Theo chuyên gia kinh tế - TS. Ngô Trí Long, đề án cải tiến cơ cấu biểu giá điện mà EVN vừa công bố là thiếu khách quán, bất hợp lý. Đặc biệt là phương án đồng nhất giá điện 1.747 đồng/kWh sẽ chỉ có lợi cho EVN chứ không có lợi cho người tiêu dùng.
Thiếu khách quan, minh bạch
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa công bố dự thảo xây dựng Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá điện để lấy ý kiến góp ý của các cơ quan liên quan, các chuyên gia và cộng đồng.
Theo đó, EVN dự kiến sẽ cải tiến, sắp xếp lại biểu giá điện sinh hoạt bậc thang theo 3 phương án:
Phương án 1: Giữ nguyên 6 bậc thang như hiện hành
Phương án 2: Quy định một mức biểu giá điện sinh hoạt đồng giá 1.747 đồng/kWh
Phương án 3: EVN đề xuất rút gọn biểu giá điện sinh hoạt từ 6 bậc thang về 3 hoặc 4 bậc.
Đánh giá về đề án mới này của EVN, chuyên gia kinh tế - TS. Ngô Trí Long cho rằng, EVN là doanh nghiệp đang tham gia sản xuất kinh doanh mà lại xây dựng biểu giá điện là thiếu khách quan.
"Đối với từng phương án, như phương án 1 là giữ nguyên 6 bậc thang như hiện hành, tôi cho rằng phải bất hợp lý thì mới cần thay đổi và chính Bộ trưởng cũng nói phải thay đổi, nhưng giờ lại giữ nguyên là bảo thủ, chống đối", ông Long cho biết.
Theo chuyên gia Ngô Trí Long, nếu giữ nguyên thì phải thay đổi hệ số, ví dụ bậc từ 101-200 kWh tăng 9% so với bình quân, 201-301 kWh tăng 38% so với bình quân, 301-401kWh tăng 54%, trên 400kWh tăng gần 60%; nếu giữ nguyên phải xây dựng hệ số khác.
Với phương án 2, điện đồng giá 1747 đồng/kWh, ông Long cho rằng, điều này cũng đồng nghĩa với việc điều chỉnh giá điện tăng 7,7%. Bởi vì giá hiện nay chỉ 1.622 đồng/kWh.
"Nguyên tắc trong điều chỉnh giá điện là độc quyền phải do Thủ tướng quy định. Vô hình chung, với phương án này thì đồng nghĩa với tăng giá điện trong khi EVN vừa công bố là không tăng đến cuối năm", ông Long nói.
Chỉ có lợi cho EVN
Bên cạnh đó, ông Long cũng cho biết, điện là loại năng lượng không tái tạo được, không nên lãng phí nên phải dùng luỹ kế. Đối với mặt hàng điện, cung không đủ cầu do đó không khuyến khích sử dụng nhiều nên áp dụng cách tính luỹ tiến, bậc thang để càng dùng nhiều càng phải trả nhiều tiền.
Trong khi trên thị trường các mặt hàng khác càng dùng nhiều càng phải trả tiền ít, mặt hàng điện quan điểm cung không đủ cầu nên phải dùng luỹ kế. Do đó không đồng nhất giá điện được.
"Mặt khác, xã hội có nhiều người nghèo, Chính phủ luôn bảo hộ, tạo điều kiện hỗ trợ người nghèo, tuy nhiên với việc áp giá điện đồng giá thì vô hình chung người nghèo lại phải trả cho người giàu", ông Long nhận định.
Với phương án 3, rút gọn biểu giá điện sinh hoạt từ 6 bậc thang về 3 hoặc 4 bậc, mỗi bậc có 5 kịch bản, theo ông Long, EVN vẫn tiếp tục tính giá mỗi bậc là 1.747 đồng/kWh cho nên cần phải rút bớt hệ số trong bậc tiêu dùng phổ biến 100-300kWh.
"Muốn đề xuất thì phải tính, dựa trên phương án càng chia nhỏ càng tốt, ví dụ 6 bậc là hợp lý nhưng hệ số từng bậc phải thấp hơn hiện nay", ông Long cho biết.
Đánh giá một cách tổng quát về 3 phương án do EVN đề xuất, ông Long nhận định về cơ bản là xây dựng thiếu khách quan giống như trước đây xây dựng 6 bậc thang, nên sau một thời gian sử dụng phải xây dựng lại.
"Với 3 phương án này sẽ có lợi cho EVN hơn là có lợi cho người tiêu dùng. Nếu xây dựng các phương án này, EVN phải chứng minh được có lợi cho người tiêu dùng như thế nào. Cần phải xây dựng phương án trên nguyên tắc không khuyến khích sử dụng nhiều, đảm bảo chính sách xã hội với người nghèo", ông Long nói.
Thụy Miên
