Những bài hát của một thời cách mạng và kháng chiến: Đường chúng ta đi

Cứ lẩn thẩn nghĩ rằng những ai đã trải qua thời chống Mỹ thế nào cũng thuộc bài hát này:Đường chúng ta đicủa nhạc sĩ Huy Du, lời ca dựa thơ của nhà thơXuân Sách. Trong gia tài âm nhạc thời chiến tranh chống Mỹ, có những cặp viết nhạc - soạn lời rất ăn ý, mà cặp Huy Du - Xuân Sách là ví dụ tiêu biểu. Nhạc sĩ Huy Du đã phổ thật hay nhiều bài thơ của Xuân Sách, chẳng hạnĐường chúng ta đi, Cùng anh tiến quân trên đường dài, Bài ca về đường 9.Nếu không có nhạc Huy Du chắc cũng ít ngườibiết đến thơ của Xuân Sách khi văn hóa đọc có nhữnghạn chế nhất định. Bài thơ Đường chúng ta đi,lời thơ trau chuốt, hình ảnh đẹp đẽ, tình cảm thiêng liêng dào dạt trong thơ đi với âm giai thiết tha trong sáng mà sâu lắng cuồn cuộn của nhạc đã tạo nên một tác phẩm tuyệt vời.Nhạc nâng tầm, mở rộng đời sống cho thơ, còn thơ làm nền tảng cốt lõi giá trị cho nhạc.

Nhiều người yêu nhạcthích nhữngbài hát của nhạc sĩ Huy Du. Chả mấy ai không ngân nga những bài hát của ông, nhiều bài hay lắm, cả hồi chiến tranh lẫn về sau này. Lời bài hát, bây giờ người ta hay gọi sang trọng là ca từ, không chỉ đầy chất thơ, nhạc, mà theo tôi, cả họa nữa. Chính mang sẵn hồn thơ ấy nên khi bắt gặp bài thơ của Xuân Sách, nhạc sĩ thấy ngay trong đó sự đồng điệu tâm hồn. Tình yêu quê hương đất nước, niềm yêu đời, yêu cuộc sống, cái nhìn trong trẻo đẹp đẽ về con người, về nhân dân vĩ đại, những mơ ước về tương lai tốt đẹp..., tất cả được đặt trên cái nền hiện thực hào hùng, gian khổ mà dân tộc đang trải qua: "Việt Nam trên đường chúng ta đi/Nghe gió thổi đồng xanh quê ta đó/Nghe sóng biển ầm vang xa tận tới chân trời/Nghe ấm lòng những khi đang dồn bước/Mà vui sao ta chẳng nói nên lời/Ta đi qua phố qua làng, ngọn đèn sáng giục lòng ta đó/Lời mẹ nói ấmlòng ngọn gió, đàn em vui ríu rít mái trường/
Ta đi đường rợp bóng hàng dương đất bom đào đã lên màu cỏmới/Nhữngcặp mắt đêm đêm trông đợi/Chiến trường xa dồn dập những chiến công...". Một con đường đã in đậm dấu ấn lịch sử một thời oanh liệt.

Nghe cái tên bài hát, lại nhớ đến bài tùy bút của nhà văn Nguyên Ngọc (lúc ấy lấy bút danh Nguyễn Trung Thành) có tên y hệt thế. Bài ký đó tôi nhớ đượchọc hồi lớp 7 (hệ 10 năm) đọc mà lòng xốn xang. Những năm 60, nếu ký Nguyễn Tuân vẫn còn ẩn khuất chưa tạo lại đượcấn tượng mạnh với bạn đọc bởi các quan quyền văn nghệ còn ngại danh xưngNguyễn Tuân (do lối sống của ông)thì phải nói ký của Nguyên Ngọc đã nhanh chóng thế chỗ,hết sức hấp dẫn, gần như chiếm hàng đầu. Hào hùng lắm, lãng mạn lắm, cứ như lời thủ thỉ mà lại như kèn xung trận giục giã. Bài hátĐường chúng ta đicủa Huy Du - Xuân Sách cũng chứa đựng cái tinh thần cốt tủy ấy. Bao người lính đã ra chiến trường với tâm trạng, niềm vui phơi phới từ ký Nguyên Ngọc và nhạc Huy Du.

Bài này nhiều người hát thành công, những tên tuổi gạo cội như NSND Lê Dung, NSND Quang Thọ, NSND Doãn Tần, NSƯT Diệu Thúy, Tạ Minh Tâm, Trọng Tấn… nhưng người hát đầu tiên, và theo tôithì hay nhất, là chị Kim Oanh NSƯT, thuộctốp ca nữ đoàn ca nhạc đài Tiếng nói Việt Nam. Ca sĩ Kim Oanhcũng chínhlà người đã lĩnh xướng tuyệt vời bàiQuảng Bình quê ta ơitrứ danh của nhạc sĩ Hoàng Vân.

Nguyễn Thông

Mời bạn đọc nghe clip ca khúc Đường chúng ta đi (Nguồn: Baicadicungnamthang.net)