Phán quyết hợp thức hóa hôn nhân đồng giới trên toàn lãnh thổ của Tòa án Tối cao Mỹ được xem là một chiến thắng lịch sử cho phong trào quyền đồng tính tại quốc gia này.
Quá trình hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính ở Mỹ
Năm 1996, tranh luận về hôn nhân đồng giới bắt đầu gây sự chú ý khi quốc hội Mỹ và Tổng thống Bill Clinton ký ban hành Luật bảo vệ hôn nhân, cấm chính quyền các bang công nhận hôn nhân đồng tính.
Năm 2003, Massachusetts trở thành tiểu bang đầu tiên hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới. Sau đó, một số tiểu bang khác cũng đã có động thái tương tự. Tuy nhiên, theo kết quả từ một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2008, bang California đã cấm hôn nhân đồng tính cho dù các tòa án tại bang này cho phép hôn nhân đồng tính trước đó. Xu hướng này tiếp diễn trên toàn nước Mỹ cho khi Tòa án Tối cao nhận được đơn kiện của Edith Windsor về tính bất hợp hiến của Luật bảo vệ hôn nhân vào năm 2013.
 |
| Bà Edith Windsor (phải) và bà Thea Spyer |
Edith Windsor và Thea Spyer ở bang New York là hai người đồng tính nữ đã sống chung với nhau trên 40 năm và có tài sản chung. Năm 2007, hai người qua Canada và chính thức ký giấy kết hôn ở Toronto, vì luật Canada cho phép những người đồng tính được kết hôn.
Năm 2009, bà Thea Spyer qua đời. Bà Edith Windsor được yêu cầu phải trả thuế di sản là 363.053 USD trên phần bất động sản bà thừa hưởng của bà Spyer. Bà Edith Windsor xuất trình hôn thú đã được lập tại Canada, nhưng không được công nhận tại Mỹ vì Luật bảo vệ hôn nhân cấm hôn nhân đồng giới.
Bà Edith Windsor chính thức đâm đơn kiện vào năm 2010. Sau khi chiến thắng tại những Tòa án cấp địa phương và tiểu bang, Tòa án Tối cao Mỹ đã chính thức xem xét trường hợp của bà vào năm 2013. Kết quả, các vị thẩm phán với tỷ lệ 5 phiếu thuận và 4 phiếu chống đã đưa ra phán quyết điều 3 của Luật bảo vệ hôn nhân là vi hiến "vì tước đoạt quyền bình đẳng tự do được Hiến pháp bảo vệ".
Bước ngoặt quan trọng đến vào tháng 10.2014 khi Tòa án Tối cao Mỹ bác bỏ đơn kháng cáo phản đối phán quyết hủy bỏ các lệnh cấm hôn nhân đồng giới, đồng thời mở rộng tính hợp pháp của các hội đồng giới ra thêm nhiều bang. Tại nhiều bang, hôn nhân đồng giới được hợp pháp hóa bằng luật hoặc trưng cầu dân ý.
Ngày 26.06.2015, Tòa án Tối cao Mỹ đã đưa ra một phán quyết lịch sử khi hợp thức hóa hôn nhân đồng giới tại tất cả các tiểu bang. Phán quyết này có hiệu lực sau khi được ban hành 25 ngày nếu không có kháng cáo nào. Các đó một ngày, 36 tiểu bang của nước này bao gồm bang Washington DC đồng ý cấp giấy chứng nhận kết hôn cho các cặp đôi đồng tính.
"Chiến thắng của mọi người Mỹ"
 |
| Tổng thống Barack Obama |
Tổng thống Barack Obama, người luôn tích cực ủng hộ quyền của cộng đồng LGBT, đã ca ngợi phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ là một "chiến thắng của mọi người Mỹ" và là cột mốc quan trọng trong lịch sử nền tư pháp đất nước. "Khi mọi người Mỹ được đối xử bình đẳng, chúng ta sẽ càng tự do hơn", ông chủ Nhà Trắng nhận định.
Ứng cử viên Tổng thống Mỹ của Đảng Dân chủ, bà Hillary Clinton viết trên Twitter: "Tôi tự hào chúc mừng chiến thắng lịch sử của bình đẳng hôn nhân".
Đệ nhất phu nhân Tổng thống Mỹ Michelle Obama cũng hoan nghênh phán quyến của Tòa án Tối cao, bà viết trên Twitter: "Phán quyết này công nhận một sự thật cơ bản là tình yêu của chúng ta hoàn toàn bình đẳng. Hôm nay (26.6) là một ngày trọng đại với người Mỹ".
Trong khi đó, hàng ngàn cặp đôi đồng tính đã đổ ra đường để ăn mừng sau phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ. Sự kiện này diễn ra cùng thời điểm hàng triệu người trên thế giới đang hưởng ứng tháng tự hào đồng tính hằng năm (tháng 6).
Nhà Trắng và rất nhiều các tờ báo lớn của Mỹ đã đồng loạt thay avatar bằng màu cờ của cộng đồng LGBT để đánh dấu sự kiện lịch sử.
Mặc dù vậy, trong lúc hàng ngàn cặp đôi đồng tính đổ ra đường ăn mừng và chuẩn bị làm thủ tục kết hôn, phe bảo thủ và một số thành viên Đảng Cộng hòa không tiếc lời chỉ trích. Ít nhất 2 bang Louisiana và Mississippi khẳng định chưa cấp giấy đăng ký kết hôn cho người đồng tính để chờ thủ tục pháp lý hoàn tất.
Thẩm phán bảo thủ Antonin Scalia gọi phán quyết trên là “mối đe dọa cho nền dân chủ Mỹ”, còn Thống đốc bang Texas Greg Abbott (đều thuộc Đảng Cộng hòa) kêu gọi chỉnh sửa hiến pháp để cho phép các bang cấm hôn nhân đồng giới
Thống đốc bang New Jersey, ông Chris Christie đang cân nhắc tham gia cuộc chạy đua trở thành ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa, cho biết: "Tôi ủng hộ hôn nhân giữa nam giới và nữ giới. Nếu có sự thay đổi nào, chúng cần được thông qua bằng một cuộc trưng cầu dân ý của người dân".
Cựu Thống đốc bang Arkansas và ứng cử viên Tổng thống Mỹ Mike Huckabee gọi phán quyết hợp thức hóa hôn nhân đồng giới là "vượt ra khỏi Hiến pháp và vi phạm luật pháp". Trong khi đó, Kellie Fiedorek, luật sư của một nhóm vận động chống hôn nhân đồng giới, cho rằng phán quyết "đã bỏ qua tiếng nó của hàng nghìn người Mỹ".
Minh Chánh (Tổng hợp)
