Siêu động đất ở Tokyo sẽ khiến 4,53 triệu người không thể về nhà

Siêu động đất ở Tokyo là một kịch bản đáng lo ngại do chính quyền thành phố Tokyo phác họa, trong báo cáo về ước tính tổn thất từ một trận động đất lớn ngay dưới thủ đô Nhật Bản.

Báo cáo cũng làm rõ những thách thức mức trong khâu chuẩn bị đối phó động đất đã đạt đến tính khẩn cấp, do sự phát sinh quá nhiều tòa nhà cao tầng cùng với sự lão hóa nhanh của người dân Nhật.

Nhưng cùng lúc, chính quyền Tokyo nói có thể giảm đáng kể số tử vong và tổn thất nhà cửa từ một vụ siêu động đất ở Tokyo, tùy theo tiến độ công việc nâng khả năng chịu đựng động đất của những tòa nhà, và tùy theo nỗ lực cải thiện khả năng đề phòng thảm họa.

Chưa đủ nơi trú ẩn cho 660.000 người

Sau vụ động đất ngày 11.3.2011, ước tính 3,52 triệu người bị kẹt ở Tokyo, gồm quanh các ga xe lửa, và họ không thể về nhà do hệ thống giao thông công cộng bị rối loạn, theo số liệu của Chính phủ Nhật.

Rút kinh nghiệm từ sự hỗn loạn đó, chính quyền Tokyo đã kêu gọi các doanh nghiệp và người dân ở yên tại nơi làm việc và trường học trong 3 ngày sau một cơn động đất mạnh, nhằm tránh ùn tắc có thể xảy ra nếu họ ồ ạt tìm đường về nhà.

Bên cạnh đó, chính quyền Tokyo đã nỗ lực bảo đảm các cơ sở hạ tầng có thể dùng làm nơi trú ẩn tạm thời cho người bị kẹt gồm những người ra khỏi nhà để mua sắm, và kêu gọi sự hợp tác của chủ các tòa nhà văn phòng và cơ sở thương mại.

Việc ước tính 4,53 triệu người bị kẹt đánh dấu một sự giảm so với dự báo trước đây rằng sẽ có 5,17 triệu người bị kẹt. Dự báo cũ này do chính quyền Tokyo công bố năm 2012.

Tuy nhiên, dù cần có nhà trú ẩn tạm thời cho 660.000 người, cho đến nay mới chỉ có chỗ cho 440.000 trú ẩn, điều có nghĩa chính quyền Tokyo còn phải nỗ lực hơn nữa.

Người cao tuổi dễ bị tử vong sau động đất

Trong báo cáo dự báo tổn thất mới nhất, chính quyền cũng trình các kịch bản về những việc có thể xảy ra ở các trung tâm sơ tán, nhà ở và nơi làm việc sau một vụ siêu động đất, đồng thời nêu các thách thức nảy sinh do những thay đổi gần đây về mặt xã hội.

Ví dụ báo cáo chỉ ra khả năng người dân ở các tầng cao của các tòa nhà cao tầng sẽ phải đi bộ xuống đất và lê bước thêm một khoảng thời gian nữa, nếu như thang máy không hoạt động.

Tại Tokyo, số gia đình sống ở tầng 6 hoặc cao hơn ở các tòa chung cư đã tăng 33,3 % trong năm 2020, điều có nghĩa sẽ xảy ra những hệ lụy lớn từ một thảm họa lớn.

Báo cáo còn nêu bật nguy cơ tử vong do thảm họa nơi người cao tuổi yếu sức phải sơ tán. Ví dụ nếu xảy ra một vụ động đất mạnh trong mùa hè và sự mất điện sau đó sẽ khiến máy điều hòa không hoạt động ở các nhà trú ẩn, làm tăng nguy cơ người sơ tán đổ bệnh.

Giáo sư danh dự Naoshi Hirata của đại học Tokyo là một thành viên nhóm lập báo cáo dự báo tổn thất, nói điều quan trọng là phải cải thiện ý thức của mỗi người dân Tokyo nhằm hạn chế tổn thất từ một vụ siêu động đất.

Trong báo cáo dự báo tổn thất mới nhất này, chính quyền Tokyo dự báo sẽ có 6.100 người chết riêng tại Tokyo, nếu xảy ra trận động đất mạnh 7,3 độ Richter ngay phía dưới trung tâm thủ đô, và 194.000 tòa nhà sẽ bị tổn hại do động đất hoặc do cháy.

Số tử vong và tổn hại nhà cửa này đã giảm từ 30 % đến 40 5 so với dự báo năm 2012, phần nào nhờ các ngôi nhà đã có khả năng chịu đựng được động đất và cháy cao hơn.

Theo tổng ước tính, khoảng 81.000 tòa nhà sẽ bị phá hủy, khoảng 3.200 người chết do nhà sập. 80 % số tòa nhà này được xây theo chuẩn kháng động đất đã ban hành từ trước năm 1981.

Chính quyền Tokyo dự báo có thể giảm 60 % mức tổng ước tính kể trên, nếu tất cả các tòa nhà đều đạt chuẩn kháng động đất ban hành năm 1981, và giảm được 80 % nếu các tòa nhà thỏa mãn các tiêu chuẩn khắt khe hơn khi ban hành năm 2000. Tiêu chuẩn này ban hành sau vụ siêu động đất ở phía tây Nhật Bản.

Báo cáo nêu nếu tất cả các tòa nhà ở Tokyo đạt tiêu chuẩn năm 1981, số người tử vong có thể giảm còn 1.200 ca, số nhà bị tổn hại giảm còn khoảng 32.000 căn.

Còn nếu tất cả các tòa nhà đáp ứng tiêu chuẩn năm 2000, số liệu tổn thất còn giảm hơn nữa, còn khoảng 500 ca tử vong và 14.000 tòa nhà bị phá hủy.

Cần tăng tỷ lệ lắp đặt bộ ngắt điện khi động đất

Trong báo cáo dự báo tổn thất năm 2012, chính quyền Tokyo kêu gọi chú ý các vùng có mật độ nhà gỗ cao tức có nguy cơ cháy lan rộng nếu xảy ra động đất.

Chính quyền Tokyo đã thúc đẩy một dự án để hạ mật độ nhà gỗ cao này từ 16.000 hectare vào cuối năm 2012 xuống còn 8.600 hectare vào cuối năm 2020. Số vùng còn lại do khó đập bỏ nhiều nhà hoặc xây lại, do người dân gặp khó khăn về tài chính cùng vấn đề chủ quyền nhà rất phức tạp.

Chính quyền Tokyo cũng đang tăng các giải pháp cải thiện khả năng chịu động đất ở những vùng này cùng các vùng khác.

Trong những vụ động đất lớn, khoảng một nửa số vụ cháy nhà có nguyên nhân chập điện, gồm những vụ chập điện khi dòng điện được phục hồi.

Một cách phòng cháy là lắp đặt “bộ ngắt điện khi động đất” vốn có thể phát hiện một vụ động đất và ngắt dòng điện.

Hiện chỉ có 8,3 % nhà ở Tokyo có trang bị bộ ngắt điện khi động đất. Chính quyền dự báo tổn thất do cháy có thể giảm 70 %, nếu tỷ lệ lắp đặt bộ ngắt điện này tăng lên 25 %, và giảm 90 % nếu tỷ lệ lắp đặt tăng lên 50 %.