Trung Quốc khoe đã làm chủ công nghệ điện hạt nhân thế hệ thứ 4, kêu gọi thế giới dè chừng AUKUS

Phó Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc gia Trung Quốc Đổng Bảo Đồng ngày 11.3 cho biết, nước này đã nắm được công nghệ điện hạt nhân tiên tiến thế hệ thứ 4, trong đó công trình mẫu đầu tiên – nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên toàn cầu sử dụng công nghệ “lò phản ứng đá cuội” (pebble bed reactor-PBR) đã hoà mạng phát điện.

Trước đó, ngày 9.3, Đại diện thường trực của Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc tại Vienna Wang Qun cho biết Mỹ, Anh và Úc phải giải quyết những lo ngại quốc tế về nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân trong thỏa thuận AUKUS của họ.

Ông Wang đã đưa ra nhận xét trên khi phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng thống đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) về "Chuyển giao vật liệu hạt nhân trong bối cảnh AUKUS và các biện pháp bảo vệ của tổ chức này trong mọi khía cạnh theo NPT (Hiệp ước về Không phổ biến hạt nhân Vũ khí). "

Hội đồng IAEA hôm 7.3 đã quyết định đưa vấn đề AUKUS vào làm một mục chính thức trong chương trình nghị sự theo đề xuất của Trung Quốc.

Vào tháng 9.2021, Mỹ, Anh và Úc tuyên bố thành lập AUKUS, đồng thời Mỹ và Anh cam kết hỗ trợ Úc trong việc đóng các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Ông Wang lưu ý vấn đề cốt lõi là liệu AUKUS có liên quan đến việc chuyển giao trái phép vật liệu vũ khí hạt nhân hay không. Ông nói, vấn đề liên quan đến tính toàn vẹn, hiệu quả và thẩm quyền của NPT cũng như lợi ích của tất cả các quốc gia thành viên IAEA, và do đó phải được làm rõ.

Đại diện của Trung Quốc khẳng định: "Nếu AUKUS liên quan đến việc chuyển giao trái phép nguyên liệu vũ khí hạt nhân, ba nước phải hủy bỏ hoàn toàn sự hợp tác vi phạm NPT một cách công khai và trực tiếp, làm suy yếu chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế và phá hoại sự ổn định chiến lược toàn cầu và trật tự an ninh quốc tế".

"Nếu không, các quốc gia thành viên IAEA có quyền và trách nhiệm tiếp tục quá trình thảo luận liên chính phủ để giải quyết vấn đề nhằm bảo vệ thẩm quyền và hiệu quả của NPT cũng như tính toàn vẹn của hệ thống tự vệ IAEA".

Theo Wang, Trung Quốc đã đề xuất thành lập một ủy ban đặc biệt, với sự tham gia của tất cả các quốc gia thành viên IAEA, để tiếp tục thảo luận sâu về AUKUS và đệ trình các khuyến nghị lên hội đồng của cơ quan này cũng như đại hội đồng.

Ông nhấn mạnh rằng trước khi đạt được đồng thuận về một nghị quyết, Mỹ, Anh và Úc không nên tiến hành hợp tác về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và ban thư ký IAEA không nên đàm phán về các vấn đề quốc phòng với ba nước.

Đặc phái viên kêu gọi tất cả các quốc gia thành viên IAEA tập trung vào các vấn đề cốt lõi của AUKUS và tìm kiếm các giải pháp để bảo vệ NPT và chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế.

Ngày 10.3, tại Vienna, Cộng hòa Áo, bên lề cuộc họp Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Phái đoàn Việt Nam bên cạnh các tổ chức quốc tế và IAEA đã tổ chức Lễ ký Khung Chương trình hợp tác giữa Việt Nam và IAEA, văn kiện định hình hợp tác giai đoạn 2022-2027.

Phó Tổng Giám đốc phụ trách hợp tác về công nghệ, kỹ thuật của IAEA, Tiến sỹ Hua Liu cho biết, Việt Nam là nước đầu tiên ký Khung Chương trình hợp tác giai đoạn 2022-2027 với IAEA. Đây là văn kiện có ý nghĩa quan trọng, giúp IAEA nhận biết được sự quan tâm và nhu cầu của Việt Nam trong ứng dụng công nghệ hạt nhân, qua đó hỗ trợ IAEA trong việc xây dựng Chương trình hợp tác kỹ thuật (TC) hàng năm.

Theo TTXVN