo cựu thanh tra vũ khí Liên Hợp Quốc David Albright: “Nga đang tiến rất nhanh, bạn có thể thấy điều đó ở ngành công nghiệp quốc phòng Nga. Họ nhập khẩu thứ cần thiết để sản xuất khí tài, đẩy mạnh sản xuất thứ dễ làm như máy bay không người lái”.

Ngoài Geran-2, kể từ mùa hè năm nay, nhà máy Alabuga còn cung cấp UAV mồi nhử Gerbera bằng gỗ ép và miếng mút. Cố vấn Trung tâm Nghiên cứu hải quân (CNA) Samuel Bendett cho biết: “Quân đội Nga rất nhanh phát hiện hệ thống phòng không Ukraine dễ dàng bắn hạ phần lớn Geran-2. Vì vậy họ cần vũ khí mới tạo ra vô số mục tiêu giả”. Tình báo quốc phòng Ukraine xác định Nga đặt mục tiêu năm nay xuất xưởng khoảng 10.000 chiếc Gerbera. UAV mồi nhử rẻ hơn Geran-2 thật đến 10 lần.

Thẩm phán Yuriy Chumak, thành viên nhóm tình nguyện viên phòng không tại Kyiv, cho biết họ không thể phân biệt UAV mồi nhử với UAV thật bằng radar lẫn bằng mắt thường. Do vậy, nhóm của ông chỉ việc bắn hạ bất kể mục tiêu là gì. Khi Nga phóng khoảng 150 UAV thì chỉ có 20 - 30 chiếc là thật.

CNN ghi nhận bằng chứng cho thấy Nga bắt đầu thử nghiệm đầu đạn nhiệt áp tạo sóng xung kích mạnh hơn và sức phá hoại lớn hơn UAV. Viện nghiên cứu Pháp y Ukraine vào cuối tháng 10 tiết lộ họ phát hiện dấu vết đầu đạn nhiệt áp (hay bom chân không) trên mảnh vỡ UAV còn sót lại. Chuyên gia Oleksiy Stepaniuk cảnh báo: “Nếu rơi xuống không gian hạn chế thì sức phá hoại của nó lớn hơn đạn phân mảnh rất nhiều”.

Sử dụng linh kiện Trung Quốc

Nguồn tin tình báo quốc phòng Ukraine xác định, từ tháng 9.2023 - 6.2024 có tổng cộng 34 công ty Trung Quốc hợp tác với Alabuga qua nhiều hợp đồng tổng giá trị hơn 8 tỉ rúp (96 triệu USD). Các công ty bán linh kiện, vật liệu, thiết bị sản xuất UAV thậm chí thiết bị gây nhiễu để bảo vệ đặc khu kinh tế trước nguy cơ bị không kích.

Gerbera được cho dựa trên nguyên mẫu do công ty Trung Quốc Skywalker Technology phát triển. Đơn vị này cung cấp cả bộ linh kiện chế tạo chúng. Hợp đồng ban đầu ký vào tháng 5 bán 2.000 bộ, đến tháng 7 Skywalker Technology đề nghị bán thêm 8.000 bộ nữa.

Việc linh kiện điện tử Trung Quốc có trong UAV Nga chẳng phải bí mật, nhưng quốc gia châu Á luôn khẳng định họ chưa bao giờ cung cấp vũ khí sát thương cho bất cứ bên tham chiến nào. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby nhấn mạnh số UAV sản xuất tại nhà máy Alabuga tác động đến cục diện chiến trường và sự tham gia của Trung Quốc là mối quan ngại lớn.

Mỹ đã trừng phạt 2 công ty Trung Quốc với cáo buộc liên quan trực tiếp đến hoạt động phát triển và sản xuất máy bay không người lái tấn công tầm xa của Nga. Hàng chục công ty khác có trụ sở tại Trung Quốc cũng nằm trong danh sách trừng phạt vì cung cấp cho Nga linh kiện hoặc hàng hóa lưỡng dụng để chế tạo vũ khí.

Vai trò của Trung Quốc tại Alabuga không chỉ có vậy. Cách nhà máy sản xuất UAV không xa, một trung tâm vận tải mới đang được xây dựng để phục vụ tuyến đường sắt kết nối 2 nước dự kiến vận chuyển 100.000 container mỗi năm.

Tổng thống Nga Vladimir Putin nêu vấn đề xây trung tâm nhân dịp gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị cấp cao BRICS tháng 10. Chỉ hơn 1 tuần sau, Alabuga báo cáo chuyến tàu chạy thử nghiệm đầu tiên chở 76 container nông sản Nga đã đến Trung Quốc. Theo một quan chức quản lý đặc khu kinh tế: “Do áp lực từ trừng phạt và môi trưởng liên tục biến động, chúng tôi nhận ra nhu cầu vùng đệm hậu cần cho công nghiệp”.

Tuyển dụng rất nhiều lao động trẻ tuổi

Chiến tranh khiến lực lượng lao động Nga sụt giảm nghiêm trọng. Để giải quyết tình trạng thiếu hụt phục vụ cho nỗ lực mở rộng, nhà máy Alabuga tuyển cả thanh thiếu niên theo học trường kỹ thuật Alabuga Polytechnic lẫn phụ nữ trẻ nước ngoài (chủ yếu từ châu Phi) thông qua chương trình trực tuyến Alabuga Start. Nhà máy chào mời bằng mức lương cao, kỹ năng công nghệ cùng cơ sở vật chất hiện đại.

Một đoạn phim tuyển dụng đăng trên Telegram tháng 7 đưa ra lời lẽ chào mời rất thu hút: “Vẫn đang nghĩ đến chuyện vào lớp 10 à? Hãy tham gia chương trình ưu tú, định vị hàng không và lập trình máy bay không người lái tại Alabuga Polytechnic. Hãy giúp đỡ Stalin’s Falcons (được cho là đơn vị UAV mới của Nga)”. Nhiều đoạn phim khác còn cho thấy phòng thí nghiệm công nghệ cao, ký túc xá "mới toanh", giải bắn súng sơn xây dựng kỹ năng làm việc nhóm.

Còn Alabuga Start đem lại cơ hội đổi đời. Một đoạn phim quay cảnh một nữ công nhân đánh bóng UAV rồi phóng nó lên, kèm hứa hẹn lao động giỏi có thể theo học tại Alabuga Polytechnic. Một đoạn phim khác cho thấy một phụ nữ trẻ người châu Phi đến Alabuga, gặp một người đàn ông và sinh con đẻ cái.

Alabuga đang đẩy mạnh tuyển dụng. Hiện nhà máy chấp nhận trả lương đến 360.000 rúp (hơn 3.400USD) mỗi tháng cho chuyên gia - gấp 4 lần mức lương trung bình ở Nga. Dây chuyền sản xuất còn có cả sinh viên cùng người nhập cư với mức lương khởi điểm khoảng 85.000 rúp (hơn 800USD). Nguồn tin tiết lộ đợt tuyển dụng mới sẽ nhận khoảng 200 phụ nữ châu Phi.