Nhiều DNNN lớn đang 'trống' lãnh đạo chủ chốt

1 đồng bán ra thu được 15,5 đồng

Ngày 31.1, tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, Báo cáo của Ban cho biết số lượng doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) đã giảm mạnh, từ hơn 6.000 DNNN năm 2011 xuống hơn 500 DNNN, gồm 7 tập đoàn kinh tế, 57 tổng công ty nhà nước, 441 doanh nghiệp độc lập thuộc các bộ, ngành, địa phương. Dự kiến đến năm 2020, cả nước chỉ còn khoảng 150 DNNN.

Theo Phó trưởng ban chuyên trách Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp Nguyễn Hồng Long, năm 2017, có 69 DNNN được phê duyệt phương án cổ phần hóa. Giá trị vốn nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa được xác định lại là 160.083 tỉ đồng, gấp 6,34 lần so với tổng giá trị phần vốn Nhà nước cổ phần hóa năm 2016.

“Một đồng bán ra thu về được 15,52 đồng. Cả nước đã thoái được 8.915 tỉ đồng theo giá trị sổ sách, thu về 139.385 tỉ đồng. Tổng thu từ cổ phần hóa, thoái vốn phải nộp về ngân sách Nhà nước năm 2017 đạt 144.577 tỉ đồng (gấp 2,41 lần so với chỉ tiêu Quốc hội giao).

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban Chỉ đạo cho biết việc thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp gấp tới 15,52 lần giá trị sổ sách là con số chưa từng có, trong đó riêng thoái vốn tại Sabeco mang lại giá trị gấp 32 lần mệnh giá, đạt lợi ích tối đa.

“Tất cả tiền bán vốn đều đưa vào ngân sách nhà nước phục vụ cho đầu tư phát triển, Chính phủ không được dùng riêng một đồng nào”, Phó thủ tướng khẳng định.

Nhiều DNNN khuyết cán bộ chủ chốt

Ông Phạm Viết Thanh, Bí thư Đảng ủyKhối doanh nghiệp Trung ương cho rằng, trong 33 tổng công ty thì có 9 tổng công ty chưa có cán bộ chủ chốt. Ngay cả Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) cũng thiếu tổng giám đốc, người đại diện pháp luật.

Chủ tịch SCIC Nguyễn Đức Chi cho biết hiệncó sự chắp vá, chưa chính thức về người đại diện pháp luật nên quá trình triển khai nhiệm vụ của Tổng công ty rất khó khăn. “Thực tế, hằng ngày, hằng tuần vẫn phải bán vốn, vẫn phải kinh doanh nhưng không có người đại diện pháp luật thì rủi ro rất cao”.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cũng cho biết đang kiêm nhiệm chức danh Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam, tại tổng công ty này cũng mới chỉ có Quyền tổng giám đốc.

“Chúng tôi đã sàng lọc, tìm kiếm lãnh đạo chủ chốt cho Tổng công ty nhưng không được, đưa từ chuyên viên lên thì nhiều nhưng lại không đủ tiêu chuẩn. Với cương vị Chủ tịch kiêm nhiệm tôi cũng không được ký tá, nhiều khi mọi người nói đùa là anh cứ ký đi, tôi cũng bảo tôi mà ký thì mọi người vào tù thăm tôi...”, ông Nguyễn Văn Công giãi bày.

Kiểm soát đất đai, minh bạch

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, trong cổ phần hóa phải kiểm soát chặt đất đai, giá trị doanh nghiệp và công khai minh bạch hoạt động qua niêm yết trên thị trường chứng khoán.

Nêu ví dụ về bài học của Sabeco, Phó thủ tướng cho hay, tổng giá trị của doanh nghiệp này khi cổ phần hóa chưa đầy 3 tỉ USD nhưng chỉ sau một năm lên sàn chứng khoán phải tuân thủ các báo cáo tài chính minh bạch thì thoái 53,59% vốn đã thu vềgần 5 tỉ USD. Nếu bán hết có thể thu được 10 tỉ USD.

“Đây là hình mẫu của sự minh bạch trong thoái vốn. Trước đây một số DNNN bán đi, bán lại không được là vì cổ phần hóa nhưng không niêm yết trên thị trường chứng khoán”, Phó thủ tướng nói.

Bên cạnh đó, Phó thủ tướng cũng yêu cầu tất cả doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa đều phải rà soát đến từng mét vuông đất. Đất đai phải kiểm soát chặt chẽ, công khai, minh bạch. Riêng đối với Hà Nội, đấu giá đất theo mảnh đất và vị trí chứ không tính theo m2.

Với những doanh nghiệp có quy mô vốn Nhà nước từ 1.800 tỉ đồng trở lên bắt buộc phải kiểm toán trước khi tiến hành cổ phần hóa. Những doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ hơn, nếu thấy cần thiết, Chính phủ vẫn tiến hành kiểm toán thẩm định giá.

Phó thủ tướng cũng đánh giá, kết quả đạt được không đồng đều, một số bộ, ngành còn chậm cổ phần hoá, bán vốn, tâm lý một số nơi quá thận trọng, nhiều nơi sợ sai, sợ phải giải trình. Nhiều DNNN đã cổ phần hoá nhưng vẫn không chịu niêm yết, dù đã đủ điều kiện, đây là việc phải chấn chỉnh.

Số doanh nghiệp đang hoạt động còn xa mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả vào năm 2020. Như vậy, tính bình quân từ nay mỗi năm phải thành lập mới 180.000 doanh nghiệp khi mà chỉ tiêu năm 2018 cả nước thành lập mới 135.000 DN. 85% DNNN làm ăn có lãi nhưng tỷ suất lợi nhuận tính trên vốn và trên doanh thu còn thấp.

“Chi phí tài chính của doanh nghiệp vẫn còn cao, chưa kể chi phí ngầm, “bôi trơn”, không chính thức. “Sức khỏe của doanh nghiệp thế này vẫn chưa yên tâm được”, Phó thủ tướng lo lắng.

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị năm 2018 là năm cao trào về cổ phần hóa, bán vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Trong quý 1/2018 sẽ có 4 doanh nghiệp lớnlên sàn chứng khoán là Tập đoàn Cao su Việt Nam, Tổng công ty Dầu Việt Nam, Điện lực Dầu khí, Lọc hóa dầu Bình Sơn. Cần sớm thành lập và đưa vào hoạt động Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, khi chưa thành lập được Ủy ban, các bộ không được phép “buông tay” với nhiệm vụ cổ phần hoá, bán vốn.

Theo Phó thủ tướng, Chính phủ đã phê duyệt, làm được hay không là do Bộ, ngành địa phương, chủ sở hữu trực tiếp. Chính phủ không trực tiếp cổ phần hoá, bán vốn.

“Đại diện chủ sở hữu chọn nhà đầu tư chiến lược thì phải cho ra chiến lược, chọn chiến lược mà ra chiến thuật là chết rồi. Hoặc mánh khoé thì còn thất bại nữa. Đích của cổ phần hoá, thoái vốn phải là nâng cao năng lực và hiệu quả đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp”, Phó thủ tướng chia sẻ.