Taliban ra mắt chính quyền mới, Mỹ lo ngại

Mullah Mohammad Hassan Akhund - cựu bộ trưởng dưới thời Taliban cầm quyền những năm 1990 - giữ chức Thủ tướng. Đây là cố vấn chính trị thân thiết với nhân vật đồng sáng lập, lãnh đạo tối cao đầu tiên của Taliban Mullah Omar.

Akhund nổi tiếng là một trong những chỉ huy Taliban chiến đấu hiệu quả nhất, bị đưa vào danh sách trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

Nhân vật đồng sáng lập Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar làm Phó thủ tướng. Người này từng bị bắt tại Pakistan năm 2010, đến năm 2018 Mỹ gây sức ép buộc Pakistan thả Baradar để tạo điều kiện khởi động đàm phán hòa bình. Sau đó Baradar phụ trách văn phòng chính trị, triển khai nỗ lực ngoại giao tiếp cận Trung Quốc và giám sát hoạt động rút quân khỏi Afghanistan của phương Tây.

Con trai cố lãnh đạo Omar là Mullah Yaqoob giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, giám sát mạng lưới chỉ huy rộng khắp để thực hiện nhiệm vụ xử lý lực lượng phản kháng.

Đáng chú ý còn có Sirajuddin Haqqani - nhân vật lãnh đạo mạng lưới Haqqani, nay nắm giữ ghế Bộ trưởng Nội vụ. Haqqani là nhóm du kích được Taliban sử dụng cho hoạt động chống Mỹ cùng đồng minh, thường dùng hình thức đánh bom liều chết, đứng sau hàng loạt vụ tấn công khủng bố ở Kabul. Mạng lưới này bị cáo buộc từng ám sát quan chức Afghanistan cấp cao, bắt giữ công dân phương Tây đòi tiền chuộc.

Các vị trí khác chưa công bố nhân sự, chính quyền Taliban tính đến nay chưa có phụ nữ. Người đứng đầu Cơ quan Liên Hợp Quốc vì bình đẳng giới và nâng cao vị thế phụ nữ (UNIFEM) Pramila Patten nhận xét sự thiếu vắng phụ nữ trong bộ máy cầm quyền khiến cam kết bảo vệ - tôn trọng quyền của phụ nữ cùng trẻ em gái tại Afghanistan của Taliban bị đặt nghi vấn.

Bộ Ngoại giao Mỹ bày tỏ lo ngại khi chính quyền Taliban chỉ toàn nhân vật của Taliban hoặc cá nhân thân cận, một số còn có “thành tích bất hảo", và chưa có phụ nữ. Washington không vội công nhận chính quyền này mà sẽ đánh giá dựa trên hành động từ phía Taliban.

Chính quyền mới ra mắt trong bối cảnh biểu tình phản đối Taliban nổ ra suốt tuần qua. Mới đây hàng trăm người tại Kabul xuống đường tuần hành vào ngày 7.9, chiến binh Taliban đã nổ súng giải tán đám đông.

Cư dân thành phố Herat cũng giăng biểu ngữ, vẫy cờ Afghanistan và hô vang “Tự do”. Một bác sĩ tại địa phương tiết lộ có 2 thi thể được đưa đến bệnh viện với vết đạn trên người. Phụ nữ cũng tham gia phong trào biểu tình.

Phát ngôn viên Taliban Zabiullah Mujahid lên tiếng cảnh cáo: “Cho đến khi tất cả cơ quan nhà nước hoạt động, luật biểu tình được diễn giải thì không ai nên tham gia biểu tình”.