Tìm thấy xác ướp lạc đà nguyên vẹn chôn từ 500 năm trước ở Peru

Những con lạc đà ướp xác đeo những sợi dây đầy màu sắc, sơn đỏ và lông vũ mà người Inca trang trí trước khi chôn sống chúng. Phát hiện này hiếm gặp đến mức mặc dù các nhà khảo cổ học đã tiến hành khai quật những gì còn lại của đế chế Inca (còn viết là Inka) dọc theo vùng ven biển Thái Bình Dương của Nam Mỹ trong hơn một thế kỷ, nhưng “không ai trong số họ tìm thấy bất cứ thứ gì tương tự”, nhà nghiên cứu Lidio Valdez, trợ lý giáo sư ở khoa Nhân chủng học và Khảo cổ học thuộc Đại học Calgary ở Canada, nói với Live Science.

Valdez và các đồng nghiệp đã tìm thấy xác ướp lạc đà không bướu (Lama glama) tại Tambo Viejo, một di chỉ khảo cổ trên bờ biển Thái Bình Dương của Peru, vào năm 2018. Họ đã phát hiện ra xác ướp lạc đà được chôn dưới nền đất sét ở hai trong số vài tòa nhà bao quanh quảng trường tại di chỉ. Bốn con lạc đà gồm một con màu nâu và 3 con màu trắng được chôn cùng nhau trong một tòa nhà, một con lạc đà màu nâu khác được tìm thấy ở tòa nhà còn lại.

“Trong trường hợp đầu tiên, dường như có nhiều lạc đà không bướu hơn nhưng những kẻ trộm mộ đã làm xáo trộn bối cảnh ban đầu. Những con lạc đà được chôn quay mặt về phía đông, có thể do Mặt trời mọc ở hướng đông, là một vị thần quan trọng của người Inca”, Valdez nói.

Theo các nhà nghiên cứu, những lễ hiến tế này không chỉ tôn vinh các vị thần - gắn liền niềm tin của người Inca với mùa màng bội thu và chiến thắng trong chiến tranh, mà còn khiến đế chế Inca trở nên phổ biến trong văn hóa địa phương do các cuộc hiến tế đi kèm với một bữa tiệc lớn. Những con lạc đà nhỏ tuổi được trang trí tỉ mỉ với chuỗi sợi dài nhuộm đỏ, vàng, xanh và tím gắn vào tai chúng.

“Đồ trang trí cho thấy vật hiến tế rất đặc biệt. Trên thực tế, sử sách ghi lại lạc đà nâu được dâng lên thần sáng tạo Viracocha trong khi lạc đà trắng dùng để hiến tế thần Mặt trời, vị thần chính của người Inca”, Valdez cho biết.

Một số lạc đà không bướu có khuôn mặt được vẽ bằng sơn. Ba con lạc đà trắng có một chấm đỏ trên đỉnh đầu và một vạch đỏ từ mắt xuống mũi. Ngoài ra, một trong số những con lạc đà không bướu trắng được chôn cùng với một con lợn guinea (cavia porcellus). Cả ba con lạc đà trắng được chôn cùng với lông của một loài chim nhiệt đới gắn vào những chiếc que dài 10cm, nằm gần các hố chứa đầy bánh ngô, đậu lima và lợn guinea, cũng như đám tro từ lá coca, nguyên liệu thô để tạo ra cocaine.

Sau khi những con lạc đà được trang trí, tứ chi của chúng được uốn cong dưới thân và buộc bằng những sợi dây dài. Các nhà khảo cổ học không thể tìm thấy bất kỳ vết cắt nào trên cổ họng hoặc cơ hoành của lạc đà, vì vậy có thể chúng đã bị chôn sống.

Susan deFrance, giáo sư nhân chủng học tại Đại học Florida, cho biết các nhà khảo cổ đã tìm thấy các địa điểm khác của người Inca có động vật và con người được hiến tế, nhưng phát hiện mới nằm trong số những xác ướp động vật được bảo quản tốt nhất. Kết quả xác định niên đại bằng phóng xạ carbon chỉ ra lạc đà được hiến tế vào khoảng năm 1.500, gần cuối thời kỳ thống trị của người Inca ở Tambo Viejo.

Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy một lò đất lớn trong một tòa nhà khác gần nơi hiến tế lạc đà. Sự hiện diện của nó cho thấy rằng việc cử hành nghi lễ lên đến đỉnh điểm trong việc chia sẻ thức ăn dưới hình thức tiệc tùng. Có lẽ, việc hiến tế động vật này có một mục đích lớn hơn.

“Người Inka không chỉ đến Tambo Viejo để hiến tế động vật, thay vào đó các cuộc hiến tế là một phần của những buổi lễ lớn hơn để chia sẻ đồ ăn và thức uống. Việc chia sẻ lương thực là một chiến lược tốt giúp người Inka củng cố các liên minh chính trị lâu dài và mối quan hệ với các dân tộc mới bị chinh phục”, Valdez nhận định.

Lạc đà không bướu không phải là vật hiến tế lớn duy nhất tại Tambo Viejo. Theo một nghiên cứu năm 2019 đăng trên Tạp chí quốc tế về Khảo cổ học, Valdez đã phát hiện ra hàng chục con lợn guinea được trang trí bằng hoa tai và vòng cổ nhiều màu sắc dùng để hiến tế.

“Những người Tây Ban Nha ban đầu ở Nam Mỹ ghi nhận rằng người Inca đã hy sinh hàng trăm con vật này, nhưng đây là một số bằng chứng trực tiếp đầu tiên cho thấy điều đó thực sự xảy ra”, Valdez nói.