IAEA phát hiện dấu vết uranium tại ‘nhà kho nguyên tử’ Iran

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu 1 năm trước từng đề nghị IAEA kiểm tra nhà kho với cáo buộc nơi đây chứa 15kg chất phóng xạ chưa xác định. IAEA đến tháng 4 năm nay mới đến lấy mẫu kiểm nghiệm.

Truyền thông Mỹ cùng Israel nhiều lần đưa tin rằng trong những mẫu kiểm nghiệm xuất hiện dấu vết chất phóng xạ. Hai nguồn tin ngoại giao cho biết đây đều là dấu vết uranium giống loại Iran đang làm giàu và chỉ một trong hai có thể tạo ra lõi bom hạt nhân, hơn nữa mẫu chưa được làm giàu đến mức đủ điều kiện chế tạo vũ khí.

Một trong hai nguồn tin đánh giá có rất nhiều cách giải thích cho dấu vết uranium. Tuy nhiên, điều quan trọng là đến nay chính quyền Tehran chưa cung cấp thông tin gì để giúp IAEA truy nguồn gốc cũng như để xác định những mẫu trên là vật chất sót lại từ hoạt động làm giàu trước thỏa thuận hạt nhân 2015 hay sau này.

Quyền Tổng giám đốc IAEA Cornel Feruta vừa gặp giới chức Tehran vào ngày 8.9. Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế sau đó đưa ra tuyên bố: “Ông Feruta nhấn mạnh hoạt động kiểm chứng thực hiện cam kết về hạt nhân đòi hỏi sự hợp tác đầy đủ, kịp thời từ Iran”.

IAEA đã chờ Iran giải thích suốt 2 tháng, theo một nguồn tin ngoại giao thì câu trả lời tùy thuộc vào mức độ hợp tác của quốc gia Trung Đông. Chưa rõ các quốc gia khác có chấp nhận chờ đợi lâu hay không, Hội đồng Thống đốc gồm 35 thành viên chuẩn bị tổ chức cuộc họp trong tuần này.

Thông tin phát hiện dấu vết uranium xuất hiện trong bối cảnh Iran không ngừng gây sức ép buộc châu Âu cứu vãn thỏa thuận hạt nhân 2015 bằng cách lần lượt phá bỏ từng cam kết. Cam kết về mức độ làm giàu lẫn trữ lượng uranium đều đã bị phá bỏ, Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) hôm 7.9 vừa tuyên bố họ có khả năng làm giàu uranium ở mức 20% và sẽ cho ra mắt thêm máy ly tâm tân tiến.