Mỹ lập danh sách đen trừng phạt Nga

“Danh sách đen” từng được đề cập trong Luật chống các kẻ thù của nước Mỹ thông qua khủng bố, mà Quốc hội Mỹ thông qua hồi hè 2017.

Luật này khiến Tổng thống Donald Trump khó thể dỡ bỏ lệnh cấm vận Nga với lý do Nga can thiệp vào khủng hoảng Ukraine 2014. Luật cũng kêu gọi trừng phạt Nga thêm vì can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016.

Ông Trump đã phải ký phê duyệt Luật trên ngày 2.8.2017. Luật qui định Bộ Tài chính Mỹ phải lập danh sách “những nhân vật chính trị cấp cao, đại gia Nga thân cận chế độ Putin và xác minh tài sản của họ”.

Người phát ngôn Bộ Tài chính Mỹ từ chối bình luận về tiến trình này, nói Bộ phối hợp với Cơ quan tình báo quốc gia (DNI) và Bộ Ngoại giao Mỹ để lập danh sách các “đầu sỏ kinh tế” Nga.

Theo Bloomberg ngày 26.1 (giờ Mỹ), “danh sách đen” có thể mở rộng đến cả người thân, con cháu của giới quyền thế Nga, kèm theo số tài sản của họ, nên sẽ gây phức tạp cho cuộc sống của họ suốt nhiều năm.

Vì thế, giới doanh nhân đại gia Nga đang sốt ruột chờ Mỹ công bố “danh sách đen”. Dù danh sách này không áp lệnh trừng phạt lập tức, giới nhà giàu và quyền thế ở Nga đã tăng tốc tìm cách khỏi bị lọt vào danh sách này, theo những luật sư và các trùm kinh doanh liên quan nỗ lực cấm vận này.

Mikhail Khodorkovsky, người giàu nhất Nga cho đến khi phạm tội gian lận, bị Điện Kremlin kê biên công ty dầu mỏ Yukos, nói: “Những ai bị đưa vào danh sách sẽ là những người bu quanh Putin, nhưng hàng trăm người khác sẽ hoảng sợ”.

“Hàng trăm cái tên sẽ sống trong sợ hãi”

Việc các đối thủ kinh niên của Điện Kremlin “chỉ điểm” càng khiến họ thêm lo ngại.

Bloomberg cho biết có 3 “chỉ điểm” người Nga cho ông Daniel Fried, một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ phụ trách điều phối chính sách trừng phạt. Và ông Fried đã cung cấp tên của những “đầu sỏ” kinh tế Nga thân cận Điện Kremlin cho DNI, Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính Mỹ.

Ông Fried hiện làm việc ở tổ chức nghiên cứu Hội đồng Atlantic (ở Washington) nói: “Các doanh nhân Nga sẽ phải tự hỏi “mình có trong cỗ máy Putin hay không”.

3 “chỉ điểm” của ông Freid là ông Andrei Illarionov, một cựu trợ lý Điện Kremlin. Kế đến là ông Andrei Piontkovsky. Và ông Anders Aslund, một nhà kinh tế học sống ở Washington (Mỹ). Ông này cho biết: các đề xuất của nhóm “chỉ điểm” không chỉ ra người nào, nhưng “ai cũng biết có rất nhiều cái tên”.

Ông Aslung còn nói “danh sách đen” chỉ nêu 40-50 cái tên để gây tác động tối đa. Ông nói những bạn thân của ông Putin đã bị trừng phạt có thể lọt vào “danh sách đen” là 2 tỉ phú Gennady Timchenko và Arkady Rotenberg, cùng con cái các quan chức cấp cao đã có việc làm ở những công ty, tập đoàn nhà nước và “người giữ tiền hộ Putin”.

Trong số “con ông cháu cha” chưa bị trừng phạt có ông Sergei Ivanov Jr, tổng giám đốc công ty mỏ kim cương Alrosa và là con trai ông Sergei Ivanov, cựu chánh văn phòng Điện Kremlin. Và ông Dmitry Patrushev, tổng giám đốc ngân hàng cho vay Rosselkhozbank, và là con trai ông Nikolai Patrushev, chủ tịch Hội đồng an ninh Liên bang Nga.

Andrei Piontkovsky là tác giả sách Một cái nhìn khác vào hồn Putin

Danh sách đen các tỉ phú

Illarionov đề nghị bêu “100 cái tên”, trong khi một nguồn tin ở Quốc hội Mỹ nói cơ quan lập pháp này sẽ không hài lòng nếu không có hơn 100 cái tên. Một bài viết tháng 11.2017 đăng trên trang web của tổ chức nghiên cứu Hội đồng Atlantic “tư vấn” sử dụng các dữ liệu được tuồn cho Hồ sơ Panama, cùng các nghiên cứu của tạp chí Forbes (bản tiếng Nga) để chọn những cái tên. Có thể gồm tỉ phú ngành kim loại Alexey Mordashov và thượng nghị sĩ Nga Suleiman Kerimov (bị Pháp buộc tội “rửa tiền”) và Nikolai Shamalov, một người bạn lâu năm của Tổng thống Putin.

Cho đến nay, chỉ có 2 mục tiêu bị công khai tên tuổi: Viện trưởng Viện Kiểm sát Liên bang Nga Yuri Chaika (một đồng minh của ông Putin) và tỉ phú Alisher Usmanov, người bị 4 thượng nghị sĩ Mỹ đề nghị trong thư viết ngày 17.1 gởi Bộ Ngoại giao Mỹ.

Theo nguồn tin từ Quốc hội Mỹ, các nhân vật Nga khác có thể bị lọt vào “danh sách đen” là tổng giám đốc ngân hàng nhà nước VTB Andrei Kostin, đại gia ngân hàng Mikhail Fridman và đại gia dầu khí Petr Aven, cùng tỉ phú Oleg Deripaska.

Người phát ngôn của ông Deripaska, một trùm kim loại gặp khó khăn trong việc xin visa nhập cảnh Mỹ, và hai ông Fridman, Aven đều từ chối bình luận.

Theo nguồn tin ở Quốc hội Mỹ, một điều an ủi cho các tỉ phú Nga, là “danh sách đen” có thể được xếp diện mật, sẽ hạn chế tác động của nó.

Nga sẽ có cách trả đũa

Tại Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) vừa diễn ra, Tổng giám đốc ngân hàng VTB Andrei Kostin nói với Bloomberg: các lệnh trừng phạt (với cả ngân hàng của ông) là cách phương Tây đánh “kinh tế Nga để giật sập Điện Kremlin”.

Ông Konstantin Kostin, cố vấn chính trị của Điện Kremlin nói về những người chỉ trích Tổng thống Putin: “Những tay này đáng tởm. Điều cần ở đây là các chuyên gia làm nhiệm vụ một cách khách quan”.

Hãng tin RIA dẫn lời ông Vladimir Dzhabarov, phó chủ tịch ủy ban đối ngoại Thượng viện Nga: “Đây không là chính sách trừng phạt mà là chính sách tối đa kiềm chế Nga đang nổi lên như một quyền lực. Mỹ đã tuyên chiến với chúng tôi. Chúng tôi đã có những kết luận về chuyện này và sẽ nghĩ thêm”.

Ngày 26.1 (giờ Mỹ) Bộ Tài chính Mỹ đã đưa 21 quan chức và 9 công ty năng lượng Nga vào danh sách trừng phạt, nhưng nói nhóm này liên quan báo cáo sẽ công bố ngày 29.1. Tuyên bố của Bộ nêu đây là cách Mỹ phản đối Nga sáp nhập Crimea năm 2014.

Trong số người bị đưa vào danh sách này có Thứ trưởng Bộ Năng lượng Andrey Cherezov, người đã bị EU trừng phạt vì vai trò của ông trong vụ giao các turbin Siemens cho Crimea năm 2017.

Và ông Sergey Topor-Gilka, lãnh đạo công ty Technopromexport, cùng nhiều công ty con của công ty dầu khí Surgutneftegaz.

Trung Trực (theo Bloomberg)