Phó thủ tướng Vũ Đức Đam: Đầu vào sư phạm thấp do sinh viên không có việc làm

Tại buổi làm việc với Bộ GD-ĐT vào ngày 17.8, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định giáo viên là nhân tố quyết định trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. “Chúng ta đổi mới thi cử, xây dựng chương trình, sách giáo khoa đồng bộ nhưng nhân tố quyết định là con người trong đó có giáo viên, công tác quản lý của Bộ GD-ĐT”.

Ngay từ khi bắt đầu cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã đặt câu hỏi: Trong một số cuộc làm việc trước đây, Phó Thủ tướng và Lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đã từng thống nhất sớm ngừng tuyển sinh mới ở các trường cao đẳng Sư phạm để quy hoạch lại mạng lưới nhưng vì sao năm nay lại vẫn tuyển sinh?

Tháng 4.2016, Thủ tướng đã ban hành Quyết định 732 phê duyệt đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025, trong đó quy hoạch đến năm 2020 chỉ đào tạo mới 60.000 sinh viên.Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ riêng năm 2016, tổng chỉ tiêu tuyển mới của toàn hệ thống đã lên tới 54.000 sinh viên. Năm 2017 tiếp tục tuyển mới khoàng 50.000 chỉ tiêu. Việc cho phép đào tạo số lượng quá lớn khiến cho tình hình thừa đầu ra càng trầm trọng thêm.

Cần nhìn thẳng vào thực trạng chất lượng giáo viên nói chung có một bộ phận chậm cập nhật, không đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Bên cạnh tư tưởng “đã vào biên chế rồi là không ra nữa” của một số giáo viên, còn có nguyên nhân từ chất lượng đào tạo của hệ thống các trường sư phạm chưa theo kịp nhu cầucũngnhư xu hướng đào tạo đại học hiện nay, nhất là ở các trường sư phạm địa phương. Việc kiểm định chất lượng các trường sư phạm chưa được thực hiện tốt.

Tại cuộc họp ngày 17.8 Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đặt vấn đề mạnh mẽ về giải quyết "đầu ra" cho sinh viêntốt nghiệp sư phạm và đội ngũ giáo viên dư thừa

“Tình trạng điểm tuyển sinh đầu vào của một số trường cao đẳng sư phạm thấp không phải tất cả là do chất lượng đào tạo kém. Vẫn có một số trường tốt cả về điều kiện, cơ sở vật chất lẫn đội ngũ cán bộ, giảng viên, những người tâm huyết và rất giỏi. Nguyên nhân chính là sinh viên sư phạm ra trường khó tìm việc. Ở nơi nào, ngành nào đào tạo ra có việc làm ngay, thu nhập cao, ổn định thì sẽ nhiều người đăng ký vào”, Phó Thủ tướng nói.

Trên quan điểm “bảo đảm đầu ra là yếu tố quyết định”, Phó Thủ tướng cho rằng nếu không thống kê chính xác nhu cầu đầu ra thì hoạt động đào tạo sư phạm như hiện tại sẽ gây lãng phí nguồn lực rất lớn. “Các đồng chí phải xem lại ngay chỉ tiêu các trường sư phạm. Nếu đào tạo sinh viên ra mà không xin được việc sẽ như thế nào? Không thể nói cái gì thiếu thì đào tạo còn thừa thì không quan tâm. Đây là trách nhiệm của Bộ GD-ĐT”.

“Ngành giáo dục phải đánh giá thật sát nhu cầu trong ngành sư phạm, khắc phục hiện tượng thừa, thiếu cục bộ, ‘thừa môn này, thiếu môn kia, thừa cấp này, thiếu cấp kia’. Các đồng chí phải đánh giá rất sát cái này. Không chỉ tổng biên chế mà từng cấp, từng môn, từng nơi. Khảo sát lại số giáo viên có thể đào tạo, bồi dưỡng, chuyển đổi. Bởi vì không thể nói đào tạo tốt, dạy tốt mà thiếu giáo viên. Cũng không thể để giáo viên văn sang dạy toán, giáo viên THPT dạy cấp THCS”, Phó Thủ tướng phân tích.

Báo cáo với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ nhận trách nhiệm về những bất cập trong đào tạo sư phạm thời gian qua từ khâu tuyển sinh đầu vào, chất lượng đào tạo của các trường sư phạm, nhất là ở địa phương, đến thực trạng sinh viên sư phạm ra trường khó kiếm việc làm, đội ngũ giáo viên thừa, thiếu cục bộ. Những lý do khiến ngành sư phạm kém hấp dẫn là ‘đầu ra’ khó khăn đã tác động mạnh tới ‘đầu vào’; chế độ đãi ngộ dù đã được quan tâm nhưng chưa phù hợp với đặc điểm nghề nghiệp, áp lực xã hội...

Bộ trưởng cho biết cùng với việc siết chỉ tiêu đào tạo mới, Bộ sẽ rà soát, quy hoạch lại và tập trung đầu tư cho một số trường sư phạm trọng điểm còn các trường sư phạm địa phương là ‘vệ tinh’, chủ yếu thực hiện đào tạo lại giáo viên tại địa phương đó theo chương trình chuẩn thống nhất.

“Việc phân bổ nhân lực giáo viên ‘có tính địa phương, hầu hết các giáo viên ở tỉnh nào phần lớn về dạy ở tỉnh đó’. Bởi vậy, nếu không chú ý đến chất lượng các trường đào tạo sư phạm địa phương thì sẽ ảnh lâu dài đến giáo dục ở đó. Bộ cần đánh giá để xác định mặt bằng các trường sư phạm địa phương, nhanh chóng sắp xếp lại, bảo đảmchất lượng đào tạo sinh viên, bồi dưỡng giáo viên đồng đều, thống nhất.”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị và gợi ý thay vì tập trung đầu tư cho các trường sư phạm trọng điểm Bộ nên tích cực triển khai ngay phương án ‘đặt hàng’ đào tạo.

“Chúng ta công khai chỉ tiêu, biên chế, việc làm và ‘đặt hàng’ các trường sư phạm thì sẽ thu hút được người giỏi. Và dù số lượng đào tạo ít nhưng các trường sư phạm sẽ tính toán đầy đủ chi phí và tự đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất để đáp ứng yêu cầu ‘đặt hàng’ từ ngành giáo dục. Trong năm nay các đồng chí dứt khoát phải trình được cơ chế, chính sách về ‘đặt hàng’ đào tạo sư phạm”, Phó Thủ tướng yêu cầu và nhắc Bộ GĐ&ĐT khẩn trương nghiên cứu một số chương trình, quy định có tính đặc cách để đào tạo bổ sung, chuyển đổi sinh viên sư phạm sang những ngành nghề khác có nhu cầu lớn về nhân lực như công nghệ thông tin, du lịch.

Cam kết giải quyết căn cơ các vấn đề về đào tạo sư phạm, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, thời gian tới Bộ sẽ phối hợp với Bộ Nội vụ và các địa phương thực hiện trong đánh giá nhu cầu thực tế về giáo viên đến từng môn học, bám sát vào chương trình, từ đó xác định rõ cần bao nhiêu chỉ tiêu đào tạo mới và quản lý chặt chỉ tiêu này trên toàn quốc; thống kê số lượng giáo viên cần đào tạo lại, đào tạo chuyển đổi ở từng địa phương.

Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo các sở GD&ĐT phối hợp với các trường sư phạm địa phương tập trung đào tạo lại đội ngũ giáo viên đang dư thừa ngay tại từng trường, từng cấp học, môn học theo chương trình chuẩn mà các trường đại học sư phạm lớn thống nhất và được Bộ GD-ĐT phê duyệt.

“Như vậy dù giảm mạnh chỉ tiêu đào tạo mới nhưng các trường sư phạm địa phương vẫn có cơ hội tồn tại. Còn các trường sư phạm lớn sẽ tập trung nhiều hơn vào biên soạn chương trình, sách giáo khoa mới, các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên địa phương đạt chuẩn, áp dụng công nghệ thông tin, tạo điều kiện thầy cô nâng cao trình độ, chuyên môn”.

Đối với các sinh viên sư phạm khó tìm việc, Bộ GD&ĐT sẽ làm việc ngay với các hiệp hội, doanh nghiệp thuộc các ngành nghề đang thiếu nhân lực như công nghệ thông tin, du lịch… để có phương thức đào tạo linh hoạt giúp em có nhiều cơ hội việc làm hơn.

“Nếu chúng ta làm tốt những việc trên, đặc biệt là trong đánh giá chất lượng từng trường, từng nơi, gắn với chỉ tiêu, ‘đặt hàng’ đào tạo và đào tạo lại giáo viên thì những vấn đề của đào tạo sư phạm sẽ từng bước được giải quyết. Bộ trưởng đã cam kết bây giờ chúng ta phải thực hiện có kết quả. Quan điểm chung chúng ta rất chia sẻ với các giáo viên của các trường sư phạm nhưng tinh thần không thể vì hàng nghìn cán bộ, giáo viên đang công tác trong các trường sư phạm mà chúng ta coi nhẹ công tác đào tạo giáo viên”, Phó Thủ tướng nói.