Hành động sớm dựa trên cảnh báo để phòng ngừa rủi ro thiên tai

Cục quản lý Đê điều và Phòng chống thiên tai, Văn phòng Đối tác Giảm nhẹ rủi ro thiên tai phối hợp với CARE Quốc tế tại Việt Nam, Plan International Việt Nam và World Vision Việt Nam đã tổ chức hội thảo chia sẻ các bài học kinh nghiệm và khuyến nghị liên quan tới mô hình hành động sớm dựa trên cảnh báo để phòng ngừa rủi ro thiên tai.

Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ hoạt động của dự án “Hành động sớm dựa trên cảnh báo mang tính toàn diện và đáp ứng giới nhằm tăng cường hiệu quả của công tác phòng ngừa thiên tai” (FBEA-SEA) do Cơ quan Viện trợ Nhân đạo và Bảo vệ Dân sự - Ủy ban châu Âu (ECHO) hỗ trợ tài chính và thực hiện bởi liên minh ba tổ chức và đối tác.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những nỗ lực để cứu trợ và phục hồi cuộc sống hậu thiên tai thường tốn kém chi phí cũng như đòi hỏi nhiều nỗ lực kịp thời. Thay vì giải ngân sau khi thiên tai diễn ra, cơ chế hành động sớm ưu tiên giải ngân sớm cho hộ gia đình và cộng đồng dễ bị tổn thương dựa trên ngưỡng kích hoạt cảnh báo do các nhà khoa học đưa ra.

Theo bà Đoàn Thị Tuyết Nga - Chánh văn phòng, đại diện Văn phòng Đối tác Giảm nhẹ rủi ro thiên tai, “hành động sớm” là một khái niệm mới, nhưng về bản chất các hoạt động trong giai đoạn phòng ngừa, ứng phó trước thiên tai mà các cơ quan trong lĩnh vực phòng chống thiên tai đã và đang làm cũng là hành động sớm.

Tuy nhiên, bà Nga cho biết các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho các hộ gia đình, đặc biệt là các hộ gia đình dễ bị tổn thương, nhằm nâng cao sự chủ động trong phòng ngừa ngay trước khi thiên tai xảy ra chưa được quan tâm đúng mức, khiến nỗ lực để cứu trợ và phục hồi cuộc sống hậu thiên tai thường tốn kém chi phí và thời gian, cũng như đòi hỏi nhiều nỗ lực kịp thời.

Giảm thiểu tác động của thiên tai đến các nhóm người dễ bị tổn thương

Hành động sớm dựa vào cảnh báo là một phương pháp tiếp cận có những yếu tố mới trong quản lý rủi ro thiên tai, nhằm giảm thiểu các tác động của thiên tai đến nhóm người dễ bị tổn thương và tăng cường khả năng phòng ngừa, ứng phó với thiên tai thông qua việc tiếp cận với các nguồn lực tài chính cho hành động sớm.

Theo Plan International, hiện trên thế giới đã có 53 quốc gia đã triển khai các chương trình hành động sớm dựa trên cảnh báo. Tại Việt Nam, phương pháp tiếp cận này còn tương đối mới và gần đây đã được CARE, Plan International và World Vision ứng dụng trong việc triển khai hoạt động của dự án FBEA-SEA với lũ lụt tại Quảng Trị và nắng nóng tại Bình Thuận.

Tổ chức Plan International cho biết qua 21 tháng thực hiện các hoạt động thực địa, dự án đã hỗ trợ 536 hộ gia đình tiền mặt cũng như các phương tiện để triển khai các hoạt động chuẩn bị, phòng tránh rủi ro thiên tai.

Cùng với đó, 4 ban chỉ huy phòng tránh thiên tai và phòng tránh cứu nạn và đội xung kích tại 4 xã thụ hưởng dự án đã được hỗ trợ phương tiện để triển khai các hoạt động ứng phó, cứu hộ thực tế tại hiện trường...

Bà Nguyễn Thị Yến - Cố vấn mảng hoạt động quản lý rủi ro thiên tai của CARE Quốc tế tại Việt Nam cho biết xuất phát từ các quan sát và nghiên cứu qua thời gian làm việc với các đối tác trên địa bàn dự án ở Quảng Trị, đơn vị thấy được sự cần thiết và hiệu quả khi triển khai các hoạt động phòng chống tác động và rủi ro thiên tai từ sớm.

Theo bà Yến, vấn đề đặt ra đối với người dân và các cấp chính quyền ở địa phương là nguồn lực để triển khai các hoạt động này cần huy động theo phương thức nào, cũng như cơ chế hành động giữa các tác nhân liên quan, như cơ quan chuyên trách của nhà nước, các tổ chức dân sự và bà con trong cộng đồng cần được thống nhất, diễn tập và triển khai hiệu quả ra sao.

Về phía Tổ chức World Vision Việt Nam, bà Thân Thị Hà - Giám đốc vận hành các chương trình nhấn mạnh: “Đối diện với thực tế trẻ em chính là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra, việc chưa có một hệ thống cảnh báo sớm hoạt động hiệu quả và toàn diện sẽ khiến các em phải đối mặt với các nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng và trực tiếp lên tình trạng sức khoẻ, y tế, giáo dục, và sự an toàn của các em”.

Được biết, bên cạnh những thành tựu ban đầu, báo cáo đánh giá cũng chỉ ra một số bài học kinh nghiệm và khuyến nghị hành động cho các cấp, ban ngành cũng như cộng đồng để có thể kích hoạt hiệu quả hoạt động phòng ngừa rủi ro thiên tai.

Cụ thể, chất lượng dự báo mưa lũ đã đáp ứng nhu cầu của các bên, tuy nhiên cần tiếp tục tăng cường để nâng cao công tác phòng chống thiên tai và giảm thiểu tác động của thiên tai, đặc biệt lưu ý đến ngưỡng kích hoạt phù hợp cho địa hình cụ thể (vùng núi, vùng trũng thấp, ven biển..).

Hệ thống cảnh báo sớm bao gồm các kế hoạch ứng phó đã được thống nhất giữa chính quyền, cộng đồng và người dân, để giảm thiểu các tác động dự kiến. Một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện cũng phải bao gồm các bài học kinh nghiệm từ các sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, để liên tục cải thiện các biện pháp ứng phó trước các hiểm họa liên quan tới thời tiết, khí hậu, thủy văn và môi trường trong tương lai.