Bình Phước: Phát hiện cả trăm người mắc bệnh sán dây lợn

Ngày 6.11 PGS.TS Lê Thành Đồng, Viện trưởng Viện Sốt rét -Ký sinh trùng -Côn trùng TP.HCM cho hay, đơn vị này vừa phát hiện một ổ bệnhsán dây lợn (Taenia solium) tại huyện Bù Gia Mập (tỉnh Bình Phước) với 108 trường hợp mắc bệnh này.

Trước đó, qua công tác giám sát, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP.HCM đã lấy một số mẫu thịt lợn tại thôn Bù Gia Phúc I, xã Phú Nghĩa (huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước) thì bất ngờ phát hiện các mẫu thịt lợn này bị nhiễm ấu trùng sán với mật độ rất cao (50 - 70 nang ấu trùng/kg thịt). Các bộ phận của lợn như cơ,não, lưỡi đều nhiễm nang ấu trùng.

Ngay sau đó, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP.HCM kết hợp với Trung tâm Y học dự phòng quân đội phía nam (Bộ Quốc phòng)và các đơn vị y tế địa phương tiến hành điều tra xét nghiệm máu, chẩn đoán huyết thanh bệnh ấu trùng sán dây lợn ở người tại các xã: Phú Nghĩa, Đak Ơ, Bù Gia Mập (huyệnBù Gia Mập, tỉnh Bình Phước).

Kết quả cho thấy có 108/904 mẫu máu nhiễm ấu trùng sán dây lợn, chiếm tỷ lệ 11,95 %; trong đó xã Phú Nghĩa chiếm 9,19 % (26/283 mẫu xét nghiệm), xã Đăk Ơ chiếm 14,9 % (48/322 mẫu xét nghiệm), xã Bù Gia Mập chiếm 11,37 % (34/299 mẫu xét nghiệm).

Theo ông Đồng, nguyên nhân khiến nhiều người dân ở đây đồng loạt mắc bệnhsán dây lợn là do tập quán chăn nuôi lợn thả rông, ăn uống, sinh hoạt của người dân khu vực liên quan nhiều đến nhiễm bệnh từ thịt lợn chưa nấu chín. Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP.HCM đã thông báo cho y tế địa phương về tình trạng nói trên để phối hợp tổ chức phòng chống dịch bệnh cho nhân dân.

Tuy nhiên, ông Đồng cho biết đến nay việc điều trị cho những người nhiễm bệnh chỉ được thực hiện một số rất ít, có thể do cơ sở y tế địa phương thiếu thuốc điều trị, các biện pháp tuyên truyền vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường chưa được giải quyết triệt để. Điều rất đáng quan tâm là tình trạng nhiễm bệnh này có thể xảy ra ở nhiều địa phương có phong tục, tập quán và tình trạng chăn nuôi lợn thả rông tương tự như ở các xã của Huyện Bù Gia Mập mà chưa được phát hiện.

"Việc điều trị bệnh ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện ở cơ sở y tế với trang bị phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi. Thuốc điều trị bệnh và ấu trùng bệnh sán dây lợn là praziquantel, niclosamide và albendazole. Muốn điều trị hiệu quả phải chẩn đoán sớm và điều trị ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh bị bệnh ấu trùng sán lợn”, ông Đồng cho biết.

Cũng theo ông Đồng, bệnh ấu trùng sán dây lợn hay còn gọi là bệnh sán dải, sán dải heo, phân bố ở nhiều nơi trên thế giới. Nếu người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,… trường hợp này là nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể thì có thể thấy ít ấu trùng ở các mô.

Trong trường hợp người bệnh có con sán trưởng thành trong ruột, thì khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn. Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang.

Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắtcó thể tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Ở Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả các vùng miền, các tỉnh thành. Theo số liệu được báo cáo qua các nghiên cứu, qua các cơ sở điều trị đến nay có ít nhất 55 tỉnh, thành có ca bệnh sán dây/ấu trùng sán lợn.

Để phòng ngừa bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn, ông Đồng khuyến cáo người dân không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống (nguy cơ bệnh ấu trùng sán lợn). Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành trong ruột. Quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ; sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không nuôi lợn thả rông.