Những vụ chỉ định thầu gây thất thoát lớn của ông Đinh La Thăng

Đọc thêm: UBTV Quốc hội họp bất thường: Đình chỉ tư cách đại biểu QH đối với ông Đinh La Thăng

Đình chỉ sinh hoạt đảng, khởi tố, bắt tạm giam ông Đinh La Thăng

Ông Đinh La Thăng đã vi phạm những gì?

PGS Nguyễn Trọng Phúc: 'Xử lý ông Đinh La Thăng là một bước tiến mới...'

Trước khi giữ cương vị Bộ trưởng Giao thông nhiệm kỳ 2011-2016, giai đoạn năm 2006-2011, ông Đinh La Thăng làm Bí thư Ban cán sự đảng, Chủ tịch Hội đồng quản trị PVN rồi Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên.

Bên cạnh hai vụ án ông Đinh La Thăng bị cáo buộc là vụ cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại 800 tỉ đồng trong việc PVN góp vốn vào OceanBank và vụ cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, tham ô tài sản xảy ra tại Tổng công ty Xây lắp dầu khí (PVC) liên quan Dự án Nhiệt điện Thái Bình II, ông này cũng được cho là nhân vật chỉ đạothầu gây thua lỗ lớntại 3 nhà máy nhiên liệu sinh học (ethanol) tại 3 miền Bắc, Trung, Nam.

Cú "bắt tay"giữa PVN và OceanBank

Vào tháng 9.2008, lãnh đạo PVN đã ký thỏa thuận với ông Hà Văn Thắm (Chủ tịch HĐQT OceanBank) về việc tham gia góp 20% vốn điều lệ. Số tiền góp vốn này được lấy từ hoạt động sản xuất kinh doanh của PVN và được chia làm 3 đợt. Cuối năm 2018, PVN góp 400 tỉ đồng. Cuối năm 2010, PVN góp thêm 300 tỉ đồng và đợt cuối cùng là 100 tỉ đồng được ông Nguyễn Xuân Sơn - Phó tổng giám đốc PVN ký vào giữa tháng 11.

Cơ quan điều tra cáo buộc việc góp vốn đợt 3 vào thời điểm Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (có hiệu lực từ ngày 1.1.2011) quy định một cổ đông là tổ chức không được sở hữu vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Theo đó, lần góp vốn này của PVN là sai quy định pháp luật. Trước sai phạm trên, PVN đã được yêu cầu nhanh chóng giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông xuống mức không quá 15% vốn điều lệ tại OceanBank. Tuy nhiên, cả phía ngân hàng và tập đoàn đều không thực hiện.

Năm 2014, khi đoàn thanh tra thuộc cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng chi nhánh Ngân hàng Nhà nước Hà Nội vào thanh tra hoạt động cấp tín dụng của OceanBank và tiếp tục có kiến nghị về vấn đề góp vốn của PVN thì mãi tới ngày 7.5.2014, PVN mới có công văn báo cáo Thủ tướng về việc chuyển nhượng phần vốn góp tại OceanBank. Tuy nhiên, lúc này PVN vẫn được xem là hành động trái với quyết định số 46 ngày 5.1.2013 của Thủ tướng về phê duyệt đề án tái cơ cấu PVN giai đoạn 2012-2015, trong đó có nội dung "thoái hết vốn PVN đang nắm giữ tại các doanh nghiệp, giai đoạn 2012-2015".

Trước sai phạm trên, cơ quan đều tra kết luận việc góp vốn đợt 3 có dấu hiệu sai phạm pháp luật của một số cá nhân trong Hội đồng thành viên PVN, ban tổng giám đốc, người đại diện vốn góp và ban kiểm soát. Vụ việc cũng đã khiến OceanBank được "sang tay" cho Ngân hàng Nhà nước với giá 0 đồng và hàng loạt lãnh đạo ngân hàng hầu tòa. Trong khi đó, PVN phải chấm dứt tư cách cổ đông và toàn bộ các quyền, nghĩa vụ tại OceanBank nên tập đoàn mất không số tiền góp vốn là 800 tỉ đồng.

Chỉ định thầu gây thất thoát lớn tại 3 dự án Ethanol

Tại 3 dự án Ethanol là nhà máy nhiên liệu sinh học Phú Thọ (chủ đầu tư là Công ty cổ phần Hóa dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí - PVB), dự án ethanol Dung Quất (Khu kinh tế Dung Quất - tỉnh Quảng Ngãi, chủ đầu tư là Công ty cổ phần Nhiên liệu sinh học Dầu khí miền Trung - PCB) và dự án ethanol Bình Phước (chủ đầu tư là Công ty TNHH Nhiên liệu sinh học Phương Đông - OBF).

Sau thanh tra, Ủy ban Kiểm tra T.Ư kết luận tại các dự án này, ông Đinh La Thăng đã ban hành một số nghị quyết, quyết định chỉ định nhiều gói thầu với tổng giá trị lớn, vi phạm các nghị định củaChính phủ; tham mưu, đề xuất Thủ tướng cho chỉ định nhiều gói thầu không bảo đảm các điều kiện theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, từ tháng 10.2007 đến tháng 3.2009, PVN đã quyết định chủ trương đầu tư, chỉ đạo các đơn vị thành viên góp vốn thành lập 2 công ty cổ phần và 1 công ty liên doanh để thực hiện đầu tư 3 dự án sản xuất nhiên liệu sinh học ethanol ở 3 tỉnh Phú Thọ, Quảng Ngãi và Bình Phước. Công suất mỗi nhà máy là 100 triệu lít/năm, nguồn vốn đầu tư do các cổ đông góp 30%, còn lại vay tín dụng 70%.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, đơn vị được chỉ định thầu thực hiện dự án ethanol tại Phú Thọ là Tổng công ty CP Xây lắp dầu khí (PVC). Tuy nhiên, PVC là nhà thầu chưa có năng lực, kinh nghiệm trong việc thực hiện dự án nhiên liệu sinh học. Việc chỉ định thầu cho PVC thực hiện các công việc chính của dự án là vi phạm Luật đấu thầu. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc trong quá trình thực hiện PVC phải dừng thi công dự án gây thiệt hại lớn.

Dự án ethanol Phú Thọ có tổng mức đầu tư hơn 1.300 tỉ đồng, sau đó bị đội lên thành gần 2.500 tỉ đồng. Sau khi PVC dừng thi công, dự án "đắp chiếu" nhưng chi phí phát sinh từ tháng 12.2011 đến tháng 12.2014 là 392 tỉ đồng.

Tại dự án ethanol Dung Quất (Quảng Ngãi), tổng mức đầu tư được phê duyệt là hơn gần 1.900 tỉ đồng nhưng đã bị đội vốn lên hơn 2.100 tỉ đồng. Đơn vị được chỉ định thầu thực hiện dự án là Tổng công ty cổ phần Dịch vụ kỹ thuật và xây lắp dầu khí (PTSC) cũng chưa có kinh nghiệm nên dự án bị chậm tiến độ, tăng chi phí cho chủ đầu tư. Chi phí khấu hao tài sản cố định và chi phí vốn vay tăng dẫn đến tăng giá thành sản phẩm. Năm 2014 nhà máy lỗ khoảng 164 tỉ đồng.

Tương tự, tại dự án ethanol Bình Phước có tổng mức đầu tư gần 1.500 tỉ đồng, bị đội vốn lên hơn 1.700 tỉ đồng. Tính đến tháng 3.2013, nhà máy hoàn thành nhưng chỉ hoạt động được 5 đợt. Giá thành sản phẩm cao, tiêu thụ hạn chế nên nhà máy này hầu như không vận hành thương mại trong 1 thời gian dài, dự tính mỗi năm dự án bị lỗ khoảng 200 tỉ đồng cho các khoản khấu hao tài sản, lãi vay, bảo dưỡng máy móc thiết bị, chi phí bộ máy...

"Ông Thăng chấp thuận cho PVC được miễn bảo lãnh thực hiện hợp đồng đối với công trình, dự án do Tập đoàn chỉ định cho PVC thực hiện, và chấp thuận cho Tổng Công ty cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí (PTSC) được miễn bảo lãnh thực hiện hợp đồng đối với Hợp đồng thiết kế, mua sắm, xây dựng (EPC) Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất, vi phạm luật Đấu thầu năm 2005", Ủy ban Kiểm tra TƯ kết luận.

Hiên ngang đểPVC "yếu kém" thực hiện dự án nhiệt điện hơn 34.000 tỉ

Với sai phạm của PVC tại dự án Nhiệt điện Thái Bình 2, ông Đinh La Thăng bị xác định đã chỉ định gói thầu EPC tại đây. Việc này vi phạm các quy định của pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng. Những sai phạm liên quan đến việc rút tiền nhà nước tại dự án này được thực hiện thông qua nhiều phương thức của dàn lãnh đạo PVN, PVC.

Cụ thể, dự án nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 do PVN làm chủ đầu tư, PVC được giao làm nhà thầu có nhiệm vụ thiết kế bản vẽ thi công, mua sắm hàng hoá, thiết bị vật tư, xây lắp, nghiệm thu, đào tạo và bàn giao vận hành... Dự án này có công suất thiết kế 1.200 MW, tổng mức đầu tư hơn 34.295 tỉ đồng (tương đương 1,7 tỉ USD), mỗi năm dự kiến sản xuất được 6,739 tỉkWh điện thương phẩm.

Năm 2011, PVN ký hợp đồng EPC giao cho PVC xây dựng nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, trong đó PVC xin tạm ứng 1.312 tỉ đồng và 6,6 triệu USD. Sau khi nhận được số tiền tạm ứng trên, PVC đã sử dụng 1.080 tỉ đồng để thanh toán nợ gốc vay ngân hàng là 425 tỉ đồng, thanh toán lãi vay ủy thác của PVN là 55 tỉ đồng, hỗ trợ nhà máy Nhiên liệu sinh học Phú Thọ 74 tỉ đồng, bổ sung 103 tỉ đồng hỗ trợ cho công trình Vũng Áng (Hà Tĩnh).

Số tiền tạm ứng còn lại được PVC góp vốn vào 5 công ty con gồm: Công ty PVC - MS là 102 tỉ đồng, Công ty PVC - Land 50 tỉ đồng, Công ty PVC - Hoà Bình 55 tỉ đồng, Công ty PVNC 30 tỉ đồng và Công ty PVC Mekong 30 tỉ đồng. Đến nay 3 công ty kinh doanh thua lỗ không thu hồi được vốn, PVC đã phải trích lập dự phòng và hạch toán kinh doanh thua lỗ.

Mặc dù số tiền chi sai này vẫn chưa được thu hồi, nhưng để nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 tiếp tục được triển khai, lãnh đạo PVC đã nhanh chóng có văn bản cầu viện lãnh đạo PVN hỗ trợ toàn bộ phần lãi vay phải trả cho việc vay vốn để mở L/C. Lãnh đạo PVC đề xuất trước mắt, tập đoàn hỗ trợ PVC chi phí lãi vay phải trả tính đến 25.8.2013 là 600.000 USD và dự kiến lũy kế đến 31.12.2013 là 1,5 triệu USD.

Tại báo cáo tài chính hợp nhất của PVC từng cho biết, đến thời điểm tháng 6.2016, tổng giá trị hợp đồng tạm tính PVC đã ký với các nhà thầu phụ cho dự án này đã vượt giá trị hợp đồng EPC ký.

Theo đó, Ủy Ban Kiểm tra TƯ đưa ra kết luận ông Đinh La Thăng phải chịu trách nhiệm trong việc ban hành chủ trương, quyết định đầu tư phân tán, dàn trải; thiếu kiểm tra, giám sát quá trình triển khai thực hiện các dự án ở thời kỳ làm lãnh đạo Tập đoàn, dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp; một số dự án phải dừng, giãn, hoãn tiến độ, thua lỗ kéo dài, gây thất thoát, lãng phí, mất vốn đầu tư, gây hậu quả rất nghiêm trọng.