Reuters: Vợ cũ Tổng thống Nga Putin có liên quan gì đến tòa nhà lịch sử 'hái ra tiền' nhờ cho thuê mặt bằng?

Bà Lyudmila Putina là vợ ông Vladimir Putin suốt 30 năm trước khi họ chính thức ly dị năm 2013. Hiện bà Lyudmila quảng bá Trung tâm phát triển nghệ thuật giao tế (CDIC), một tổ chức không kinh doanh được lập năm 2002. Tháng 9.2006, báo Rossiiskaya Gazeta (Nga) mô tả bà Lyudmila là một “ủy viên” của CDIC. Trong cuộc phỏng vấn của báo này, bà dùng chữ “chúng tôi” khi nói về CDIC.

3 nguồn tin biết hoạt động của CDIC nói bà Lyudmila hỗ trợ một giải thưởng văn học và nhánh xuất bản của CDIC. Theo Bộ Tư pháp Nga, các tổ chức như CDIC có thể được lập vì những mục tiêu tiêu xã hội, từ thiện, văn hóa, giáo dục, khoa học và quản lý.

Báo cáo tài chính mới nhất của CDIC cho thấy tất cả nguồn thu năm 2015 là 344 triệu rúp (5,93 triệu USD) nhưng không thể rõ đó là những nguồn thu nào. Năm 2015, CDIC chi hơn 263 triệu rúp (4,53 triệu USD), trong đó có 3,4% chi hỗ trợ từ thiện-xã hội, 6,5% chi tổ chức hội thảo, hội nghị, 22% chi phí hành chính và 29% chi cho “các hoạt động khác”. 39 % còn lại chi mua sắm tài sản cố định, bảo trì và “chi lặt vặt”. CDIC không trả lời câu hỏi về nguồn gốc nguồn thu và cách chi tiền.

Bộ Tư pháp Nga nói tổ chức này không lập báo cáo hoạt động hàng năm, tức vi phạm quy định và đã bị cảnh cáo.

Tòa nhà lịch sử nâng cấp xong mất hết vẻ ngoài lịch sử

CDIC đặt văn phòng ở tòa nhà lịch sử Nhà Volkonsky ở số 9 đường Vozdvizhenka thuộc trung tâm Moscow. Tòa nhà được theo tên chủ cũ là một quý tộc (thời Sa hoàng trước khi bùng nổ Cách mạng tháng 10 Nga): tướng Nikolai Volkonsky, ông của nhà văn Lev Tolstoy. Sau này, Bộ Ngoại giao Nga sở hữu tòa nhà, theo sắc lệnh tổng thống ký năm 1992.

Năm 2002, giấy tờ nhà cho thấy nó được chuyển cho Trung tâm phát triển tiếng Nga, sau đổi tên thành CDIC. Tòa nhà cần nâng cấp và năm 2005 được các chiến hữu của ông Putin giúp nhiều. Một đơn vị hỗ trợ tài chính là Quỹ Konstantinovsky.

Quỹ này được lập ngay sau khi ông Putin trở thành Tổng thống Nga hồi năm 2000, để phục hồi Phủ Konstantinovsky (gần quê nhà St Petersburg của ông Putin, nơi ông thường tiếp đón các lãnh đạo nước ngoài thăm Nga) theo trang web của Quỹ.

Vào lúc nâng cấp tòa nhà, Vladimir Kozhin là thành viên Quỹ Konstaninovsky, và là thủ trưởng cơ quan quản lý công sản thuộc Điện Kremlin từ năm 2000 đến 2014. Hiện ông Kozhin vẫn là thành viên của Quỹ và là trợ lý tổng thống. Ông cùng Quỹ từ chối bình luận với Reuters.

Người phát ngôn Yelena Krylova của cơ quan quản lý công sản Điện Kremlin nói bà không có thông tin về những cơ quan liên quan vụ nâng cấp tòa nhà.

Việc nâng cấp hoàn thành giai đoạn 1 năm 2005, theo tài liệu nhà đất, sau này có lát thêm sàn. Nhà sử học Natalia Samover tham gia phản đối việc lát thêm sàn này, nói với Reuters: “Tòa nhà mắt hẳn vẻ ngoài đậm tính lịch sử. Chúng tôi không còn Nhà Volkonsky, mà là một cái gai trong mắt, chỉ cách Điện Kremlin nửa kilômet”.

Nhà Volkonsky ở số 9 đường Vozdvizhenka

Bà chủ nhà thật sự chính là vợ cũ ông Putin

Theo tài liệu sở hữu nhà đất, Nhà Volkonsky hiện có 5.288 mét vuông cho thuê mặt bằng, lớn hơn cả Nhà Trắng của Tổng thống Mỹ. Khoản tiền cho thuê nhiều triệu USD được công ty tư nhân Meridian thu. Reuters không thể nắm rõ tổng nguồn tiền cho thuê mà Meridian thu được, và không biết được họ nộp tiền thế nào cho CDIC.

Hồ sơ công ty cho thấy Meridian có doanh thu 225 triệu rúp (3, 89 triệu USD) vào năm 2015, nhưng không ghi rõ chi tiết nguồn thu hoặc số tiền chi ra. Meridian là công ty con của công ty Intererservis, nơi nắm 99 % vốn của Meridian. Doanh số năm 2015 của Intererservis chỉ đạt 2,4 triệu rúp (hơn 41.000 USD) và lãi ròng 1, 76 triệu rúp (hơn 30.000 USD).

Reuters còn phát hiện nhiều mối liên quan khác giữa Nhà Volkonsky, Intererservis với vị cựu đệ nhất phu nhân Nga: Cơ quan quản lý công sản thuộc Điện Kremlin giám sát khâu nâng cấp tòa nhà lịch sử Volkonsky, theo tài liệu cho thuê mặt bằng. Thậm chí bà Lyudmila có đến kiểm tra công việc này, dù lúc đó tòa nhà không còn thuộc Nhà nước nữa, theo các nguồn tin cho Reuters biết.

Một nguồn tin giấu tên nói: “Chúng tôi đều biết cơ quan công sản Điện Kremlin luôn kiểm tra công việc. Khi bà Putin đến kiểm tra, họ lập tức đóng đường Vozdvizhenka”. Cả CDIC và công ty Meridian đều từ chối yêu cầu bình luận của Reuters. Điện Kremlin nêu không ra tuyên bố nào về hoạt động của vợ cũ ông Putin.

Theo hồ sơ công ty mà Reuters có được từ đầu tháng 5.2017, Intererservis từ năm 2014 có chủ là một phụ nữ có tên Lyudmila Alexandrovna Shkrebnyova, và đây là tên đầy đủ thời con gái của vợ cũ ông Putin.

Reuters không thể tìm ra giấy tờ xác minh bà Shkrebnyova và vợ cũ ông Putin đều là một người. Tuy nhiên ngoài tên họ ra, còn có những đầu mối khác chỉ ra việc vị cựu đệ nhất phu nhân Nga và bà chủ Shkrebnyova đều là một người. Tổng giám đốc Intererservis trước đó là Olga Alexandrovna Tsomayeva. Nhiều báo Nga đưa tin bà này là em gái vợ cũ ông Putin. Reuters không có được bình luận của bà Tsomayeva.

Ngoài 99% vốn của Meridian do Intererservis làm chủ, 1% còn lại của bà Tatiana Shestakova, vợ ông Vasily Shestakov, một người bạn và là bạn tập võ judo của ông Putin. Vợ chồng Shestakov ly dị năm 2013. Bà Shestakova cũng góp phần lập CDIC, theo tài liệu đăng ký thành lập tổ chức này.

Reuters không thể tiếp cận bà Shestakova, nhưng nêu việc báo chí Nga đưa tin chồng mới của bà là Artur Ocheretny, người đang giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị CDIC từ năm 2015.

Ông Ocheretny từ chối bình luận. Ông từng là một nhà buôn hải sản rồi lập một công ty tổ chức sự kiện. Năm 2014, ông trở thành chủ nhân một biệt thự ở ngoại ô Biarritz (Pháp). Giới cò nhà đất ước tính tòa biệt thự này trị giá 6 triệu euro.

Công ty bất động sản cao cấp Knight Frank nói theo giá thị trường hiện tại, tòa biệt thự này có giá USD/mét vuông/năm. Nếu cho thuê toàn bộ căn nhà với giá này thì hàng năm ông Ocheretny thu về 3,18 triệu USD.

Reuters trước đây cũng từng đưa tin con rể ông Putin là Kirill Shamalov cũng mua được một tòa nhà lớn ở Biarritz. Tòa nhà này mua từ một trợ lý thân cận của ông Putin.

Shamalov đã trở thành tỉ phú sau khi cưới con gái ông Putin, nhờ nắm nhiều cổ phần trong một công ty khí đốt và hóa dầu của Nga.

Ai thuê tòa nhà lịch sử?

Như đã nói, đa phần tòa nhà lịch sử được cho thuê mặt bằng, gồm hai ngân hàng lớn đặt trụ sở. Riêng VTB (một trong những ngân hàng lớn nhất Nga) hàng năm trả hơn 2 triệu USD để thuê 3.011 mét vuông mặt bằng của tòa nhà Volkonsky.

Theo một tài liệu cho thuê đăng trên trang web của chính phủ Nga hồi năm 2015, VTB ký hợp đồng trị giá 584 triệu rúp để thuê trong 5 năm. Người thuê khác là Ngân hàng nhà nước cho vay Sberbank; công ty xây dựng Severstroygroup (trúng một hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga); một công ty du lịch; một nhà hàng sushi, một cửa hiệu thức ăn nhanh Burger King. Sberbank nói họ thuê mặt bằng theo giá trị trường vì đó là chiến lược thương hiệu. Severstroygroup từ chối bình luận.

Kim Hương (theo Reuters)