Nghệ sĩ cải lương trẻ: Cần thêm sự trải nghiệm để trở thành tài năng

Ví dụ như Minh Trường từ kép mùi chuyển sang đóng kép lão; Cao Thúy Vi trẻ tuổi đời mà dám hóa thân đào mụ hay Hà Như, từ đào mùi liều lĩnh đột phá vai đào độc. Theo đánh giá của giới chuyên môn, việc sẵn sàng dấn thân vào những vai có tính cách khác nhau là điều cần thiết để trở thành một ngôi sao thực thụ, hoàn thiện mình, thế nhưng, nhiều diễn viên trẻ triển vọng chưa đủ can đảm đến dấn thân vào.

Theo những người am hiểu, cải lương có từ thập niên 1990, trở ngược về thập niên 1940, khi một diễn viên - trước khi bật lên thành một ngôi sao phải trải qua hành trình rèn luyện rất công phu và gian khó. Trước tiên, họ phải được học rất bài bản từ một người thầy giỏi. Kế đến, họ bắt đầu đóng vai những vai nhỏ. Theo thời gian, họ được rèn luyện các vai tính cách như “lão, độc, lẳng”. Sự trải nghiệm này giúp cho họ tích lũy vốn kinh nghiệm diễn xuất phong phú.

NSND Hùng Minh là một trong những ví dụ điển hình. Dù có ngoại hình đẹp ấn tượng, nhưng khởi đầu ông làm hậu đài, thời gian này ông tranh thủ nhờ thầy đàn, dạy hát, rồi nhờ thầy tuồng chỉ dẫn hát vai nhỏ. Sau này lên kép mùi thành công, nhưng sau cùng thành danh rực rỡ ở các vai kép độc.

Đối với những nghệ sĩ có tiềm năng kép mùi, nhiều tố chất ngôi sao có sẵn như NSND Minh Vương, NSND Thanh Tuấn, họ cũng kinh qua rất nhiều loại vai tính cách khác nhau. Chính vì vậy, cho đến hiện tại, dù đã vào tuổi thất thập cổ lai hy, thì khán giả vẫn xem họ là thế hệ vàng chưa thể thay thế.

Thế hệ tài năng tiếp nối như NSƯT Vũ Linh, NSƯT Kim Tử Long, NSƯT Thoại Mỹ, NSƯT Ngọc Huyền, nghệ sĩ Phương Hồng Thủy cũng đi qua rất nhiều chông gai trước khi được khán giả công nhận là một tài danh.

Ngày nay, đời sống cải lương khó khăn hơn trước, cơ hội được hát tuồng lớn không còn nhiều. Đó là một thiệt thòi của lứa nghệ sĩ cải lương hiện tại. Để tồn tại với nghề, các bạn phải hát trích đoạn ngắn, ca lẻ nên khó phát huy tối đa phần ca diễn. Vậy nhưng, vẫn có nhiều trường hợp các bạn trẻ có cơ hội, nhất là các bạn có biên chế ở đoàn nhà nước hay được các ông bà bầu đoàn tư nhân trọng dụng.

Võ Minh Lâm là một ngôi sao trẻ mạnh thể loại kép mùi nhưng sẵn sàng chấp nhận đóng kép độc phản diện, đóng kép nhì, vai lão. Từ một thí sinh của một cuộc thi cải lương truyền hình chân ướt chân ráo ở đất Sài Gòn, anh đã chuyên tâm học hỏi. Thậm chí, chấp nhận thiếu thốn về mặt vật chất, tận dụng cơ hội được mời đóng tuồng được đầu tư bài bản, mài giũa mình.

Kết quả là trong bối cảnh hiện tại, Võ Minh Lâm là gương mặt nam nổi bật của sân khấu cải lương.

Thế nhưng, trường hợp như Minh Lâm không có nhiều.

Theo soạn giả Hoàng Song Việt, nhiều diễn viên trẻ tuổi đời lẫn tuổi nghề, có thể nhờ tài năng hoặc vận may đã được giao vai chính một hai lần, thì kể từ đó, họ sẽ khó khăn chấp nhận đóng vai thứ, hoặc vai khác tính cách. Cụ thể hơn, nếu họ được một ông bầu tên tuổi, một đạo diễn tên tuổi mời vào vai phụ ở một vở lớn, có bán vé cho công chúng, họ sẽ chấp nhận. Nhưng chỉ giới hạn tần suất, vì rằng, cái tôi vai chính khiến họ không muốn hạ thấp mình xuống trước các đồng nghiệp, bất chấp vai phụ của có tính cách và số phận rất hay và thú vị. Và như thế, họ đã đánh mất cơ hội được thể nghiệm khả năng của mình.

Trong trường hợp được mời tham gia vở một cuộc thi cải lương chuyên nghiệp, một sân chơi đánh giá tài năng, bằng một vai phụ, họ sẽ từ chối thẳng. Bất chấp vai diễn ấy có thể gây một ấn tượng rất tốt với những đạo diễn hoặc các nhà chuyên môn có mặt trong cuộc thi.

Trường hợp vở Chân dung người mở cõi là ví dụ điển hình. Đây là vở tốt nghiệp của Minh Trường. Năm 2022, nhà hát cải lương Trần Hữu Trang quyết định chọn vở này dự thi Liên hoan sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc, diễn ra vào tháng 11.2022, tại Long An. Trường mời lại ê kíp cũ nhưng rất nhiều người từ chối. Thế là phải thực hiện bằng lực lượng diễn viên mới.

Cải lương đang có một thực tế là một vài nghệ sĩ trẻ mới ở tầm triển vọng, nhưng được một mạnh thường quân nào đó yêu thích, người đó sẽ bỏ tiền ra đầu tư vở lớn và quyết định cho diễn viên trẻ đó đóng vai chính. Việc dễ dàng được đóng chính đã khiến không ít diễn viên “lầm tưởng” về khả năng của mình, và vì thế, họ không còn động lực học hỏi. Và dĩ nhiên, khi được mời vai phụ phù hợp họ cũng không nhận. Đương nhiên, các vở tuồng kiểu ấy sẽ khó đủ sức gây tiếng vang lớn trong cộng đồng khán giả cải lương, ngược lại nó chính là yếu tố góp phần cản trở sự phát triển của nhiều gương mặt trẻ, khiến họ cứ giẫm chân và lẩn quẩn trong hành trình nghệ thuật.

Ở một khía cạnh khác, dù cải lương vẫn đang khó khăn, nhưng sự phát triển của cuộc sống vô tình tạo điều kiện để nhiều bạn trẻ mang cải lương đến với công chúng. Kênh youtube phổ biến, rất nhiều các bạn chưa có tên tuổi, thậm chí chưa rành bài bản, nhưng có tiền đầu tư cho vở diễn đã mời hẳn những ngôi sao hàng đầu về đóng chung. Các video cải lương dạng này thường có chất lượng kém, vì sự chênh lệch tài năng của ngôi sao thật và bạn diễn vô danh. Cơ hội dễ dàng được đóng chung với ngôi sao thần tượng cũng là lý do khiến các bạn chỉ nghĩ tới việc nổi tiếng sớm nhờ chiêu trò hơn là mài giũa bản lĩnh.

Tai hại hơn, những ai mới nghe cải lương thấy nghệ sĩ hát tệ quá, họ kết luận cải lương ngày nay quá kém cỏi. Hóa ra cách làm này giết chết cải lương hơn là phục hồi sức sống của nó.

Chính vì vậy, cuộc thi Tài năng diễn viên sân khấu cải lương Trần Hữu Trang, nơi tạo cơ hội cho thí sinh thử sức mình ở nhiều thể loại tính cách khác nhau là cơ hội cho nghệ sĩ được khám phá khả năng tiềm ẩn.

Hy vọng từ đó sẽ tạo nên một nhận thức tích cực cho các bạn nghệ sĩ rằng trong nghệ thuật không có vai diễn nhỏ. Qua đó, họ sẵn sàng trải nghiệm tất cả các thể loại tính cách để tích lũy và chọn cho mình một phong cách tốt nhất có thể. Nếu được như thế, cải lương sẽ xuất hiện những cá tính độc đáo.