Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), từ năm 2010 đến nay đã nở rộ tình trạng khoét lõm xây dựng chung cư mini, chung cư hộp diêm tại các đô thị, quận nội thành. Trong đó, có những chung cư mini xây dựng trái phép, sai phép, làm phá vỡ quy hoạch.
Điều này làm gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, không đủ điều kiện để được cấp sổ đỏ cho người mua, làm phát sinh tranh chấp ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.
Ông Châu cho rằng việc chung cư mini nở rộ, vượt ngoài tầm kiểm soát có nguyên nhân bắt nguồn từ những bất cập của quy định pháp luật về phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân.
Cạnh đó, những hạn chế, bất cập trong công tác thực thi pháp luật của cơ quan quản lý nhà nước, nhất là cấp cơ sở cũng là nguyên nhân khiến tình trạng xây dựng trái phép, sai phép các chung cư mini. Ngoài ra, các đầu nậu và một số doanh nghiệp cũng móc nối với hộ gia đình, cá nhân để thực hiện các công trình nhà chung cư mini trái phép.
“Hiện nay, tại các khu vực đô thị của một số địa phương đã xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng, nên một số hộ gia đình, cá nhân đã tự ý thực hiện việc xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ theo kiểu nhiều tầng, nhiều căn hộ, mà không tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng.
Đặc biệt, có tình trạng cán bộ chính quyền cấp cơ sở thoái hóa biến chất, tiếp tay, bao che cho các công trình chung cư mini trái phép. Một nguyên nhân nữa là do biên chế của chính quyền cấp cơ sở và lực lượng thanh tra xây dựng mỏng, nhất là tại các huyện có dân số lớn và đang có tình trạng vi phạm trật tự xây dựng diễn biến phức tạp”, Chủ tịch HoREA nói.
Đáng chú ý, ông Châu cho biết trước tình trạng này, HoREA và UBND TP.HCM đã đề nghị không cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân vì sẽ làm phát sinh tình trạng xây dựng không phép, trái phép, sai phép, làm phá vỡ quy hoạch, gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị. Tuy nhiên, những đề xuất này đã không được chấp thuận do bất cập của các quy định pháp luật.
“Luật Nhà ở, quy định trường hợp được phép xây dựng nhà ở có từ 2 tầng trở lên mà tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ 2 căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu mỗi căn hộ theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng… thì được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó. Điều này đã tạo cơ sở pháp lý để xảy ra tình trạng phát triển loại nhà chung cư mini, chung cư hộp diêm, làm tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị, hạ tầng xã hội, làm cản trở công tác quy hoạch, chỉnh trang đô thị.
Do vậy, có thể nhận định nguyên nhân là do bất cập của các quy định pháp luật đã bật đèn xanh làm phát sinh tình trạng nở rộ nhiều công trình nhà ở riêng lẻ được thiết kế kiểu chung cư mini, có nhiều tầng, nhiều căn hộ mini tại các đô thị, các quận nội thành trong 10 năm qua”, ông Châu nói thêm.
Trước tình trạng này, để kiểm soát tình trạng phát triển tự phát chung cư mini làm phá vỡ quy hoạch, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương phối hợp với ngành chức năng tăng cường phổ biến, tuyên truyền quy định của pháp luật. Song song đó là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về trật tự xây dựng trên địa bàn, đặc biệt là các công trình nhà ở riêng lẻ kiểu chung cư mini có nhiều tầng, nhiều căn hộ, có vi phạm các quy định pháp luật.
Việc thanh, kiểm tra này sẽ áp dụng như xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm không gian, hoặc không đúng với quy hoạch đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, hoặc xây dựng nhà ở không bảo đảm chất lượng... đi đôi với tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với loại nhà này.
Bộ Xây dựng cũng yêu cầu các địa phương chủ động giải quyết vướng mắc, khiếu kiện, tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện các quy định về quy hoạch, cấp giấy phép xây dựng, thi công xây dựng, quản lý chất lượng công trình nhà ở trên địa bàn.
Phan Diệu