Cửa khẩu mở trở lại, nông sản Việt sang Trung Quốc thế nào?

Hiện nay Trung Quốc là thị trường nhập khẩu nông sản rất quan trọng của Việt Nam. Đây cũng là thị trường lớn thứ 2 trong xuất khẩu nông sản của nước ta. Trong đó, đối với mặt hàng rau quả, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất, chiếm tỷ trọng 45,38%; vải thiều chiếm tỷ trọng trong 90% lượng xuất khẩu ra nước ngoài; thanh long chiếm tỷ trọng hơn 80% lượng xuất khẩu ra nước ngoài. 

Sắn và các sản phẩm từ sắn, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất với tỷ trọng 91,47%. Mặt hàng cao su với tỷ trọng nhập khẩu lớn nhất với 71,91%; với thủy sản là thị trường nhập khẩu lớn thứ 3 (sau Mỹ, Nhật Bản).

Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc, đối với hàng nông sản, một số mặt hàng thế mạnh, truyền thống được Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc là: gỗ và sản phẩm từ gỗ, cao su, rau quả, sắn và các sản phẩm từ sắn, hạt điều. Ngược lại, Việt Nam cũng nhập khẩu mạnh rau quả, phân bón các loại và gỗ.

Hiện nay, giữa Việt Nam và Trung Quốc đã có nhiều thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực kiểm nghiệm, kiểm dịch động thực vật xuất, nhập khẩu. Trong đó, có thể kể đến Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ và kiểm dịch thực vật giữa Việt Nam và Trung Quốc; Thỏa thuận hợp tác đảm bảo an toàn thực phẩm nông sản, thực phẩm xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc (ký năm 2013); Thỏa thuận hợp tác về kiểm soát an toàn thực phẩm thủy sản và sản phẩm thủy sản xuất nhập khẩu (ký 2014)…Cùng với đó là các nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch gạo xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Có thể thấy Trung Quốc là thị trường rất quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay, đây không còn là thị trường dễ tính mà ngày càng được thắt chặt hơn với nhiều quy định nghiêm ngặt.

Từ đầu năm đến nay, thông quan tại các cửa khẩu đã trở về bình thường trước khi có dịch COVID-19. Hiện mỗi ngày có trên 500 xe thông quan cửa khẩu Lào Cai, còn Lạng Sơn là trên 800 xe. Đáng chú ý, xe xuất khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lào Cai chủ yếu là hoa quả tươi, đậu xanh, lạc, sắn, đặc biệt trong đó trái thanh long chiếm tới 80%.

Trong khi đó, tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái, lượng hàng nông sản, thủy sản và các sản phẩm chế biến từ nông-thủy sản Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc qua cửa khẩu này đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 60%/năm. Trong 2 tháng đầu năm nay, lượng hàng nông sản, thủy sản xuất khẩu qua Móng Cái đạt 116.275 tấn, tăng 22% so cùng kỳ 2022.

Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh Lào Cai và Ban Quản lý cửa khẩu tỉnh Vân Nam phía Trung Quốc đã thay đổi phương thức vận tải. Theo đó, bỏ xe trung chuyển và cho phép xe chở nông sản vào thẳng bãi chuyển hàng hóa của hai bên.

Đặc biệt, mới đây, Trung Quốc cũng chỉ định thêm hai cửa khẩu được nhập khẩu lương thực Việt Nam. Cụ thể, cửa khẩu Đông Hưng (cầu Bắc Luân 2, phía Việt Nam là cửa khẩu Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh) và cửa khẩu Hữu Nghị Quan (phía Việt Nam là cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn) chính thức được Tổng cục Hải quan Trung Quốc nghiệm thu, trở thành địa điểm đủ điều kiện nhập khẩu lương thực. Đây là hai cửa khẩu đường bộ được phép nhập khẩu lương thực của Quảng Tây, Trung Quốc.

Năng lực giám sát, quản lý đối lương thực nhập khẩu qua khu vực này đạt tối đa 200.000 tấn/năm. Sau khi đưa vào hoạt động, cửa khẩu Đông Hưng (phía Việt Nam là cầu Bắc Luân 2 - cửa khẩu Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh) sẽ trở thành một trong những cửa khẩu nhập khẩu lương thực từ các nước ASEAN.

Nhằm thúc đẩy nhập khẩu nông sản từ Việt Nam, tối ưu các công tác ở cửa khẩu, thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) cũng sẽ phối hợp phía Việt Nam xây dựng "Cửa khẩu trí tuệ". Năm 2023, chính quyền Đông Hưng sẽ xây dựng các kho lạnh công suất trữ lên tới 600 nghìn tấn, và nhiều trạm kiểm dịch động vật, thực vật, tại cửa khẩu, nhằm tăng lưu lượng tiếp nhận nông sản từ Việt Nam đưa sang...

Có thể nói, Trung Quốc là thị trường rất quan trọng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay đây không còn là thị trường dễ tính mà ngày càng được thắt chặt hơn với nhiều quy định nghiêm ngặt. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải thay đổi tư duy, để các loại trái cây cũng như nông sản xuất khẩu chính ngạch theo nghị định thư sang Trung Quốc và bỏ dần tư duy tiểu ngạch. Điều này đòi hỏi phải có sự chuẩn bị sẵn sàng.

Thương mại hàng hóa với Trung Quốc đang dần khởi sắc kể từ khi Trung Quốc dần mở cửa trở lại từ ngày 8.1 sau một thời gian dài thắt chặt do dịch bệnh. Xuất khẩu hàng hóa sang thị trường này trong tháng 2 tháng đầu năm đạt 8,2 tỉ USD, tăng 4,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Về phía cơ quan quản lý, Bộ Công Thương cho biết sẽ đánh giá toàn diện các biện pháp điều chỉnh chính sách mở cửa trở lại của Trung Quốc đến sản xuất và xuất khẩu của nước ta để có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp.

Cùng với đó, ta sẽ tận dụng cơ hội giao lưu hợp tác giữa hai bên nhằm tạo thuận lợi cho trao đổi thương mại qua các cửa khẩu biên giới và tranh thủ việc xuất khẩu hàng hóa không phải kiểm nghiệm COVID-19, nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam - Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ.