Biến đổi khí hậu khiến thảm thực vật vươn cao lên sườn núi Everest

Theo tạp chí Global Change Biology, các nhà khí hậu học đã nghiên cứu các bức ảnh vệ tinh về sườn núi Everest thu được trong 2 thập niên qua và nhận thấy rằng trong nhiều năm, thảm thực vật phủ quanh sườn núi đã nhanh chóng mở rộng lên và đạt tới độ cao 5.500m. Sự tấn công của thực vật có thể đẩy nhanh đáng kể sự tan chảy của sông băng trên dãy Himalaya.

Karen Anderson và các đồng nghiệp ở Đại học Exeter (Anh) đã cố gắng phân tích các bức ảnh về sườn núi Everest và các đỉnh núi cao nhất khác của dãy Himalaya, được chụp từ năm 1993 đến 2018 với sự trợ giúp của tàu thăm dò khí hậu Mỹ Landsat.

Cụ thể, họ đã phát hiện ra rằng trong 2 thập niên qua, biên giới phía trên của khu vực có thảm thực vật này cũng như các loài thực vật sống bên trong nó, đã "trèo" gần 1.000m lên sườn núi Everest và các đỉnh cao nhất khác ở châu Á, đạt tới mức 5-5,5 km. Tổng cộng, khoảng 76% các khu vực trên dãy Himalaya đã bị ảnh hưởng bởi những thay đổi như vậy khiến thảm thực vật xuất hiện.

Sự tan chảy nhanh chóng của các sông băng ở dãy Himalaya hiện đang thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học - gần đây, họ cho thấy tốc độ của quá trình này tăng gấp đôi từ năm 2000 đến năm 2016. Mặt khác, các nhà khí hậu cho rằng cần nghiên cứu hệ sinh thái của những phần của những ngọn núi gần đây đã không còn băng. Chúng ta gần như không biết gì về việc những loài thực vật này ảnh hưởng đến chu kỳ nước trên núi và nguồn nuôi dưỡng của những con sông lớn nhất thế giới, Karen Anderson, một trong những tác giả của công trình, một nhà khí hậu học của Đại học Exeter cho biết.

Hầu như tất cả các nhà khí hậu học Trái đất ngày nay không nghi ngờ gì về tình trạng nóng lên toàn cầu hiện tại và nó sẽ thay đổi hoàn toàn bộ mặt của hành tinh nếu mức nhiệt độ tăng không thể được giữ ở 1,5°C. Điều này được chứng minh không chỉ bởi hàng trăm mô hình máy tính về khí hậu hành tinh, mà còn bởi dữ liệu của nhiều vệ tinh khí hậu, trạm khí tượng đất liền và phao đại dương.

Trên thực tế, các nạn nhân đầu tiên và chính của quá trình này sẽ là các vùng cực của Trái đất và sông băng trên núi. Nhiệt độ trên đó hiện đã cao hơn 4-9°C so với các thế kỷ trước, điều này có thể dẫn đến những thay đổi không thể đảo ngược khiến thu hẹp khu vực các vùng cực và sông băng. Dự đoán hiện tại của các nhà khoa học chỉ ra rằng vào giữa thế kỷ này, diện tích sông băng trên dãy Alps sẽ giảm 45%, bất kể nhân loại sẽ làm gì để chống lại sự nóng lên toàn cầu. Nhà khí hậu học Karen Anderson nói rằng việc giảm các sông băng, đến lượt nó, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của hệ sinh thái núi và con người. Hậu quả là, trong 12 năm qua, với thay đổi mạnh mẽ nhất, diện tích của khu vực xuất hiện thực vật trên lãnh thổ Nepal hiện đã trở nên lớn hơn khoảng 15 lần so với tổng diện tích của tất cả các lớp tuyết và băng vĩnh cửu trên các đỉnh và sườn núi các khu vực lân cận của dãy núi Himalaya.

Cho đến nay, các nhà khoa học không thể nói chính xác làm thế nào các quá trình này ảnh hưởng đến sự tan chảy của sông băng và lấp đầy nhiều con sông lớn nhất châu Á, có nguồn gốc ở chân dãy Himalaya, vì hầu như không có ai theo dõi thảm thực vật này trong quá khứ. Anderson và nhóm của cô hy vọng sẽ lấp đầy khoảng trống này trong tương lai và đánh giá chính xác nhất hiện nay và các thập niên cũng như thập kỷ tới hệ thực vật có thể đẩy nhanh như thế nào sự tan chảy của băng và tuyết trên núi.

Vũ Trung Hương