Lương công nhân không đủ sống là bài toán đang chờ lời giải

Đó là vấn đề nóng trong cả nước, chứ không riêng một địa phương nào.

Những bùng phát của dịch COVD-19 trong năm 2021, nối sang năm 2022 đã khiến hàng triệu công nhân lao đao. “Cuộc hồi hương vĩ đại” từ tháng 10.2021, khi công nhân và người lao động tự do không thể trụ lại TP.HCM và một số tỉnh công nghiệp ở Nam Bộ đã nói lên quá rõ điều: Công nhân ăn ở rất cực khổ, lương không đủ sống, lại gặp dịch bệnh, nhà máy phải đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng, nhà máy và doanh nghiệp không hỗ trợ hoặc không thể hỗ trợ để giữ chân công nhân, tới mức họ không tài nào sống nổi chờ qua đỉnh dịch.

Vậy là những cuộc hồi hương đau xót bắt đầu, những chiếc xe máy chở nặng cả gia đình hồi hương đã gây ra làn sóng xót thương và tình nguyện ủng hộ chưa từng có của đồng bào nhiều tỉnh thành dọc đường bà con trở về quê. Tình nghĩa đồng bào hết sức cảm động, nhưng để xảy tới tình trạng hồi hương bất đắc dĩ như thế, có nên chăng?

Sau Tết, rất nhiều doanh nghiệp, nhiều nhà máy ở TP.HCM và một số tỉnh công nghiệp vùng Nam Bộ bắt đầu tìm kiếm công nhân, thậm chí “chiêu dụ” công nhân về làm việc cho mình với những mức lương ưu đãi hơn trước. Tuy nhiên, tình trạng thiếu lao động, nhất là những người đã có kỹ năng, có tay nghề, có thâm niên là điều không dễ gì giải quyết trong thời gian cả nước đang mở cửa trở lại với chủ trương “sống chung cùng COVID”.

Sẽ có những công nhân từ các tỉnh, thậm chí từ các tỉnh miền núi phía bắc quay trở lại TP.HCM và các vùng công nghiệp Đông Nam Bộ. Nhưng sẽ không thể, không phải là tất cả, vì họ cũng đã biết hồi tháng 2 vừa rồi, hàng ngàn công nhân Công ty TNHH Viet Glory ở Nghệ An đã đồng loạt ngừng làm việc nhiều ngày, yêu cầu tăng lương, bổ sung phụ cấp, giải quyết nhiều kiến nghị liên quan. Công nhân đồng loạt ngừng làm việc khiến hoạt động của Công ty Viet Glory có thời gian bị đình trệ hoàn toàn.

Đó là tình trạng đã diễn ra ở Nghệ An, một tỉnh phía bắc miền Trung, nơi đã từng có rất nhiều công nhân và gia đình họ cực chẳng đã phải “hồi hương” bởi không còn cách gì trụ bám để sống chờ đại dịch qua đỉnh cao ở TP.HCM và một số tỉnh Đông Nam Bộ năm 2021.

Bây giờ, nói lương công nhân không đủ sống là nói thật, không một chút cường điệu. Cuộc sống đâu chỉ cần ngày hai bữa cơm đạm bạc, buổi sáng chỉ một bát mì tôm, mà sống còn gắn liền với chỗ ở, với đủ mọi sinh hoạt cần thiết. Chi phí tiền thuê nhà trọ hằng tháng đã khiến nhiều gia đình công nhân càng thêm vất vả, ngoài ra tiền nước, tiền điện, tiền xăng dầu, xe cộ và nhiều thứ khác khi nuôi con, cho con đi học, dù học trực tiếp hay online.

Vai trò mờ nhạt của công đoàn ở nhiều doanh nghiệp, xí nghiệp càng khiến công nhân không biết trình bày những khó khăn thiếu thốn của mình với cấp trung gian nào, mong tiếng nói thiết tha của họ đến với chủ lao động như thế nào.

Ngay trước đại dịch, đời sống công nhân vốn đã rất khó khăn rồi. Đại dịch chỉ làm “phát lộ” những khó khăn nhiều khi vô phương giải quyết của công nhân. Ngay tại một địa phương như Quảng Ngãi, đang quá trình công nghiệp hóa, thì mức lương công nhân ở nhiều doanh nghiệp, nhiều công ty vẫn rất thấp. Tôi có người cháu, vợ nó mất việc làm trong đại dịch, phải nuôi hai con nhỏ, mà chỉ có nó là lao động chính. Lương cơ bản cháu 4,2 triệu đồng/tháng.

Tết Nhâm Dần cũng chỉ được “thưởng” 3 triệu đồng, không hề có tháng lương tháng 13. Làm việc nặng nhọc mà mức lương “nhẹ hều” như vậy, lại phải nuôi vợ và hai con, nuôi cả cha mẹ già, thì làm sao cho đủ. Nói “lương công nhân đủ sống” là phải nghĩ đến cả gia đình họ. Chẳng ai đi làm chỉ để tự nuôi mỗi bản thân mình, trong điều kiện nước ta hiện nay.