Trung Quốc giải quyết khủng hoảng sinh nở bằng cách 'thân thiện với sinh nở'

Theo Newsweek, trong bối cảnh này, các thành phố lớn Trung Quốc đã bắt đầu áp dụng các chính sách đổi mới nhằm thúc đẩy sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, hy vọng có thể giải quyết phần nào tình trạng sụt giảm nhân khẩu học. Những động thái này, bao gồm việc tạo ra các vị trí công việc "thân thiện với sinh nở", đang thu hút sự chú ý của công chúng và các chuyên gia, bởi chúng có tiềm năng định hình lại mô hình lao động cũng như văn hóa gia đình tại quốc gia đông dân nhất thế giới.

Thượng Hải, một trong những thành phố lớn và phát triển nhất Trung Quốc, vừa công bố một loạt các chính sách khuyến khích các nhà tuyển dụng tạo ra những vị trí việc làm thân thiện với gia đình. Theo thông báo chung từ Cục an sinh xã hội và nguồn nhân lực thành phố, liên đoàn công đoàn và Liên đoàn phụ nữ Thượng Hải, những vị trí này sẽ được thiết kế để hỗ trợ tốt hơn cho các phụ huynh, đặc biệt là những người có con nhỏ.

Các công việc này hứa hẹn mang lại giờ làm việc linh hoạt, tùy chọn làm việc từ xa và hệ thống đánh giá dựa trên hiệu suất để giảm áp lực cho các bậc cha mẹ. Đây được xem là một bước tiến lớn trong việc đáp ứng nhu cầu của các gia đình hiện đại, nơi cả hai vợ chồng thường phải làm việc trong môi trường đòi hỏi cao và ít có thời gian chăm sóc con cái.

Thượng Hải cũng dự định lập một danh sách tập trung các nhà tuyển dụng cung cấp các vị trí "thân thiện với sinh nở" và tích hợp chúng vào các dịch vụ việc làm công cộng. Các hội chợ việc làm và nền tảng tuyển dụng trực tuyến sẽ có các mục riêng biệt dành cho những công việc như vậy, giúp người lao động dễ dàng tiếp cận hơn.

Chính sách của Thượng Hải không phải là duy nhất. Thành phố cảng Thanh Đảo, thuộc khu vực Đông Bắc Trung Quốc, gần đây đã triển khai hơn 1.000 “vị trí làm mẹ” - các công việc có lịch trình linh hoạt hơn để hỗ trợ các bà mẹ quay lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản. Các mô hình tương tự cũng đang được triển khai tại một số thành phố lớn khác.

Các ngành truyền thống như sản xuất, khách sạn, dịch vụ ăn uống và dịch vụ gia đình, bao gồm chăm sóc người già và trẻ em, được coi là những mảnh đất màu mỡ cho các chính sách này. Ngoài ra, các ngành công nghiệp mới nổi như nền kinh tế việc làm tự do, kinh tế kỹ thuật số và các lĩnh vực sáng tạo như tiếp thị internet và đa phương tiện cũng đang trở thành mục tiêu.

Một phần quan trọng khác trong chính sách của Thượng Hải là ưu tiên tái đào tạo và tái tuyển dụng cho các bà mẹ trở lại làm việc sau khi sinh con. Những chương trình đào tạo nghề được trợ cấp, tập trung vào kỹ năng số, chăm sóc trẻ em và người già, sẽ được triển khai rộng rãi tại các trường dạy nghề và trung tâm đào tạo, với sự hỗ trợ tài chính từ chính phủ.

Mặc dù Trung Quốc đã từng bước nới lỏng các chính sách dân số, từ việc cho phép sinh hai con vào năm 2016 đến ba con vào năm 2021, tỷ lệ sinh của nước này vẫn tiếp tục giảm. Năm 2022, tỷ lệ sinh giảm xuống chỉ còn 1 ca sinh trên mỗi phụ nữ, thấp hơn rất nhiều so với mức thay thế dân số 2,1 - ngưỡng cần thiết để duy trì một dân số ổn định.

Các yếu tố kinh tế và xã hội được coi là nguyên nhân chính. Chi phí sinh hoạt tăng cao tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu khiến việc nuôi dạy con cái trở nên ngày càng khó khăn. Ngoài ra, áp lực từ công việc và sự thay đổi trong tư duy của thế hệ trẻ - những người ưu tiên sự nghiệp và tự do cá nhân hơn việc xây dựng gia đình - cũng góp phần không nhỏ vào tình trạng này.

Sự suy giảm dân số, kết hợp với dân số già hóa nhanh chóng, đang đặt ra mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế Trung Quốc. Một lực lượng lao động suy giảm không chỉ làm giảm năng suất mà còn tăng gánh nặng tài chính lên hệ thống an sinh xã hội và chăm sóc y tế.

Những chính sách như tại Thượng Hải và Thanh Đảo được một số chuyên gia và nhà hoạt động xã hội ca ngợi. Liu Yanwu, giáo sư xã hội học tại Đại học Vũ Hán, nhận định rằng những nỗ lực này có thể giúp tạo ra một "bầu không khí tích cực" cho một xã hội thân thiện với sinh nở. Theo ông, những thay đổi này không chỉ tác động đến thái độ của công chúng mà còn thúc đẩy sự sẵn sàng sinh con của các gia đình.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều lạc quan. Yi Fuxian, một nhà nghiên cứu nhân khẩu học tại Đại học Wisconsin-Madison, chỉ ra rằng các doanh nghiệp khi đối mặt với các yêu cầu tăng cường phúc lợi cho nhân viên, thường đặt lợi ích kinh tế lên hàng đầu. Ông cho rằng, mặc dù các vị trí thân thiện với gia đình là bước đi đúng đắn, chúng không thể tự mình giải quyết tất cả các vấn đề cơ cấu đang dẫn đến tỷ lệ sinh thấp của Trung Quốc.

Dù các chính sách mới chỉ ở giai đoạn thử nghiệm, chúng đã gửi đi một thông điệp quan trọng về sự thay đổi trong cách các thành phố lớn tại Trung Quốc tiếp cận vấn đề dân số. Thay vì chỉ dựa vào các biện pháp kinh tế như trợ cấp tiền mặt hoặc ưu đãi thuế, các chính quyền địa phương đang nhấn mạnh tầm quan trọng của sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.