KH-CN và đổi mới sáng tạo: Nền tảng đưa Việt Nam phát triển nhanh và bền vững

Ngày 15.5 tại Hà Nội, Bộ KH-CN phối hợp với Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc và Liên minh Đổi mới sáng tạo phát triển quốc tế (IDIA) tổ chức Hội nghị quốc tế với chủ đề “Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo – Một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam”.

Phục vụ trực tiếp cho phát triển KT-XH

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4đang diễn ra mạnh mẽ và lan rộng, mang tới nhiều cơ hội và thách thức cho mỗi quốc gia trong chặng đường phát triển. Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, trong đó KH-CN và đổi mới sáng tạo được xác định là nền tảng để đưa Việt Nam phát triển nhanh và bền vững.

Trong thời gian qua, Việt Nam đã triển khai hoạt động hợp tác với các quốc gia có nhiều kinh nghiệm phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo như: Canada, Phần Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc… để từng bước hình thành hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, đưa KH-CN và đổi mới sáng tạo vào phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, trên cơ sở bám sát chỉ đạo của Chính phủ vàThủ tướng Chính phủ, cơ chế, chính sách về KH-CN đã được tập trung hoàn thiện với nhiều quy định tiến bộ và đổi mới để đưa KH-CN không chỉ gắn mà thực sự đồng hành và thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực và địa phương.

Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia được hình thành và chuyển dịch theo hướng đưa doanh nghiệp trở thành trung tâm để đưa các kết quả nghiên cứu thành sản phẩm, hàng hóa phục vụ trực tiếp cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Hội nghị là điểm nhấn của Tuần lễ KH-CN và Đổi mới sang tạo quốc gia của Việt Nam - Ảnh: TTXVN

Ngoài ra, phong trào khởi nghiệp sáng tạo đã lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội; tiềm lực KH-CN quốc gia được củng cố; thị trường KH-CN bước đầu gắn kết hoạt động KH-CN với sản xuất, kinh doanh. Hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, bảo vệ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ dần đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.

Theo đánh giá của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), trong những năm gần đây, Việt Nam luôn tăng hạng trong xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, dẫn đầu nhóm quốc gia có thu nhập trung bình thấp. Cụ thể, năm 2017 tăng 12 bậc; năm 2018 tăng tiếp 2 bậc, xếp thứ 45/126 quốc gia. Trong đó, nhóm chỉ số về tri thức - công nghệ của Việt Nam có thứ hạng cao, xếp thứ 28.

Cần giải pháp mạnh mẽ để thu hút các nhà khoa học

Tuy nhiên, Bộ trưởng KH-CN cũng cho rằng để khoa học thực sự trở thành động lực và nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội thì cần phải khắc phục những khó khăn, vướng mắc, tạo sự đồng bộ về thể chế giữa pháp luật về KH-CN với pháp luật liên quan. Theo người đứng đầu Bộ KH-CN, cần có các giải pháp mạnh mẽ hơn để thu hút đội ngũ cán bộ KH-CN đầu ngành, nhà khoa học tài năng và nhà khoa học nước ngoài cùng hợp tác, hỗ trợ giải bài toán cụ thể của Việt Nam.

Cần có những giải pháp để tăng cường đầu tư cho KH-CN không chỉ từ nhà nước mà còn từ xã hội, đặc biệt là từ doanh nghiệp. Tăng cường liên kết viện, trường và doanh nghiệp, đưa doanh nghiệp thực sự trở thành trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, nơi biến các kết quả nghiên cứu từ viện, trường thành sản phẩm, hàng hóa.

Bà Alexis Bonell - Giám đốc Đổi mới sáng tạo của USAID cho biết khi Việt Nam tiếp tục hành trình 30 năm phát triển vượt bậc để trở thành một trong những quốc gia năng động nhất ở khu vực Đông Á, việc phối hợp, kết hợp cùng nhau giữa các bên liên quan,gồm Chính phủ, các chủ thể khu vực tư nhân và các cơ quan phát triểntrở nên vô cùng thiết yếu, giúp tối đa hóa các tác động tích cực của các tiến bộ công nghệ, đồng thời giảm thiểu những tác động bất lợi của chúng.