Israel thông qua điều khoản cải cách tư pháp gây tranh cãi

Dự luật được thông qua với 64 phiếu ủng hộ. Tất cả thành viên liên minh cầm quyền đều bỏ phiếu ủng hộ, trong khi toàn bộ phe đối lập đều không bỏ phiếu và rời khỏi phòng họp.

Trước đó có tin đồn Thủ tướng Benjamin Netanyahu có thể rút lại hoặc sửa đổi một số nội dung theo hướng mềm mỏng hơn, tuy nhiên cuối cùng ông vẫn đệ trình lên Knesset. Luật mới tước bỏ quyền tuyên bố các quyết định của chính phủ là không hợp lý của Tòa án Tối cao Israel.

Quyền tuyên bố không hợp lý được sử dụng tại nhiều quốc gia, trong đó có Anh, Úc, Canada. Tòa án các nước thường dùng quyền này quyết định một đạo luật hợp pháp hay hợp hiến không.

Ngoài luật mới, cải tổ tư pháp sẽ trao cho chính phủ nhiều quyền hơn trong bổ nhiệm thẩm phán cũng như loại bỏ cố vấn pháp lý độc lập khỏi các bộ. Dự luật liên quan hiện chưa được đệ trình.

Từ sau khi tái nắm quyền, Thủ tướng Netanyahu nỗ lực thúc đẩy kế hoạch cải tổ theo hướng làm suy yếu quyền lực của tòa án tối cao cũng như khiến nhánh tư pháp giảm sự độc lập. Những đồng minh chính trị của ông nói rằng kế hoạch nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho chính phủ điều hành đất nước.

Trong khi đó, phe chỉ trích cáo buộc kế hoạch sẽ lật đổ hệ thống kiểm soát quyền lực và biến Israel thành quốc gia độc tài. Họ còn cáo buộc Thủ tướng Netanyahu hành động vì lợi ích cá nhân (ông đang bị buộc tội tham nhũng).

Kế hoạch cải tổ vấp phải phản ứng gay gắt từ không ít quan chức tư pháp lẫn lãnh đạo doanh nghiệp. Nhiều đợt biểu tình nổ ra suốt 6 tháng qua.

Đồng minh Mỹ cũng bày tỏ lo ngại. Tuần trước Tổng thống Joe Biden cảnh báo Thủ tướng Netanyahu đang đem lại rủi ro cho mối quan hệ Mỹ - Israel khi cải tổ tư pháp mà không có sự đồng thuận rộng rãi.

Diễn biến mới nhất nhiều khả năng khiến Israel chia rẽ sâu sắc hơn nữa. Lực lượng phản đối từng tuyên bố sẽ không ngồi yên, nước này có thể phải đối mặt với phong trào đình công từ lao động, quân nhân từ chối phục vụ hay thậm chí là khủng hoảng hiến pháp.

Liên đoàn lao động Histadrut được cho đang chuẩn bị tổ chức đình công. Tổ chức phi chính phủ Movement for Quality Government đệ đơn lên Tòa án Tối cao Israel yêu cầu phán quyết luật mới là bất hợp pháp. Liên đoàn Luật sư Israel cũng dự tính thực hiện hành động tương tự.