Sắp có thể cấy ghép nội tạng lợn cho người

Nghiên cứu mới này cho phép tạo ra cơ hội dùng nội tạng lợn để cấy ghép cho người, kỹ thuật có tên là xenotransplantation (cấy ghép dị chủng), mở ra cơ hội giải quyết nhu cầu thiếu nội tạng thay thế của người.

Chỉ riêng tại Mỹ, hiện có khoảng 122.500 người đang chờ đợi phẫu thuật cấy ghép để giành giật mạng sống, do đó một nguồn cung cấp ổn định nội tạng heo có thể là cứu cánh cho hàng triệu người trên thế giới bởi vì chúng có kích thước tương đương với nội tạng người.

Tuy nhiên, ngoài lý do đạo đức, hiện các nhà khoa học trước đây vẫn chưa giải quyết được vấn đề sốc phản vệ do tế bào của heo gây ra. Hơn nữa, các tế bào này còn ẩn chứa nguy cơ tiềm tàng khác là DNA của chúng có chứa rải rác nhiều đoạn copy DNA có nguồn gốc từ một loại vi rút và vẫn có thể tạo ra những mẫu vi rút lây nhiễm.

Loại retrovirus có trong lợn (porcine endogenous retrovirus – PERV) này có thể di chuyển từ heo sang tế bào người qua đường thức ăn, và lây nhiễm sang tế bào người được cấy ghép trên những con chuột có hệ miễn nhiễm yếu.

Loài lợn được chọn làm động vật nuôi tạng cấy ghép cho người đơn giản vì tạng của chúng có kích thước tương đồng với chúng ta và cũng có đặc điểm sinh học giống, ngoài ra, con người dễ dàng chăn nuôi lợn trên quy mô lớn.

Các nhà khoa học mới đây đã thành công trong việc loại bỏ các PERV nguy hiểm khỏi gien lợn, bằng cách sử dụng kỹ thuật chỉnh sửa gien CRISPR-Cas9 khiến lợn sinh ra con không có mang đoạn gien có thể tạo ra PERV.

Với việc lợn đột biến gien không có khả năng truyền PERV cho người, rào cản kỹ thuật lớn nhất của thủ thuật cấy ghép dị chủng đã được loại bỏ và con người có thể tiếp nhận nội tạng lợn dễ hơn.

"Đây là một bước tiến quan trọng hướng tới khả năng xenotransplantation trong thực tế. Tuy nhiên, còn có rất nhiều vấn đề khác cần phải giải quyết, trong đó có vấn đề đạo đức trước khi xenotransplantation có thể được thực hiện", ông Darren Griffin, giáo sư về di truyền học tại Đại học Kent (Anh), nói.

Những lo lắng đạo đức về việc cấy ghép tạng lợn cho người luôn được xem xét. Dù các nhà khoa học tin rằng việc loại bỏ rào cản kỹ thuật sẽ giúp đẩy nhanh quá trình loại bỏ rào cản đạo đức.

Các nhà khoa học lập luận rằng việc cấy ghép tạng ở người ban đầu cũng bị chống đối rất mạnh, nhưng những tiếng nói chống đối dần bị loại bỏ do nhân loại thấy được lợi ích to lớn của việc cấy tạng. Trong thập niên 1960 - 1970 việc cấy ghép tạng bị chống đối rất mạnh, nhưng giờ đây vấn đề này không còn nữa.

Tại Mỹ và Anh thì những thí nghiệm xenotransplantation gần như bị cấm tiệt do lo ngại về một đại dịch PERV có thể xảy ra. Vì vậy nhiều chuyên gia đã ra các nước có sự quản lý lỏng lẻo hơn như Mexico để thực hiện thí nghiệm của mình.

Những thí nghiệm trên các động vật linh trưởng, vốn có sự khác biệt tạng với lợn cao hơn ở người cho thấy rằng nội tạng được cấy ghép sẽ không bị đào thải nhanh chóng nếu xử lý đúng cách. Cụ thể, hồi năm 2015 các nhà nghiên cứu đã dùng một quả thận lợn được chỉnh sửa gen loại bỏ α-gal, kháng nguyên có thể làm cho con người từ chối nhận tạng lợn ghép vào một con khỉ đầu chó. Con khỉ sau đó sống được thêm 136 ngày với quả thận của lợn.

Ngày nay dù chưa cấy ghép hoàn toàn một nội tạng lợn, nhưng con người vẫn dùng một số mô lợn để thay thế cho người.

"Việc cấy ghép thành công các mô và các cơ quan của động vật sang cho người là một trong những mục tiêu lớn của ngành y học hiện đại trong 20 năm qua. Điều này được xem là một chiến lược quan trọng để vượt qua sự thiếu hụt nội tạng để cấy ghép ở người", Ian McConnell, giáo sư khoa học thú y của Đại học Cambridge (Anh) cho biết.

"Có một số thủ thuật y tế hiện nay đang dùng mô lợn, như việc dùng van tim lợn trong phẫu thuật tim, tế bào tụy lợn sản xuất insulin để điều trị tiểu đường ở người và cấy ghép giác mạc lợn đã thành công, an toàn trong nhiều năm qua. Việc sử dụng các nội tạng lợn an toàn trong thủ thuật xenotransplantation đã được xem như là một cách tiếp cận để khắc phục sự thiếu hụt nội tạng trong cấy ghép ở người", ông McConnell nói thêm.

Thiên Hà