Giải pháp phát triển nuôi trồng thủy sản trong tình hình mới

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, trong những năm gần đây, lĩnh vực thủy sản đã có bước phát triển khá nhanh, theo hướng nâng cao hiệu quả, bền vững. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2022 đạt kỷ lục 11 tỉ USD, tăng 23,8% so với cùng kỳ năm 2021 (8,89 tỉ USD), tăng 22,2% so kế hoạch (9 tỉ USD). Trong đó kim ngạch xuất khẩu: tôm nước lợ đạt 4,3 tỉ USD (tăng 13% so với năm 2021); cá tra đạt 2,36 tỉ USD (tăng 51,5% so với năm 2021).

Theo ông Tiến, bên cạnh kết quả đạt được năm 2022, hiện nay ngành thủy sản đã và đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trở ngại. Báo cáo của Bộ NN-PTNT cho thấy, tính đến hết tháng 8.2023, kết quả sản xuất thủy sản tiếp tục đảm bảo theo kế hoạch, trừ giá trị kim ngạch xuất khẩu. Tổng sản lượng thủy sản đạt 5,93 triệu tấn, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm 2022, đạt 65,5% kế hoạch năm 2023. Trong đó, khai thác đạt 2,634 triệu tấn, tăng 0,3% so với cùng kỳ; nuôi trồng đạt 3,296 triệu tấn, tăng 3,2% so với cùng kỳ (tôm nước lợ đạt 657,5 nghìn tấn, tăng 3,9% so với cùng kỳ 2022; cá tra đạt 1,079 triệu tấn, tăng 0,2% so với cùng kỳ năm 2022). Tuy nhiên, kim gạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam đến hết tháng 8 ước đạt gần 5,682 tỉ USD, giảm 25,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Giá cả một số hàng hóa, vật tư đầu vào phục vụ sản xuất thủy sản vẫn còn ở mức cao, chi phí logistics cao gây áp lực đối với hoạt động sản xuất, đặc biệt là khi nhu cầu tiêu thụ chững lại và quy mô sản xuất bị thu hẹp. Nguồn nhân lực lao động phục vụ trong các nhà máy chế biến bị thiếu hụt cục bộ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp thủy sản và người dân tham gia vào chuỗi sản xuất.

Ngoài ra, tình hình biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến hiệu quả nuôi trồng thủy sản. Tổ chức liên kết trong sản xuất còn hạn chế dẫn đến giá thành sản xuất cao và cân đối cung cầu thiếu ổn định.

Để nhìn nhận rõ những cơ hội và thách thức trong tình hình mới để đưa ra các giải pháp cốt lõi thúc đẩy sản xuất các tháng cuối năm và chuẩn bị cho kế hoạch sản xuất năm 2024, hội nghị đã nghe 4 báo cáo từ Cục Thủy sản; Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường; Cục Thú y và Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) về kết quả sản xuất 8 tháng đầu năm; công tác phòng chống dịch bệnh và kiểm dịch thủy sản; công tác kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm thủy sản nuôi và giải pháp cho xuất khẩu và tiêu thụ nội địa; hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường thủy sản và kết quả xuất khẩu tôm và cá tra 8 tháng đầu năm 2023, cơ hội - thách thức và dự báo thị trường xuất khẩu các tháng cuối năm 2023 và đầu năm 2024.

Tại hội nghị, các đại biểu cũng đã thảo luận đề xuất các giải pháp trọng tâm, cần thiết để thúc đẩy sản xuất. Nhiều ý kiến cho rằng, để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu những tháng cuối năm cần chủ động bám sát tình hình sản xuất tại địa phương, khả năng cung ứng nguyên liệu đầu vào cho chế biến; phối hợp chặt chẽ với VASEP trong đánh giá lượng nguyên liệu tồn kho, nhu cầu nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu để tham mưu ngành nông nghiệp chỉ đạo sản xuất hiệu quả phục vụ chế biến, xuất khẩu.

Về giải pháp hạ giá thành sản xuất, cần áp dụng kỹ thuật tiên tiến ở tất cả các khâu trong quy trình nuôi để tăng tỉ lệ sống, giảm hệ số chuyển đổi thức ăn; liên kết sản xuất để giảm khâu trung gian, đảm bảo vật tư đầu vào đến tay người nuôi nhanh nhất. Ngoài ra, các bên có liên quan cần tăng cường xúc tiến thương mại, xây dựng và phát triển thương hiệu để thủy sản Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng: "Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và đòi hỏi ngày càng cao của các thị trường xuất khẩu và nội địa về chất lượng, an toàn thực phẩm, giá bán thủy sản giảm sâu dẫn đến khả năng tổ chức sản xuất chậm lại và có thể thiếu nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu các tháng cuối năm và đầu năm 2024. Cần có các giải pháp căn cơ về tổ chức sản xuất, quản lý chặt chẽ yếu tố đầu vào, phương án giảm giá thành để tăng tính cạnh tranh về giá và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Tất cả đòi hỏi ngành thủy sản phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường, nắm bắt cơ hội mới cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam để thúc đẩy sản xuất trong bối cảnh thị trường xuất khẩu đang dần phục hồi, nhu cầu tiêu thụ gia tăng trong các tháng cuối năm (dịp Noel, Tết dương lịch…). Sự thay đổi về nguồn cung cho các thị trường xuất khẩu và đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước đối với sản phẩm thủy sản các tháng cuối năm và dịp Tết Nguyên đán là những vấn đề nóng cần đặc biệt quan tâm sâu sát và có biện pháp kịp thời đảm bảo cho sự phát triển tốt của thủy sản Việt Nam".