Cứu và bảo tồn san hô đang chết trắng ở vịnh Nha Trang, cần sự chung tay của tất cả

Giải pháp kịp thời của Khánh Hòa

Ngày 12.6, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có quyết định giao giao 28 ha mặt nước biển trong vịnh Nha Trang cho Công ty CP Vạn San Đảo thực hiện dự án “Bảo tồn, phục hồi đa dạng sinh học tại vùng biển ven bờ Bãi Tiên thuộc vịnh Nha Trang” với thời hạn 5 năm.

Quyết định của UBND tỉnh Khánh Hòa nêu rõ, dự án này không phải phục vụ mục đích kinh doanh mà để thực hiện bảo tồn, phục hồi đa dạng sinh học tại vùng biển ven bờ Bãi Tiên thuộc vịnh Nha Trang với tổng chi phí thực hiện gần 15 tỉ đồng.

Được biết, dự án gồm các hạng mục chính sử dụng 1,9 ha đáy biển trước đây không có san hô, có độ sâu 4 - 4,5 m làm rạn nhân tạo.

Rạn nhân tạo sẽ được các chuyên gia làm bằng vật liệu rỗng, không độc hại để di dời tập đoàn san hô được ươm trồng đến phục hồi. Các chuyên viên theo dõi sự phát triển của san hô trong quá trình ươm trồng.

Có thể nói, việc thí điểm phục hồi rạn san hô trên vịnh Nha Trang là một giải pháp kịp thời của Khánh Hòa trong bối cảnh sự suy giảm hệ sinh thái biển đang ở mức báo động.

San hô ở vịnh biển Nha Trang chết hàng loạt là có thật

Mấy ngày này, dư luận cũng như những người yêu thích lặn biển ở khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang bàng hoàng trước thông tin san hô chết hàng loạt ở đảo Hòn Mun - vùng lõi khu bảo tồn vịnh Nha Trang. Nhiều hình ảnh cho thấy san hô chết phủ trắng đáy biển khiến ai cũng xót xa.

Một khảo sát thực tế tại Hòn Mun cho thấy, san hô chết hàng loạt là có thật.

Dưới đáy biển ở khu vực phía đông bắc, tây nam đảo Hòn Mun phủ một lớp trắng san hô chết rộng hàng trăm m2, hệ sinh thái gần như biến mất, những đàn cá bơi lội không còn. Trong khi đó, trên bờ ở các khu vực này, hàng tấn san hô chết bị sóng đánh dạt, chất đống.

Khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang bao gồm các đảo Hòn Mun, Hòn Tre, Hòn Miễu, Hòn Tằm, Hòn Một, Hòn Cau, Hòn Vung… và vùng nước xung quanh. Tổng diện tích khoảng 160 km2, bao gồm 122 km2 vùng nước xung quanh các đảo.

Trong đó, Hòn Mun là vùng bảo vệ nghiêm ngặt vì ở đây có hệ sinh thái phong phú đa dạng bậc nhất Việt Nam. Nơi đây được ví như thiên đường san hô với hệ sinh thái đặc biệt quý hiếm, ít nơi nào có được.

Theo TS Hoàng Xuân Bền, Phó viện trưởng Viện Hải dương học Nha Trang, thì muốn xác định san hô ở vùng lõi khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang bị “tẩy trắng” là do ảnh hưởng của thiên tai hay do con người, cần có khảo sát trực tiếp.

Trước đó, ông Huỳnh Bình Thái, Trưởng Ban quản lý vịnh Nha Trang, thừa nhận với truyền thông rằng có tình trạng san hô chết hàng loạt ở khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang, đặc biệt là vùng lõi Hòn Mun. Và vấn đề san hô chết hàng loạt, đơn vị này đã báo cáo lên UBND TP Nha Trang.

Cũng theo ông Thái, có nhiều nguyên nhân dẫn đến san hô chết ở vịnh Nha Trang, trong đó chủ yếu là do thiên tai, cụ thể là 2 cơn bão số 12 cuối năm 2017 và bão số 9 năm 2021. Sau cơn bão số 12, san hô ở vịnh Nha Trang hư hại lên đến 80-90%.

Cũng theo ông Thái, ngoài bão thì yếu tố biến đổi khí hậu, tăng nhiệt độ toàn cầu cũng tác động tiêu cực đến san hô không chỉ ở vịnh Nha Trang mà cả các khu vực khác như Phú Quốc, Kiên Giang.

Ông Thái cho biết việc xây dựng, lấn biển, gây hại cho san hô là có.

Một số hướng dẫn viên lặn lâu năm cho biết trước đây khu vực Hòn Mun san hô rất đẹp, ai đến đây cũng đều muốn lặn khu vực này để ngắm. Thế nhưng, tình trạng san hô chết trắng cả một khu vực rộng lớn khiến ai lặn biển ở đây cũng không khỏi xót xa.

Ở khu vực tây nam Hòn Mun, san hô phủ trắng đáy biển. Trên bờ hàng tấn san hô chết bị sóng đánh dạt, chất đống.

Muốn bảo tồn cần sự chung tay của tất cả người dân, Nhà nước đi đầu

Trước sự việc này, trả lời trên Zing, PGS.TS Nguyễn Tác An, nguyên Viện trưởng Viện Hải dương học Nha Trang, cho rằng vịnh Nha Trang nói chung và hệ sinh thái san hô trong vịnh đang chịu áp lực lớn từ phát triển kinh tế. Hàng loạt công trình lấn, lấp biển đã làm các rạn san hô biến mất, điều này rất có hại cho tương lai.

Theo chuyên gia này, để có một rạn san hô phải mất hàng nghìn, thậm chí cả triệu năm. Nếu khu vực nào đó bị “tẩy trắng” thì có thể mãi mãi không hồi phục được.

Ông nhìn nhận phát triển kinh tế là xu hướng tất yếu của xã hội, nhưng không vì thế mà bỏ qua các yếu tố bền vững về môi trường tự nhiên, giá trị văn hóa vùng đất đó.

Ông An cho rằng muốn bảo tồn được hệ sinh thái biển, trong đó có san hô, cần sự chung tay của tất cả người dân. “Nhà nước phải đi đầu trong công tác bảo tồn, sau đó phải lo cho được kế sinh nhai cho người dân, bởi khi họ không được đảm bảo sinh kế chắc chắn sẽ ra biển khai thác và hậu quả thì chúng ta đã biết rồi”, vị tiến sĩ phân tích.

Đồng thời, cũng theo ông, trước mắt cần dừng ngay việc khai thác tài nguyên biển khu vực trong vịnh Nha Trang, kiểm soát chặt các dự án san lấp biển để làm sạch khu vực. Sau đó phải mời các nhà khoa học nghiên cứu, lập dự án có tính dài hơi, mang tính bền vững.

"Đây là vấn đề nghiêm trọng và cần cơ quan quản lý vào cuộc, đồng thời chọn giải pháp tối ưu để bảo vệ các rạn san hô chưa bị hoặc bị ảnh hưởng ít hơn”, ông nhấn mạnh.