Thế hệ 9x Trung Quốc ngày càng bị cuốn vào chủ nghĩa dân tộc

Học sinh Trung Quốc hiện là trọng tâm trong chiến lược của Bắc Kinh nhằm tăng cường tiếp thu những lời huấn thị của Chủ tịch Tập Cận Bình. Vào ngày 3.2, Ủy ban Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc đã ban hành các hướng dẫn nhằm kích thích giáo dục tư tưởng trong giới trẻ. Các trường nên tổ chức ít nhất một lần mỗi tuần các hoạt động dựa trên tư tưởng của Chủ tịch Tập. Mục đích là để các em thấy “cuộc sống hạnh phúc ngày nay là thành quả từ sự lãnh đạo tốt của đảng cầm quyền Trung Quốc”.

Học sinh Trung Quốc hiện khoảng từ 300 đến 400 triệu người, tức gần một phần tư dân số Trung Quốc. Các em được gọi là jiulinghou, tạm hiểu là thế hệ hậu 9x hay thế hệ Z. Chuẩn bị được tham gia quản lý đất nước trong vài năm tới, các em bắt đầu được hướng tới lòng yêu nước, thậm chí là chủ nghĩa dân tộc. Bắc Kinh dự định dựa vào thế hệ này để thiết lập vĩnh viễn quyền lực của Trung Quốc trên trường thế giới. Không giống như thế hệ trước, những người phần lớn đã trải qua khó khăn hoặc gian khổ, thế hệ Trung Quốc trẻ tuổi này lớn lên trong một sự khá giả nhất định theo đà phát triển của đất nước.

Kể từ Thế vận hội Bắc Kinh 2008, khi chứng kiến ​​các VĐV của họ đánh bại những người xuất sắc nhất, giành được 51 huy chương vàng, nhiều hơn đoàn Mỹ 15 chiếc, hình ảnh của Trung Quốc đã không ngừng phát triển. Không chỉ tăng trưởng kinh tế ổn định và có khả năng đảm bảo cải thiện điều kiện sống, mà nền giáo dục lòng yêu nước để duy trì lòng tự hào dân tộc đã củng cố cho giới trẻ suy nghĩ rằng Trung Quốc hiện nay cần được đối xử tôn trọng.

Thay đổi quan niệm về giá trị

Ông Tập Cận Bình hiểu rõ điều này. Vào đầu tháng 5.2019, nhân kỷ niệm 100 năm phong trào Ngũ Tứ, ông Tập đã trực tiếp đề cập đến chúng. "Chúng ta có mặt tại đây để tưởng nhớ lòng yêu nước và để học hỏi và được truyền cảm hứng từ trí tuệ của lịch sử", đồng thời ông Tập nói thêm rằng "lòng yêu nước là tinh thần đoàn kết dân tộc."

Thế hệ Z chắc chắn được tính đến. Ví dụ, họ nghe bài hát I love China của rapper người Mỹ, King Joshua và Chinese Mila, đến từ Tứ Xuyên. Một bài ca ngợi sự vĩ đại của Trung Quốc về mặt văn hóa, lịch sử và công nghệ với điệp khúc “Wo ai Zhongguo, Wo ai Zhongguo, ni ne” (Tôi yêu Trung Quốc, tôi yêu Trung Quốc, phải không?) trong đầu. Họ yêu đất nước của mình đến nỗi ngày càng chú ý đến các sản phẩm sản xuất tại Trung Quốc. “Không giống như những người lớn tuổi của họ thường ưa chuộng các sản phẩm nước ngoài -“ ngoại ”đồng nghĩa với“ tốt hơn”, giới trẻ ngày nay đang xét lại các sản phẩm trong nước vì họ quan tâm nhiều đến nhiều giá trị hơn là cha mẹ của mình, vốn tập trung thuần túy vào giá trị sử dụng” Zak Dychtwald, tác giả của Young China (St. Martin's Press, 2018, chưa xuất bản bằng tiếng Pháp) và là người sáng lập công ty nghiên cứu Young China Group, nhận định.

Cũng không hẳn là quay lưng lại hoàn toàn với các sản phẩm nước ngoài, nhưng họ nhận ra sự cải thiện rõ rệt về chất lượng của các thương hiệu nội địa vốn đã thích nghi với mô hình tiêu dùng của thế hệ siêu kết nối này. Ở một quốc gia mà mọi người dành trung bình 1,8 ngày mỗi tuần trên điện thoại di động, các công ty Trung Quốc đã nhân rộng trải nghiệm trực tiếp phục vụ bán hàng. “Để hiểu được thành công của những doanh nghiệp này, chúng tôi phải nhìn vào tâm lý của những người tiêu dùng này. Thế hệ trẻ muốn một cái gì đó khác với các thế hệ trước và cũng muốn một cái gì đó thể hiện giá trị của mình”, Charlotte Chang, phó chủ tịch công ty cổ phần tư nhân L Catterton, lưu ý.

Lợi nhuận từ lòng yêu nước

Khủng hoảng y tế cũng thuận lợi cho các sản phẩm Trung Quốc theo phản xạ cũng đã được ghi nhận ở những nơi khác. Anta, Li Ning, Bosideng trong lĩnh vực quần áo, dụng cụ thể thao, hay thậm chí là thương hiệu mỹ phẩm Perfect Diary đã chứng kiến ​​thị phần của họ tăng vọt đến mức giờ đây, họ xuất hiện như những đối thủ nặng ký đối với các thương hiệu lớn trên toàn cầu như Nike hay L'Oréal tại thị trường Trung Quốc.

Lợi nhuận từ lòng yêu nước mà các công ty Trung Quốc được hưởng dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng khi chính phủ Trung Quốc quyết tâm tăng cường sự độc lập về kinh tế và công nghệ bằng cách dựa nhiều hơn vào tiêu dùng nội địa hơn là xuất khẩu.

Xu hướng này được giải thích trước hết là do mong muốn tái cân bằng sự phát triển của Trung Quốc, vốn phải trả giá bằng sự mất cân bằng địa lý và môi trường nhất định, và bởi nhu cầu thích ứng với sự gia tăng căng thẳng với Mỹ và phương Tây nói chung. Trong bối cảnh đó, Bắc Kinh không gặp khó khăn trong việc thuyết phục bộ phận dân cư này đứng lên. “Nhiều người trẻ ở Trung Quốc cảm thấy bị thế giới phương Tây quay lưng. Họ cảm thấy rằng Trung Quốc không được miêu tả một cách công bằng trên các phương tiện truyền thông quốc tế và rằng phương Tây áp đặt các tiêu chuẩn kép đối với người Trung Quốc: sự đàng hoàng và sạch sẽ cho phương Tây và những lời chỉ trích dành cho người Trung Quốc", Zak Dychtwald lưu ý.

Mặt sau của chủ nghĩa dân tộc

Và đó có thể là nơi tiềm ẩn nguy hiểm. Sự chuyển đổi từ chủ nghĩa yêu nước sang chủ nghĩa dân tộc không chỉ dừng lại ở việc mua hàng nội. Như Liah Greenfeld, một giáo sư tại Đại học Boston, giải thích: Trong những năm gần đây, chúng ta đã thấy biểu hiện mạnh mẽ hơn của những người trẻ tuổi này đối với những người, cả ở nước ngoài và trong nước, đi ngược lại lợi ích quốc gia hoặc đưa ra các chỉ trích.

Trong một ghi chú do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền công bố, nhà nghiên cứu Yaqiu Wang lưu ý với vẻ thất vọng rằng ngày nay, “những người dùng internet trẻ tuổi của Trung Quốc, từng được kỳ vọng sẽ tạo định hướng thay đổi, ngày càng trở thành một phần của các hoạt động phòng thủ từ Bắc Kinh”. Chúng ta đã thấy điều đó trong cuộc vận động của người Hồng Kông chống lại luật dẫn độ vào năm 2019. Trên mạng xã hội khi đó, thanh niên đại lục tấn công những người biểu tình với cáo buộc muốn ly khai.

Ở một đất nước mà những tấm gương kiểu này đang ngày càng gia tăng, Bắc Kinh không gặp khó khăn gì trong việc chiêu mộ "người hâm mộ", như Thời báo Hoàn cầu - phụ san của Nhân dân nhật báo (cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc) gợi ý trong một bài báo dài viết cho thế hệ trẻ: “Giới trẻ Trung Quốc ngày nay có nhiều cơ hội hơn để học tập hoặc đi du lịch nước ngoài để tận mắt nhìn thấy thế giới bên ngoài trông như thế nào, và khi làm vậy, giới trẻ có thể thấy rằng các nước phát triển phương Tây còn lâu mới hoàn hảo; các nước đều có vấn đề riêng của họ”.