Chủ tịch Quốc hội Indonesia bị bắt vì nghi dính líu tham nhũng

Hồi tháng 7, ông Novanto bị xếp là nghi can hàng đầu trong 80 người gồm công chức và chính khách và nhiều công ty giới thiệu dự án lập hệ thống thẻ căn cước điện tử trị giá 440 triệu USD, để “rút ruột” 170 triệu USD từ ngân sách quốc kể từ năm 2011 đến năm 2012.

Ông Novanto luôn phủ nhận tất cả các cáo buộc. Ông bị cấm xuất cảnh sau khi lệnh cấm có hiệu lực 6 tháng được ban hồi tháng 10.

Tai nạn xe hơi và vụ dàn cảnh “lên cơn đau tim”

Tối 15.11, ông Novanto bỏ trốn, khi cảnh sát và nhân viên Ủy ban bài trừ tham nhũng Indonesia (KPK) cầm trát bắt đến nhà để bắt ông. Trong nhà chỉ có vợ ông và luật sư Fredrich Yunadi. 2 giờ sáng 16.11, họ rời khỏi nhà với nhiều va-li và các băng ghi hình kiểm soát an ninh của ngôi nhà.

Sáng 16.11, luật sư Yunadi nói ông Novanto không hề bỏ trốn: “Ông ấy không phải người hèn nhát, ông ấy chỉ không muốn bị cưỡng bức”. Luật sư còn nói sau khi ông Novanto nhận một cuộc điện thoại tối 15.11, một số người lạ đã đến nhà đón ông, từ đó ông không liên lạc với gia đình và đại diện pháp lý.

Tối 16.11, ông bị tai nạn xe hơi đến bất tỉnh, được đưa vào bệnh viện cấp cứu, rồi ông được cho nằm phòng VIP ở bệnh viện Permata Hijau.

Luật sư nói ông đang trên đường đến một đài phát thanhđể giải thích việc tại sao ông không trình diện để thẩm vấn, rồi sau đó ông sẽ trình diện KPK. Nhưng ông chưa đến đài phát thanh thì bị tai nạn, chiếc xe chở ông húc vào một cột điện, bị thương nặng và luật sư trưng ảnh chụp điện thoại di động, cho thấy vị chính khách nằm trên giường, mắt nhắm và quấn băng trên mắt trái.

KPK đặt ông trong tình trạng tạm giữ, cử nhân viên cầm súng ở ngoài phòng, chờ đến khi ông khỏe sẽ bắt ông.

Ngày 20.11, người phát ngôn KPK nói sau khi hội đồng y khoa kết luận không cần tiếp tục điều trị cho ông nữa, nhân viên KPK lập tức bắt vị chủ tịch Quốc hội.

Hãng tin Reuters ngày 20.11 đưa tin KPK bắt ông Novanto nửa đêm 19.11, với ảnh chụp ông ngồi xe lăn, mặc áo màu cam dành cho tù phạm của KPK. Ông bị tạm giam 20 ngày từ ngày 20.11 để giúp cuộc điều tra.

Vụ ông Novanto bị tai nạn xe hơi gây ra làn sóng ngờ vực ở Indonesia, với một số người xem đó là một cách ông “lách” cuộc điều tra. Những người khác “khen mỉa” ông lại có một lầnthoát khỏi lưới pháp luật. Vì hồi tháng 10, ông Novanto từng nhập viện vì có vấn đề tim mạch, thận và bị chóng mặt. Ông được điều trị cùng thời gian KPK phát lệnh triệu tập để thẩm vấn.

Lúc đó, có ảnh chụp ông Novanto trên giường bệnh, nốivới máy theo dõi tim, nhưng vạch chỉ nhịp tim đập lại không hiện (do không cắm dây điện, hoặc đó là dấu hiệu ông đã chết) khiến cư dân mạng Indonesia lôi ra làm trò cười, chọc ngoáy.

Luật sư trưng ảnh ông Novanto bất tỉnh sau tại nạn xe hơi

Mượn quyền miễn trừ truy tố để trốn bị điều tra

Trước đó, ông Novanto cũng phớt lờ một lệnh triệu tập của KPK, nói ông không việc gì phải đến trình diện, nếu không có văn bản chấp thuận của Tổng thống Joko Widodo.

Hai ngày sau, KPK lại cử giấy triệu tập (cho đến nay ông Novanto đã bị triệu tập ít nhất 11 lần) nhưng luật sư của ông Novanto gởi một bức thư 7 trang đến KPK, nói ông là một nghị sĩ cấp cao nên có quyền miễn trừ truy tố.

Người phát ngôn KPK nói họ chỉ còn mỗi cách ra trát bắt ông Novanto, sau khi đã cố gắng hết sức để thuyết phục ông chấp nhận giấy triệu tậpvai trò một nghi can, và cũng là một nhân chứng.

Trong phiên xét xử hồi tháng 3.2017, hai công chức đã khai nhận ít nhất 37 quan chức có liên quan được hưởng lợi từ vụ rút ruột kinh phí cấp cho dự án thẻ căn cước điện tử. Lúc đó, theo cáo trạng do KPK công bố, hai quan chức Bộ Nội vụ bị buộc tội nhận hối lộ, bị kết án 5 và 7 năm tù.

Đại án tham nhũng được theo dõi kỹ ở Indonesia, vì người dân muốn biết cuộc điều tra mở rộng đến cácchính khách cấp cao, và nó có thể làm thay đổi cảnh quan chính trị trước thềm tổng tuyển cử năm 2018khi Tổng thống Joko Widodo có thể muốn có nhiệm kỳ 5 năm thứ hai.

Chủ tịch Quốc hội Novanto kiêm chủ tịch đảng Golkar, một đảng lớn trong liên minh cầm quyền của chính phủ Tổng thống Joko Widodo.

Các nhà phân tích chính trị nói: việc ông Novanto vướng rắc rối pháp lý sẽ không cản đảng Golkar tiếp tục ủng hộ ông Widodo, nhưng có thể dẫn đến một cuộc thay đổi nhân sự chính phủ mạnh, nếu như tai tiếng “rút ruột” dự án thẻ căn cước điện tử lan sang các đảng khác.

Nhà phân tích Tobias Basuki ở Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS, Mỹ) nói: “Novanto vẫn là thủ lĩnh đảng lớn thứ nhì trong chính phủ, và sự dính líu của ông có thể có cả sự dính líu của những chính khách khác của các đảng, gồm vài người ủng hộ chính phủ”.