Bệnh nhân ung thư máu đến tòa làm chứng vụ 'án oan' ở Quảng Trị

Đó là ông Hoàng Văn Vỹ, 62 tuổi, ở thôn Bình Long, xã Gio Bình, H.Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Ông Vỹ là một trong 21 người làm chứng được TAND cấp cao tại Đà Nẵng triệu tập trong phiên tòa phúc thẩm vụ án dân sự “Yêu cầu bồi thường thiệt hại do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra trong hoạt động tố tụng hình sự” giữa nguyên đơn là ông Dương Văn Hòa, ở khu phố 3 thị trấn Gio Linh, H.Gio Linh, Quảng Trị và bị đơn gây oan sai là Viện KSND tỉnh Quảng Trị sáng 28.3, tại trụ sở TAND tỉnh Quảng Trị.

Có mặt tại tòa án Quảng Trị đúng 7 giờ 30 ngày 28.3, cùng với nhiều người khác, ông Vỹ hầu như đợi suốt cả buổi sáng để tham gia phiên tòa nhưng do hội đồng xét xử tiến hành xử phúc thẩm vụ án khác nên ông Vỹ cùng mọi người ngồi đợi dưới sân tòa trong cái nắng hanh khô của vùng đất lửa.

Do đã trải qua đến lần thứ 8 xạ trị bệnh ung thư máu nên ông Vỹ rất mệt. Ông ngồi bệt dưới gốc cây, hoặc chỗ nào có bóng im rồi nhấp ngụm nước đọc lui đọc tới tờ giấy trắng được ông viết sẵn nhét trong túi phòng khi tòa hỏi mà trình bày trước tòa.

Do bệnh nên ông Vỹ chuẩn bị sẵn tờ giấy định trình bày trước tòa phúc thẩm - Ảnh: Nhật Lam

Ông Vỹ kể rằng năm 2004 ông được ông Dương Văn Hòa nhận vào làm nhân công, chăn nuôi bò, trồng cây, chăm sóc trang trại… Khoản lương 2,5 triệu đồng/tháng của ông cũng chính là nguồn thu nhập lớn để ông cùng vợ nuôi hai người con khôn lớn. “Năm 2007, dịch lở mồm long móng (LMLM) trên gia súc bùng phát ở xã Gio Phong, H.Gio Linh, lúc ấy tôi chứng kiến người ta dập (chôn lấp) của ông Hòa đợt 1 là 14 con bò, đợt 2 dập hơn 100 con.

Là người chăn bò, tôi biểu rằng đàn bò này chưa nhiễm bệnh và không cho lùa đi dập nhưng cơ quan nhà nước lúc ấy vẫn lùa đi dập. Trong số ấy tôi chứng kiến người ta chôn sống một con bò chuẩn bị đẻ. Những ngày đó tôi không nuốt trôi cơm, phần thương tiếc đàn bò, vừa thương cho ông Hòa mất nhiều tài sản, dính vô lao lý… Bây giờ bệnh tật rất mệt, nhưng tôi cố đến tòa để nói đôi lời mong ông Hòa được bồi thường công bằng, chứ ông ấy chịu thiệt, chịu oan thế quá tội rồi”,ông Vỹ thều thào.

Ông Vỹ là một trong hàng trăm nhân công lao động theo mùa vụ hoặc thường xuyên cho Công ty TNHH Thuận Thành do ông Dương Văn Hòa làm giám đốc. Như các báo điện tử đã có nhiều bài phản ánh, giữa năm 2007 đại dịch LMLM đã bùng phát tại hàng chục xã thuộc 6 huyện, thị xã của tỉnh Quảng Trị.

Vùng có gia súc bị bệnh LMLM có cả miền núi lẫn đồng bằng, kể cả huyện đảo Cồn Cỏ xa xôi cũng không tránh khỏi. Cho rằng bò dự án mà ông Hòa mang từ Thanh Hóa về cung cấp cho dự án giảm nghèo Quảng Trị (được Sở NN-PTNT nghiệm thu) chính là nguồn lây tạo ra cơn đại dịch LMLM ở Quảng Trị, năm 2008 ông Hòa bị khởi tố, truy tố vì tội “làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật”; nhiều quan chức ngành nông nghiệp tỉnh cũng bị khởi tố, đình chỉ chức vụ theo vụ án này.

Riêng ông Hòa hầu như tán gia bại sản sau khi rơi vào vòng lao lý mà hơn 3.600 ngày sau ông mới được giải oan bằng quyết định của Viện KSND tối cao, và quyết định ngày 31.8.2017 của Viện KSND tỉnh Quảng Trị đình chỉ vụ án đối với bị can Dương Văn Hòa do không đủ cơ sở xác định ông đã có hành vi phạm tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật”.

Sau khi được minh oan, ông Hòa tiếp tục hành trình đòi công lý về bồi thường oan sai, buộc Viện KSND tỉnh Quảng Trị bồi thường khoản tiền tổng cộng gần 18 tỉ đồng. Sau khi không đạt được thỏa thuận, ông Hòakiện Viện KSND tỉnh Quảng Trị ra TAND tỉnh Quảng Trị.

Như Báo điện tử Một Thế Giới từng thông tin, trong hai ngày 19, 20.11.2018, vụ án “Yêu cầu bồi thường thiệt hại do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra trong hoạt động tố tụng hình sự” đã được TAND tỉnh Quảng Trị xét xử sơ thẩm. Từ việc phản ứng thiếu khách quan trong việc tòa chấp thuận vị đại diện VKS tham gia tố tụng từng gây oan sai trong vụ án khác, tư cách bị đơn, diễn biến, tranh tụng… tại phiên tòa, nguyên đơn Dương Văn Hòa cùng nhiều nhân chứng đã bỏ về trước khi hội đồng xét xử do thẩm phán Nguyễn Thị Oanh làm chủ tọa tuyên án.

Mặc dù vậy, bản án sau đó cũng được tuyên và tòa chấp nhận một phần yêu cầu của ông Hòa, tuyên buộc Viện KSND tỉnh bồi thường ông Hòa hơn 264 triệu đồng. Không đồng ý, “bà đỡ” của bao dân nghèo Quảng Trị một thời kháng án lên TAND cấp cao.

10 năm chịu án oan, ôngDương Văn Hòa hầu như tán gia bại sản nhưng chỉ được bồi thường tổng cộng hơn 264 triệu đồng - Ảnh: Nhật Lam

Theo luật sư Võ Công Hạnh (Công ty TNHH Luật Công Khánh, Đoàn Luật sư tỉnh Thừa Thiên – Huế), người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Hòa thì trong phiên tòa sơ thẩm nói trên, hội đồng xét xử đã áp dụng sai luật Trách nhiệm Bồi thường của Nhà nước.

Cụ thể thời điểm thụ lý vụ án của TAND tỉnh Quảng Trị là ngày 6.8.2018, đây là thời điểm có hiệu lực của luật Trách nhiệm Bồi thường của nhà nước 2017 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2018), thế nhưng TAND tỉnh Quảng Trị lại áp dụng luật cũ 2009, từ đó dẫn đến sự mâu thuẫn trong việc xác định tư cách tố tụng của bị đơn: Vừa xác định VKS tỉnh Quảng Trị là cơ quan giải quyết bồi thường, vừa xác định VKS tỉnh Quảng Trị là tư cách bị đơn.

“Điều này dẫn đến việc áp dụng không đúng các định mức bồi thường về tổn thất về tinh thần lẫn thiệt hại thực tế mà ông Dương Văn Hòa và doanh nghiệp gánh phải. Hội đồng xét xử đã ra một bản án trái pháp luật với lỗi cố ý, gây thiệt hại nghiêm trọng cho đương sự là cấu thành tội phạm theo điều 370 Bộ luật hình sự. Và tôi được biết ông Hòa đã làm đơn tố cáo hành vi này trong đó trách nhiệm chính là thẩm phán Nguyễn Thị Oanh đến các cơ quan hữu trách”,luật sư Hạnh nói.