Tranh cãi bản quyền Think and Grow Rich: Đâu là dịch từ nguyên tác, đâu là 'phái sinh'?

"Think and Grow Rich” là tác phẩm duy nhất được viết bởi tác giả Napoleon Hill xuất bản đầu tiên vào năm 1937. Sau đó, mỗi lần tái bản, chính tác giả Napoleon Hill đã tự tay chỉnh sửa viết thêm để cuốn sách được hoàn thiện nhất và đã trao bản quyền cho tổ chức đại diện hợp pháp Napoleon Hill Foundation (NHF). Đây là một cuốn sách gối đầu giường nổi tiếng về rèn luyện bản thân để thành công trong cuộc sống được đông đảo bạn đọc nhiều thế hệ trên thế giới yêu thích cho đến nay.

Tháng 5.2004, First News - Trí Việt đã bay qua New York, Mỹ đàm phán mua bản quyền cuốn sách “Think and Grow Rich”- The 21th Century Edition (do chính tác giả Napoleon Hill viết, chỉnh sửa và hoàn thiện lần cuối cùng). Hợp đồng bản quyền ký với NHF ngày 26.01.2005. Sau ba năm dịch, biên tập năm 2008 First News - Trí Việt đã xuất bản tác phẩm này với tựa đề “Think and Grow Rich – Cách nghĩ để thành công”. Năm 2009 First News và Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ đã thực hiện ấn bản tặng cho thanh niên, sinh viên Việt Nam với tên sách “Nghĩ Giàu & Làm Giàu”. Hiện tại First News - Trí Việt đã thống nhất tên sách là “Nghĩ Giàu & Làm Giàu” với ba phiên bản bìa cứng, bìa mềm và khổ nhỏ.

Ngày 25.9.2007, Thái Hà Books đã mua bản quyền tác phẩm phái sinh “Think and Grow Rich” do Ross Cornwell biên tập và chỉnh sửa lại từ ấn bản đầu tiên năm 1937 (tác phẩm năm 1937 đã hết thời hạn bảo hộ bản quyền ở Mỹ 70 năm). Năm 2009 Thái Hà Books đã liên kết với Nhà xuất bản Lao động Xã hội xuất bản cuốn sách này với tựa đề “Think and Grow Rich – 13 Nguyên tắc Nghĩ giàu Làm giàu” nhưng lại không để tên người chỉnh sửa, biên tập tác phẩm phái sinh này là Ross Cornwell mà để tên tác giả Napoleon Hill trên trang bìa 1 và các trang đầu sách trong suốt hơn 10 năm qua.

Chính ông J. Ross Carnwell trong bản tường trình ngày 10.10.2017 với toà án Quận Anderson, Bang South Carolina, Hoa Kỳ (trong cuộc kiện tụng kéo dài với Napoleon Hill Foundation đã khiến cho cuốn sách của ông J. Ross Carnwell này bị cấm bán trên Amazon một thời gian) đã xác nhận bằng văn bản có ký tên là:

“Tôi đã biên soạn, chỉnh sửa tựa sách… Tôi đã lược bỏ và thêm mới nhiều nội dung vào phiên bản ‘Think and Grow Rich’ năm 1937 của Napoleon Hill” (Đính kèm văn bản gốc tiếng Anh và bản dịch).

TỪ CUỘC HỌP CỦA CỤC XUẤT BẢN

Từ đầu năm 2020 khi các thông tin tranh luận về tranh chấp bản quyền tác giả cuốn sách “Think and Grow Rich” của Napoleon Hill giữa First News và Thái Hà Books được đề cập nhiều trên mạng xã hội và các báo (khởi xướng từ 5 status do ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Thái Hà Books đăng lên về thiết kế bìa). Ngày 7.2.2020 đại diện Cục Xuất bản, In và Phát hành ông Nguyễn Ngọc Bảo – Phó Cục trưởng đã chủ trì buổi họp giữa First News - Trí Việt và Thái Hà Books. Đại diện hai đơn vị xuất bản: ông Nguyễn Văn Phước - Sáng lập First News - Trí Việt và bà Trần Phương Thảo – Tổng Giám Đốc Thái Hà Books sau khi trao đổi kỹ đã đi đến thống nhất như sau:

Thứ nhất: Cuốn sách của First News là phiên bản chính gốc được chính tác giả Napoleon Hill biên tập chỉnh sửa từ phiên bản gốc năm 1937 đến nay. Cuốn sách của Thái Hà Books do ông Ross Cornwell biên soạn và chỉnh sửa từ cuốn sách gốc (tác phẩm phái sinh).

“Think and Grow Rich” của tác giả Napoleon Hill xuất bản năm 1937. Việc xuất bản cuốn sách “Think and Grow Rich” tác giả Napoleon Hill của hai công ty First News – Trí Việt và Thái Hà Books cho đến nay không vi phạm về bản quyền tác phẩm (do ấn bản ban đầu năm 1937 mà Ross Carnwell chỉnh sửa và bán bản quyền cho Thái Hà Books đã hết thời gian bảo hộ. Bản quyền của hai cuốn sách này do hai công ty mua của hai chủ sở hữu khác nhau, với hai phiên bản khác nhau, không còn tranh chấp từ năm 2018 (trước đó hai chủ sở hữu đã có cuộc tranh chấp kéo dài suốt 3 năm từ 2014 - 2017, và về bản quyền tác giả Thái Hà Books đã không tuân thủ lúc dịch, xuất bản ở Việt Nam những năm qua khi không để tên Ross Carnwell lên bìa sách và các trang trong của sách).

Thứ hai:

1. Thái Hà Books: Phiên bản bìa sách trong lần xuất bản tiếp theo Thái Hà sẽ phải bắt buộc bổ sung thêm tên người chỉnh sửa, thêm bớt nội dung, biên tập sách là Ross Carnwell trên bìa 1 và các trang trong với tỷ lệ co chữ tương xứng.

2. First News - Trí Việt: Tên tác giả Napoleon Hill vẫn giữ như trước đây. Phiên bản sách bìa mềm trong các lần xuất bản tiếp theo (kể từ thời điểm ngày 7.2.2020) sẽ khác với phiên bản bìa sách của Thái Hà Books để bạn đọc dễ phân biệt (First News có 3 phiên bản: sách bìa cứng - sách bìa mềm và sách bỏ túi).

ĐẾN VIỆC VÌ SAO THÁI HÀ BOOKS ĐƠN PHƯƠNG VIẾT GỬITHÔNG CÁO BÁO CHÍ ?

Tại cuộc họp hòa giải, đại diện CXB đề nghị First News - Trí Việt cùng với Thái Hà Books viết chung thông cáo báo chí để gửi tới các báo đài, cung cấp thông tin đúng và chính xác về cuốn sách “Think and Grow rich” mà hai bên đang giữ bản quyền xuất bản.

Nhưng trong suốt quá trình trao đổi bằng email giữa các bên để hoàn thiện TCBC phía Thái Hà Books mà đại diện là TGĐ liên tục thể hiện chỉ muốn đưa những thông tin có lợi cho Thái Hà Books mà không chịu nhận cuốn sách của mình là tác phẩm phái sinh. Bằng câu chữ - “đây là hai cuốn sách đều có chứa nội dung cơ bản từ cuốn sách gốc Think and Grow Rich của tác giả Napoleon Hill xuất bản năm 1937”, TGĐ Thái Hà còn muốn đánh đồng hai tác phẩm cùng là ‘Phái sinh’ (?!), và không cho phép First News đưa thông tin sự thật là tác phẩm “Nghĩ Giàu và Làm Giàu” của First News là do một mình chính tác giả Napoleon Hill biên tập, chỉnh sửa và hoàn thiện. TGĐ Thái Hà cũng không đồng ý đưa thông tin là giữa hai chủ sở hữu bên Mỹ có những tranh chấp kéo dài về bản quyền tác giả, chỉ kết thúc vào đầu năm 2018 (Tháng 7.2017 chính tổ chức Napoleon Hill Foundation còn gửi văn bản cho First News khẳng định là cuốn sách mà Thái Hà Books mua bản quyền là vi phạm luật Sở hữu Trí tuệ và Bản quyền Tác giả). Đại diện First News không đồng ý khi TGĐ Thái Hà đã áp đặt không cho phía First News ‘sửa một từ’ trên TCBC mà phía Thái Hà Books viết - nên vào lúc 15h chiều ngày 15.2.2019, TGĐ Thái Hà đã đơn phương huỷ cam kết mà CXB đã đề nghị là hai bên cùng ra một TCBC chung, và tự ý viết gửi TCBC cho các cơ quan báo chí, đồng thời tự đăng trên trang web công ty Thái Hà Books ngay trong chiều cùng ngày với những thông tin dễ gây ngộ nhậnvề bản quyền cuốn sách “Nghĩ giàu và Làm Giàu” của First News.

Như vậy, sau nhiều tranh luận và truy cứu những tư liệu gốc từ toà án Quận Anderson, Bang South Carolina, Hoa Kỳ - tác phẩm “Nghĩ Giàu và Làm Giàu” - tác giả Napoleon Hill mà First News mua bản quyền ngày 26.1.2005 từ Napoleon Hill Foundation là tác phẩm chính thống của tác giả Napoleon Hill, còn cuốn sách 13 Nguyên tắc Nghĩ giàu Làm giàu mà Thái Hà Books mua bản quyền năm 2007 với MindPower Press do Cross Carnwell chỉnh sửa biên tập là tác phẩm Phái sinh.