Vì sao tranh khoả thân đã được 'tháo gông', ảnh nude thì chưa?

Tranh nude đã được “tháo gông”

Triển lãm “Phượng” với 37 tác phẩm tranh - tượng nude của 14 hoạ sĩ gốc Hải Phòng diễn ra từ ngày 12 đến 18.7 vừa qua đã ít nhiều làm cho giới mỹ thuật thở phào đầy kỳ vọng. Vậy là sau nhiều năm chờ đợi, một triển lãm tranh - tượng nude đã được cấp phép, “đường đường - chính chính” ra mắt công chúng yêu nghệ thuật.

Nhìn nhận về điều này, hoạ sĩ Nguyễn Đình Hợp - người đại diện cho 14 hoạ sĩ xin cấp phép triển lãm “Phượng” chia sẻ, tranh nude nghệ thuật vốn rất đẹp và hấp dẫn, nhất là tranh vẽ về vẻ đẹp của người phụ nữ. Nude còn mang tính tôn vinh cơ thể cuả tạo hoá. Tuy nhiên, ở Việt Nam, tranh nude, ảnh nude và tượng nude vẫn được xem là vấn đề nhạy cảm. Số đông công chúng Việt Nam vẫn còn e ngại khi đến gần hoặc tiếp cận với những tác phẩm này.

Một tác phẩm tranh nude trong triển lãm "Phượng" diễn ra vào trung tuần tháng 7 vừa qua. Ảnh: BTC.

“Ở nước ngoài, họ sưu tập tranh nude rất nhiều. Họ đã phá vỡ rào cản của sự e ngại từ rất lâu rồi. Đối với các nhà sưu tập Việt, mặc dù họ rất thích nhưng vẫn ngại mua hoặc treo vì họ sợ bị dèm pha. Bởi vậy, hiện giờ, tranh nude vẫn chỉ dành cho những nhà sưu tập chuyên nghiệp hoặc khách mua là người nước ngoàI”, hoạ sĩ Nguyễn Đình Hợp cho biết.

Theo nam hoạ sĩ này, việc triển lãm “Phượng” được cấp phép vừa qua sẽ góp phần thúc đẩy các họa sỹ khác mạnh dạn công bố tác phẩm, mạnh dạn mang tác phẩm tranh nude nghệ thuật đi dự các cuộc triển lãm do nhà nước tổ chức. Và các hội văn học nghệ thuật cũng sẽ cởi mở hơn để xét duyệt các tác phẩm có chủ đề nude. Dĩ nhiên, trong bối cảnh ảnh, nền nghệ thuật cũng sẽ cởi mở hơn và phát triển hơn. Chỉ có điều, cho đến nay mới chỉ có một đơn vị duy nhất dám cấp phép đó là Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm.

Ảnh nude vẫn còn "dài cổ"… đợi chờ

Trong khi giới hội hoạ đã có thể mỉm cười vì tranh nude - tượng nude đã được “tháo gông” để đến gần hơn với công chúng yêu nghệ thuật thì giới nhiếp ảnh lại đang “nín thở” chờ đợi những tín hiệu vui cho những triển lãm thiên về chủ đề nude.

Còn nhớ, cách đây gần 10 năm, nhiếp ảnh gia Thái Phiên đã vô cùng hụt hẫng khi nhận được văn bản của Sở Văn hoá thông tin Hà Nội từ chối cấp phép triển lãm ảnh nude “Xuân thì” tại Hà Nội dù trước đó anh vừa được cấp phép xuất bản sách ảnh với cùng chủ đề và cùng tên gọi. Lý do triển lãm này bị từ chối là do chưa đúng thời điểm và chưa phù hợp.

Vào năm 2013, hồ sơ triển lãm ảnh nude của nhiếp ảnh gia Lê Quang Châu không cũng không được Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và triển lãm đồng ý cấp phép sau 20 ngày chờ đợi đầy kỳ vọng. Theo đó, mặc dù 47 bức ảnh nude mà nhiếp ảnh gia Lê Quang Châu dự định chọn triển lãm đều không rõ mặt và đã được người mẫu cho phép công bố nhưng Hội đồng tư vấn cấp phép vẫn không duyệt toàn bộ mà chỉ duyệt có 28 bức ảnh.

Tác phẩm "Suối" của nghệ sĩ nhiếp ảnh Lê Quang Châu. Ảnh: TG.

Từ nhiều năm qua, giới nhiếp ảnh, nhất là những người theo con đường chụp ảnh nude nghệ thuật vẫn mong ngóng một “tín hiệu thông đường” nhưng tất cả vẫn chỉ là chờ đợi…

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn từng bày tỏ rằng, dù loại hình chụp ảnh nude bị loại ra khỏi hoạt động nhiếp ảnh nhưng vẫn có nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh “sống chết” với lĩnh vực này và có những thành công nhất định như: Trần Huy Hoan, Dương Minh Long, Thái Phiên, Dương Quốc Định, Lê Quang Châu. Theo hoạ sĩ này, khi chúng ta ngại ngần trong việc cấp phép triển lãm ảnh nude nghệ thuật thì sách ảnh nude của Thái Phiên và một số tác giả khác lại tái bản đến vài ba lần, phổ cập hết sức rộng rãi.

“Giữa việc chúng ta cho phép với việc chúng ta chấp nhận đấy là một loại hình trong nghệ thuật nhiếp ảnh đang có khoảng cách", họa sĩ Lương Xuân Đoàn nhấn mạnh.

Nhiều nhiếp ảnh gia cũng cho rằng, các cơ quan quản lý cần có cái nhìn thấu đáo hơn trong việc phân biện giữa ảnh nude nghệ thuật với ảnh khiêu dâm đồi truỵ. Và việc cho phép triển lãm ảnh nude nghệ thuật được không chỉ mở ra những cơ hội mới cho việc sáng tạo và giao lưu mà còn xoá nhoà sự “kỳ thị” với loại hình nhiếp ảnh này.

Không cấm nhưng phải đủ điều kiện mới cấp phép

Ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết, sở dĩ Cục đã cấp phép cho triển lãm tranh nude mà vẫn chưa có triển lãm ảnh nude vì tranh nude và ảnh nue có sự khác biệt rất lớn. Dù đều mô tả hoặc phản ảnh cơ thể người khoả thân nhưng tranh nude là đã qua quá trình tư duy và sáng tạo của hoạ sĩ.

Ở tranh nude, người hoạ sĩ đã áp đặt tư duy cá nhân để điều chỉnh và chắt lọc, làm sao đảm bảo phù hợp với thuần phong mỹ tục lẫn văn hoá truyền thống của dân tộc. Riêng ảnh nude, dù người sáng tạo có điều chỉnh như thế nào thì người mẫu như thế nào vẫn sẽ chụp lại như vậy.

“Sự khác nhau đó cũng được thể hiện thông qua hai văn bản quy phạm pháp luật đó là Nghị định 113 về mỹ thuật và Nghị định 72 về nhiếp ảnh. Hai nghị định này đều không có điều nào cấm tranh nude và ảnh nude cả.

Quản điểm quản lý của nhà nước là không ngăn cấm cái đó mà chỉ ngăn cấm những trường hợp tranh nude và ảnh nude nhưng lại vi phạm thuần phong mỹ tục. Tức là tranh nude và ảnh nude không lành mạnh, gợi dục, phản cảm… sẽ không được cấp phép phổ biến. Còn nếu tranh nude - ảnh nude ca ngợi vẻ đẹp của tạo hoá mà phục vụ cho nghệ thuật thì không cấm.

Chỉ có điều, ảnh nude là loại hình nhiếp ảnh phản ánh một cách chân thực người mẫu nên Nghị định 72 quy định, với những trường hợp ảnh nude mà lộ danh tính (có thể hiểu là lộ mặt người mẫu mà nhìn cái là người ta nhận ra người đó là ai - PV) thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người mẫu cho phép nhiếp ảnh công bố - phổ biến, hồ sơ mới hợp lệ để được xem xét cấp phép. Nếu không có thoả thuận đó thì hồ sơ chưa đủ mà hồ sơ chưa đủ thì không thể cấp phép”, ông Thành nói

Cũng theo Cục trưởng Vi Kiến Thành, thực tế, trong thời gian vừa qua, có một số hồ sơ xin phép triển lãm ảnh nude nhưng trong số đó lại có một số ảnh lộ danh tính nên cơ quan quản lý đề nghị tác giả phải cung cấp văn bản thoả thuận giữa người chụp và người mẫu thì các tác giả chưa cung cấp được văn bản đó. Cho nên những hồ sơ đó chưa đủ điều kiện để cấp phép.

“Quan điểm của cơ quan quản lý nhà nước là không cấm ảnh nude và cũng không cấm những tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp nghệ thuật của tạo hoá. Chỉ cấm nếu dung tục, gợi dục, phảm cảm…”, ông Thành nhấn mạnh.

Hà Tùng Long