Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ

Những đóng góp quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ

Đảng đoàn và Đảng ủy Liên hiệp Hội Việt Nam luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác trí thức thực hiện đúng chủ trương, đường lối của Đảng, tăng cường sự gắn bó vững chắc giữa Ðảng và Nhà nước với trí thức, giữa trí thức với Ðảng và Nhà nước

Với vai trò là tổ chức tập hợp, đoàn kết tầng lớp trí thức, Liên hiệp Hội Việt Nam đã tích cực là cầu nối giữa đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ với Đảng và Nhà nước. Đảng đoàn Liên hiệp Hội Việt Nam đã tích cực làm việc với các tỉnh ủy, thành ủy, vận động thành lập Đảng đoàn ở các địa phương chưa có Đảng đoàn Liên hiệp Hội, đến nay có 54 hội thành viên đã thành lập đảng đoàn. Phát triển đảng ở các hội thành viên, đến nay, có 59 chi bộ ở các hội thành viên, các tổ chức trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam. Liên hiệp Hội Việt Nam tập hợp được 156 hội thành viên (trong đó có 63 Liên hiệp hội địa phương và 93 Hội khoa học và kỹ thuật ngành toàn quốc); thành lập và quản lý trên 500 tổ chức khoa học và công nghệ hoạt động theo Luật Khoa học và Công nghệ.

Đảng đoàn Liên hiệp hội Việt Nam luôn quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo việc quán triệt và thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, phối hợp với Đảng ủy Liên hiệp Hội Việt Nam quán triệt và chỉ đạo đội ngũ trí thức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, của ngành, lĩnh vực và địa phương; tăng cường công tác tập hợp, đoàn kết và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia đóng góp xây dựng đất nước.

Nhằm ghi nhận và động viên trí thức, Liên hiệp Hội Việt Nam đã thường xuyên mời các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước tham dự và lắng nghe ý kiến của trí thức đóng góp xây dựng các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật… Qua đó, tạo điều kiện để các nhà khoa học, trí thức trực tiếp báo cáo, trao đổi, bày tỏ suy nghĩ, nguyện vọng, đóng góp ý kiến với lãnh đạo Đảng và Nhà nước về các vấn đề quan trọng của đất nước. Nhiều ý kiến của các nhà khoa học và đội ngũ trí thức được Lãnh đạo Đảng và Nhà nước tiếp thu, ghi nhận, từ đó tạo niềm tin và tăng cường sự gắn bó vững chắc giữa Ðảng và Nhà nước với trí thức, giữa trí thức với Ðảng và Nhà nước.

Lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam cũng động viên đội ngũ trí thức tham gia xây dựng Đảng và chính quyền thông qua đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các hoạt động chuyên môn; tham gia công tác tham mưu, tư vấn, phản biện, đóng góp ý kiến vào quá trình xây dựng chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây cũng là chức năng và nhiệm vụ quan trọng, là thế mạnh của Liên hiệp Hội Việt Nam - nơi tập trung nhiều nhà khoa học đầu ngành ở các lĩnh vực khác nhau, có năng lực thực hiện nhiệm vụ tư vấn, phản biện các dự án, đề án quan trọng của đất nước.

Liên hiệp Hội Việt Nam đã tích cực vận động trí thức tham gia xây dựng cơ chế, chính sách và pháp luật; góp ý kiến khách quan, thẳng thắn và khoa học về những vấn đề quan trọng trong quá trình xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước; đóng góp ý kiến có chất lượng vào nhiều dự thảo văn kiện của Đảng, dự án luật của Quốc hội, hàng trăm chương trình, dự án, đề án, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, ngành, địa phương.

Trong năm 2023, Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động tư vấn, phản biện, góp ý nhiều dự án quan trọng. Cụ thể như: phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội thảo góp ý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi); tổ chức hội nghị lấy ý kiến của trí thức khoa học và công nghệ trước Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, trên cơ sở đó, Liên hiệp Hội Việt Nam đã xây dựng báo cáo tổng hợp gửi tới Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và một số cơ quan liên quan về những nội dung quan trọng và những vấn đề mà trí thức quan tâm; tích cực đóng góp ý kiến tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; tham gia tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo...

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phổ biến kiến thức, tiến bộ khoa học kỹ thuật, góp phần nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng xã hội. Đội ngũ chuyên gia và hội viên trí thức hoạt động trong các hội thành viên luôn chủ động và tích cực tham gia các hoạt động phổ biến kiến thức, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao dân trí, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân. Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên đã xuất bản nhiều đầu sách, bản tin để cung cấp cho bạn đọc và cộng đồng. Các hội thành viên tham gia hướng dẫn người dân sử dụng kỹ thuật mới nhằm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa; cung cấp các kiến thức về nông nghiệp, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, phổ biến pháp luật, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi; các bài thuốc đông y, tuyên truyền về vệ sinh an toàn thực phẩm, tuyên truyền về lịch sử văn hoá; tham gia phổ biến kiến thức trên sóng truyền hình, đài phát thanh để hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống. Hoạt động phổ biến kiến thức đã góp phần vào công cuộc giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống cho người dân, thực hiện phong trào toàn dân “tiến quân” vào khoa học, thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển giao, ứng dụng công nghệ vào sản xuất và đời sống, bảo vệ môi trường góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống. Hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững của Liên hiệp Hội Việt Nam ngày càng phát triển cả về bề rộng và chiều sâu. Nhiều đề tài, dự án mang tính ứng dụng cao và được áp dụng vào thực tiễn, góp phần thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu nhập cho người dân hoặc góp phần nâng cao nhận thức của người dân và xây dựng mô hình xã hội hóa các hoạt động trên lĩnh vực này. Một số Hội ngành toàn quốc đã tổ chức hội nghị khoa học cấp quốc gia và quốc tế như Tổng Hội Y học Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, thu hút được hàng trăm nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia. Thông qua hội nghị, hội thảo khoa học, hoạt động của các hội thành viên đã có những tác động tích cực đến công tác tập hợp trí thức khoa học và công nghệ, góp phần vào sự phát triển của khoa học và công nghệ Việt Nam.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia thúc đẩy các phong trào nhân dân sáng tạo thông qua các giải thưởng, hội thi; áp dụng có hiệu quả những tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, đời sống. Liên hiệp Hội Việt Nam và các Hội thành viên đã chủ động thúc đẩy, khuyến khích mọi tầng lớp nhân dân phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật vào sản xuất và đời sống. Liên hiệp Hội Việt Nam đã chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và một số cơ quan liên quan đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo khoa học và công nghệ thông qua việc định kỳ tổ chức các giải thưởng Sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam, Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc.

Các giải thưởng, hội thi, cuộc thi đã tập hợp đông đảo các cán bộ khoa học và công nghệ và toàn xã hội tích cực tham gia. Nhiều công trình là kết quả nghiên cứu của các đề tài, dự án thuộc các chương trình khoa học và công nghệ cấp nhà nước và cấp bộ, ngành, các dự án khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp; tạo ra sức cạnh tranh của sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành, tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường, cải thiện điều kiện lao động, tăng tỷ lệ xuất khẩu và giảm chi phí nhập khẩu; thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp sáng tạo kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội; khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc, đồng thời giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, bồi đắp ước mơ để các em trở thành nhà sáng chế trong tương lai.

Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong thời gian tới

Để phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới, cần triển khai một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác trí thức. Tổ chức học tập, nghiên cứu, quán triệt, triển khai Nghị quyết số 45-NQ/TW về “Tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”. Tăng cường công tác bồi dưỡng chính trị tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp đối với trí thức khoa học và công nghệ để đội ngũ trí thức nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình đối Đảng, với Tổ quốc với nhân dân, đoàn kết phấn đấu, lao động sáng tạo, hoàn thành tốt trọng trách của người trí thức trong thời kỳ mới.

Thứ hai, Liên hiệp Hội và các hội thành viên cần nâng cao vai trò của các hội trí thức trong việc tập hợp, đoàn kết trí thức tham gia vào đóng góp cho đất nước. Củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của Liên hiệp Hội và các tổ chức thành viên, đổi mới, đa dạng hóa phương thức hoạt động, thể hiện rõ vai trò của trí thức trong việc đóng góp xây dựng Đảng và chính quyền vững mạnh. Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng đưa đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc. Tăng cường gắn kết đội ngũ trí thức với Đảng và Nhà nước nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài đóng góp cho đất nước. Tôn trọng, lắng nghe, lựa chọn tiếp thu một cách khách quan, khoa học, công tâm, dân chủ ý kiến của trí thức.

Thứ ba, nghiên cứu, rà soát, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với đội ngũ trí thức. Có chế độ, chính sách, chế độ đãi ngộ, trọng dụng, tôn vinh những trí thức có đóng góp thiết thực, hiệu quả vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Tiếp tục thể chế hóa, bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác trí thức. Tạo điều kiện để các hội trí thức thực hiện tốt nhiệm vụ tư vấn, phản biện, giám định xã hội; có cơ chế tạo điều kiện cho các hội trí thức tham gia thực hiện một số dịch vụ công, giám sát hoạt động nghề nghiệp, kiểm định và công bố chất lượng một số dịch vụ công.

Thứ tư, sớm thể chế hóa các chủ trương của Đảng về tổ chức và hoạt động của Liên hiệp Hội Việt Nam; xác định rõ, phân loại các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao; quy định việc đặt hàng của Đảng và Nhà nước đối với Liên hiệp Hội Việt Nam trong nhiệm vụ tư vấn, phản biện và giám định xã hội; sửa đổi cơ chế tài chính đối với hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam nhằm tạo điều kiện và phát huy vai trò của trí thức trong việc đóng góp hoàn thiện cơ chế chính sách nhằm xây dựng Đảng và chính quyền vững mạnh.

PGS-TS Phạm Ngọc Linh
Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam