Đông Nam Á: Điểm nóng cướp biển mới của thế giới

Tại Jakarta (Indonesia), phóng viên báo The New York Times đã phỏng vấn ông Sembara Oktafian, một nạn nhân của vụ cướp biển vừa qua tại vùng biển Celebes ở miền nam Philippines. Tàu bị cướp là tàu kéo xà lan chở than T.B Henry mang cờ Indonesia.

Theo lời kể của ông Sembara Oktafian, ngày 15.4.2016, chiếc tàu kéo đang hướng mũi về Philippines. Trong khi ông đang trong phòng máy thì bất thình lình có tiếng la hét trên boong tàu kèm theo tiếng súng nổ. Các tay súng bắt đầu lên tàu cùng lời đe dọa rõ ràng: “Đi với bọn tao hoặc bị giết”. Chúng đã bắn 1 thuyền viên và bắt cóc 4 người khác.

Ông Sembara Oktafian kể: “Bọn chúng trông rất dữ tợn, vây quanh chúng tôi với các khẩu súng AK-47. Tôi đã nghĩ chúng sẽ giết hết chúng tôi nhưng chúng chỉ bắt bạn tôi đi”.

Năm 2015 đã xảy ra 178 vụ cướp biển ở Đông Nam Á nhưng không có vụ nào ở vịnh Aden và Biển Đỏ - Ảnh: Free Malaysia Today

178 vụ cướp biển ở Đông Nam Á trong năm 2015

Vụ cướp biển nêu trên không phải là trường hợp đầu tiên mà thậm chí là điều bình thường tại vùng biển Celebes ở miền nam Philippines. Theo thống kê của Văn phòng Hàng hải quốc tế, hiện nay khu vực Đông Nam Á chiếm hầu hết các vụ tấn công trên biển trên thế giới, vượt qua cả vùng Sừng châu Phi. Đây chính là vấn đề mà chính phủ các nước trong khu vực đang ra sức giải quyết.

Ông Noel Choong, giám đốc Trung tâm Báo cáo cướp biển thuộc Văn phòng Hàng hải quốc tế ở Kuala Lumpur (Malaysia), nhận định: “Tại Somalia, số lượng các vụ cướp biển đã giảm. Trong khi đó tại Nigeria, con số này không thay đổi, tuy nhiên vẫn không nhiều bằng châu Á”.

Theo Văn phòng Hàng hải quốc tế, năm 2015 đã xảy ra 178 vụ cướp biển ở khu vực Đông Nam Á nhưng không có vụ nào ở vùng vịnh Aden và Biển Đỏ gần Somalia sau chiến dịch truy quét an ninh đa quốc gia. Văn phòng Hàng hải quốc tế cho hay trong 6 tháng đầu năm nay, Đông Nam Á chiếm hơn 1/3 trong 98 vụ cướp biển và âm mưu cướp biển trên thế giới.

Bọn tấn công tàu kéo mang cờ Indonesia nêu trên được xác định là người của tổ chức Hồi giáo cực đoan Abu Sayyaf có căn cứ ở miền nam Philippines. Chúng hoạt động theo hình thức bắt cóc con tin và đòi tiền chuộc trong 2 thập niên gần đây. Chúng cũng đã tuyên thệ trung thành với Nhà nước Hồi giáo (IS).

Abu Sayyaf bị quy trách nhiệm cho hầu hết các vụ bắt cóc trên vùng biển Đông Nam Á nhưng một số băng nhóm tội phạm khác cũng hoạt động ở vùng biển này.

Từ tháng 3 đến tháng 8, bọn Abu Sayyaf đã thực hiện hàng loạt các vụ tấn công dọc tuyến đường thương mại quan trọng trong vận chuyển than, bắt cóc 25 thuyền viên người Indonesia và 6 thuyền viên người Malaysia. Mới đây chúng tiếp tục bắt cóc 9 thuyền viên người Indonesia.

Hợp tác khu vực để chống nạn cướp biển

Trước hàng loạt vụ bắt cóc thuyền viên đòi tiền chuộc, 3 nước Indonesia, Malaysia và Philippines đã quyết định ký thỏa thuận phối hợp tuần tra an ninh trên biển tại quần đảo Sulu và thiết lập một đường dây nóng giữa 3 nước vào ngày 5.5 vừa qua. Tiếp đó, ngày 2.8, ba nước đã nhất trí cho phép hải quân của 3 nước truy bắt nóng bọn bắt cóc và bọn cướp có vũ khí trong vùng biển của nhau.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia Arrmanathar Nasir nhận định về thỏa thuận trên của 3 nước: “Mục đích của chúng tôi là tàu tuần tra gần nhất sẽ đưa ra biện pháp hành động".

Tháng 5 vừa qua, hải quân Indonesia đã chặn đứng một vụ cướp tàu chở dầu ngoài khơi đảo Borneo và bắt giữ 9 nghi phạm. Tuy nhiên, theo báo cáo mới đây của tổ chức Sáng kiến toàn cầu chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, số vụ tấn công vào các tàu chở dầu đã ít xảy ra hơn do giá nhiên liệu đang giảm. Thay vào đó, các nhóm tấn công nhắm vào các tàu chở hàng thương mại giá trị có thể bán ở chợ đen như dầu thô.

Ông Karsten von Hoesslin, chuyên gia về cướp biển và người dẫn chương trình truyền hình “Lawless Oceans” của kênh truyền hình National Geographic nhận xét: “Hầu hết các băng nhóm cướp biển đang đợi giá nhiên liệu tăng trở lại mới tiếp tục cướp. Từ nay đến lúc đó, chúng đang cướp các tàu chở các mặt hàng khác có giá trị hơn”.

Tàu kéo Indonesia là mục tiêu lớn nhất

Trước khi nạn cướp biển gia tăng, chính phủ các nước Đông Nam Á đã giành được một số thắng lợi trong cuộc chiến chống cướp biển.

Năm 1993, Văn phòng Hàng hải quốc tế ghi nhận có khoảng 20 vụ tấn công và âm mưu tấn công trên biển ở Đông Nam Á. Con số này đều đặn tăng lên gần 250 vụ trong năm 2000.

Nỗ lực tuần tra chung của Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan tại eo biển Malacca, một trong những tuyến hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới, đã làm giảm số vụ phạm tội trên biển từ năm 2006 đến năm 2009. Theo Văn phòng Hàng hải quốc tế, năm 2008 chỉ có 54 vụ tấn công và âm mưu tấn công trong khu vực so với 92 vụ tại vịnh Aden và Biển Đỏ.

Các vụ bắt cóc gần đây là lời cảnh báo chính phủ Indonesia bởi các tàu kéo của Indonesia trở thành mục tiêu đầu tiên của phiến quân Abu Sayyaf.

Truyền thông Indonesia đưa tin nước này đã lên kế hoạch giải cứu 10 thuyền viên bị bọn Abu Sayyaf bắt làm con tin vào cuối tháng 3. Kế hoạch này được tiến hành trong 2 tháng thông qua hình thức trả tiền chuộc với khoản tiền hơn 1 triệu USD.

Nhiều ngày sau đó, nhóm Abu Sayyaf tiếp tục tấn công tàu kéo T.B Henry mà ông Sembara Oktafian là thuyền viên như đã nêu ở đầu bài. Do tàu của bọn chúng không đủ chỗ, chúng chỉ bắt đi 4 thuyền viên, bỏ lại ông cùng 5 người khác, trong đó có 1 người bị thương do bị bắn.

Sau đó, bọn Abu Sayyaf tiếp tục tấn công một tàu kéo khác vào tháng 6 tại vùng biển Sulu, bắt giữ 7 thủy thủ Indonesia làm con tin. Hai con tin sau khi bị đe dọa chặt đầu đã trốn thoát vào tháng 8 bằng cách bơi ra biển từ căn cứ của bọn Abu Sayyaf trên đảo Jolo ngoài khơi Philippines.

10 thuyền viên bị bọn Abu Sayyaf bắt làm con tin vào cuối tháng 3.2016 - Ảnh: Wikisabah

Nỗi lo cướp biển vẫn còn đó…

Nhiều ý kiến nghi ngờ hiệu quả của các thỏa thuận ngăn chặn bắt cóc con tin trên biển. Giáo sư Zachary Abuza ở Đại học Chiến tranh quốc gia tại Washington, chuyên gia nghiên cứu các vấn đề về an ninh khu vực Đông Nam Á, nhận định các thỏa thuận này không làm thỏa mãn chính phủ Indonesia.

Ông đánh giá: “3 nước Indonesia, Malaysia và Philippines đã cố gắng giải quyết điều này trong nhiều tháng qua nhưng không thể bởi không có liên kết giữa các nước cũng như thiếu ý chí và khả năng chính trị. Các nước này rất mong muốn bảo vệ lãnh thổ nhưng lại thiếu các phương tiện để bảo vệ. Đây chính là điều khiến các nước này trở nên không an toàn”.

Điều này gây bất an cho các công ty vận chuyển như Công ty Vận chuyển Năng lượng quốc tế Jakarta, công ty sở hữu tàu kéo T.B Henry đã bị cướp biển tấn công nêu trên.

Bốn thuyền viên bị bắt cóc trên tàu kéo T.B Henry đã được giải cứu sau 25 ngày. Phía công ty cho hay không có khoản tiền chuộc nào được trả. Tuy nhiên, báo chí địa phương lại đưa tin tiền chuộc đã được trả để đổi lại sự tự do của các thuyền viên Indonesia và Malaysia này.

Giám đốc công ty Suharjono than thở: “Các thuyền viên của tôi vẫn chưa bình phục, an ninh đang ngày càng xấu đi”.

Gia Khang