Tổng thống Donald Trump - tức giận vì tình trạng nhập cư bất hợp pháp tại biên giới phía nam nước Mỹ - tuyên bố áp thuế với tất cả hàng hóa Mexico bắt đầu từ mức 5%, sau đó tăng dần qua mỗi tháng.
Mỹ dự kiến bắt đầu đánh thuế 5% từ ngày 10.6, tăng hàng tháng cho đến khi đạt 25% vào ngày 1.10.
“Nếu cuộc khủng hoảng nhập cư trái phép giảm bớt do phía Mexico thực hiện nhiều biện pháp hiệu quả theo đánh giá từ phía chúng tôi, thuế quan sẽ được dỡ bỏ”, theo Tổng thống Trump.
Tổng thống Trump chỉ trích sự hợp tác thụ động từ Mexico khiến nạn vượt biên phi pháp đe dọa an ninh lẫn kinh tế Mỹ một cách nguy hiểm. Ông xác định nước láng giềng có luật nhập cư mạnh mẽ và có thể dễ dàng ngăn chặn dòng người di cư.
Tiếp lời nhà lãnh đạo Mỹ, quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney xác nhận trước báo giới rằng, tất cả hàng hóa Mexico đều phải chịu thuế. Quan chức này hối thúc Mexico lập tức hành động giải quyết vấn đề.
Quyết định nêu trên khiến Mexico thấy bất ngờ. Thứ trưởng Ngoại giao Jesus Seade nhận xét chuyện này như một “gáo nước lạnh”xuất hiện giữa lúc hai nước ở trong thời điểm tốt để xây dựng quan hệ tốt.
Đánh giá Tổng thống Trump cực đoan, Thứ trưởng Seade khẳng định họ quyết đáp trả.
Các quan chức Mỹ cho biết đang có 80.000 người vượt biên trái phép bị giam giữ, và trung bình mỗi ngày có đến 4.500 trường hợp tiếp cận biên giới – vượt quá khả năng xử lý của đội ngũ tuần tra. Vào tuần này họ vừa bắt giữ một nhóm nhập cư phi pháp đông hơn 1.000 người.
Theo nguồn thạo tin của Reuters, trong nội bộ Nhà Trắng đã nổ ra tranh luận quanh động thái đánh thuế hòng buộc láng giềng Mexico xử lý nạn vượt biên trái phép. Cuối cùng Tổng thống Trump đứng về phe “diều hâu” chủ trương cứng rắn.
Không chỉ làm xấu đi quan hệ song phương, quyết định đánh thuế có nguy cơ ảnh hưởng đến nỗ lực thuyết phục Quốc hội Mỹ ký thông qua Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) của chính Tổng thống Trump. Ông xem đây là thỏa thuận thương mại công bằng thay thế Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).
Chấm dứt nhập cư phi pháp cam kết do tỷ phú Trump đưa ra trong chiến dịch tranh cử 3 năm trước. Sau khi nắm quyền, ông cố gắng hiện thực hóa cam kết bằng chính sách không khoan nhượng, bao gồm xây bức tường dọc biên giới giáp Mexico và chia cắt gia đình người nhập cư bất hợp pháp. Dự kiến Tổng thống Mỹ sẽ lấy an ninh biên giới làm vấn đề chủ chốt để tái tranh cử năm sau.
Thông tin Mỹ đánh thuế hàng Mexico lập tức khiến thị trường chứng khoán Mỹ và châu Á giảm điểm do giới đầu tư lo lắng.
Kết thúc ngày giao dịch 30.5, ba chỉ số chứng khoán Mỹ gồm Dow Jones, S&P 500, Nasdaq đều giảm khoảng 0,7%. Chỉ số Nikkei (Nhật Bản) cùng KOSPI (Hàn Quốc) mở đầu phiên giao dịch sáng 31.5 đều mất 1% giá trị.
Cổ phiếu của các hãng xe Nhật sản xuất tại Mexico xuất sang Mỹ cũng chao đảo, với Toyota, Nissan với Honda giảm khoảng 3%, riêng Mazda rớt gần 7%.
Trên thị trường tiền tệ, đồng peso Mexico mất giáso với đồng USD.
Cẩm Bình (theo Reuters, NBC News)