Tìm giải pháp căn cơ ứng phó với biến đổi khí hậu - Bài 1: Trăn trở vùng sạt lở

Nỗi lo sạt lở

Đầm Dơi là huyện ven biển tỉnh Cà Mau, địa hình rất thấp so với mặt nước biển nên chịu nhiều tác động của cả hai chế độ thủy triều, là nhật triều và bán nhật triều không đều. Địa phương này có đường bờ biển dài khoảng 29km, bên trong được chia cắt bởi hệ thống sông rạch chằng chịt, nhiều cửa sông lớn thông ra biển như Giá Cao, Gành Hào, Ấp Hạp, Hố Gùi, Giá Lồng Đèn…

Chính vì vậy, Đầm Dơi rất dễ bị tổn thương trước những diễn biến cực đoan của thời tiết, nhất là tình hình thời tiết, thiên tai diễn biến phức tạp, khó lường. Tình trạng sạt lở đất đã gây ra nhiều thiệt hại cho đời sống sản xuất, phát triển kinh tế của người dân địa phương.

Sạt lở đã tác hại rất lớn đến các tuyến lộ giao thông nông thôn, cầu bê tông, kè đê biển, nhà dân ven sông..., đặc biệt làm xói lở đất rừng, khiến diện tích đất rừng phòng hộ bị thu hẹp từng năm.

Chia sẻ về tình trạng sạt lở đang diễn biến phức tạp tại địa phương, ông Nguyễn Phương Bình, Phó chủ tịch UBND huyện Đầm Dơi trăn trở: “Hiện nay, tình trạng sạt lở đất trên địa bàn huyện rất nghiêm trọng. Trong đó, khu vực thường xảy ra sạt lở là ở cửa biển Gành Hào thuộc xã Tân Thuận; cửa biển Hố Gùi xã Nguyễn Huân; các tuyến sông lớn có lưu lượng nước, tốc độ dòng chảy cao như tuyến Trưởng Đạo ở các xã Thanh Tùng, Ngọc Chánh; tuyến Khai Hoang ở xã Quách Phẩm; tuyến Bàu Sen xã Tân Duyệt; tuyến sông Đầm Dơi; tuyến kênh Sáu Đông xã Tân Đức”.

Nhìn vào thực tế, ông Bình nói: “Nguồn lực, điều kiện đầu tư hiện nay đã không đáp ứng được so với tốc độ ảnh hưởng ngày càng mạnh và bất thường của biến đổi khí hậu. Sạt lở năm sau cao hơn năm trước. Để thực hiện những giải pháp căn cơ nhằm hạn chế kịp thời những tác động, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nước biển dâng; chống sạt lở ven sông, ven biển, bảo vệ đê biển, đất đai, tính mạng và tài sản của nhân dân khu vực bị ảnh hưởng, huyện đã báo cáo lên tỉnh để đề xuất với trung ương, các nhà tài trợ trong và ngoài nước, quan tâm xem xét hỗ trợ đầu tư 2 dự án cấp bách, là kè đê biển Đông với chiều dài 29km (thuộc 3 xã Nguyễn Huân, Tân Tiến và Tân Thuận), với kinh phí 1.250 tỉ đồng; đầu tư xây dựng cống Trưởng Đạo (địa bàn 2 xã Thanh Tùng, Ngọc Chánh) để ngăn chống tràn, điều tiết dòng chảy, với kinh phí 100 tỉ đồng.

Giải pháp căn cơ?

Tính từ đầu năm 2022 đến nay, trên địa bàn huyện Đầm Dơi đã xảy ra 97 vụ thiên tai. Trong đó có 76 vụ sạt lở đất ven sông, 19 vụ lốc xoáy..., đã làm sập hoàn toàn 57 căn nhà, tốc mái, hư hỏng 447 căn nhà, sụp 3 cây cầu bê tông, gây thiệt hại 871m lộ bê tông, 44m lộ nhựa, 3 cống xổ vuông, 1 nhà văn hóa ấp, 10 trụ điện, hư hỏng 1 tàu cá, 1 trạm bơm xăng dầu, thiệt hại 1ha rau màu, gần 650 tấn muối đang trong giai đoạn thu hoạch, ảnh hưởng đến 566 hộ dân... Ước tổng thiệt hại gần 10 tỉ đồng.

Trước thực trạng trên, UBND huyện Đầm Dơi cho biết hiện địa phương đã thực hiện sắp xếp, bố trí dân cư cho 100 hộ dân khu vực nguy hiểm vào khu tái định cư tại xã Tân Thuận (dự án kè cấp bách Tân Thuận).

Giai đoạn đến năm 2025, địa phương sẽ tiếp tục rà soát, sắp xếp, di dời khoảng 560 người đang sinh sống tại các khu vực nguy hiểm, có nguy cơ sạt lở cao khác trên địa bàn 3 xã ven biển Tân Thuận, Tân Tiến, Nguyễn Huân.

“Tuy nhiên, để thực hiện sắp xếp, bố trí lại dân cư, huyện cần có thời gian và sự hỗ trợ kinh phí từ cấp trên. Do đó, trước mắt huyện sẽ tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn nâng cao nhận thức của người dân, cộng đồng trong phòng chống sạt lở; thực hiện ngay các công trình khắc phục sự cố sạt lở và khu vực nguy cơ lở đặc biệt nguy hiểm ở ven sông, kênh, rạch…, nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn dân cư, đường giao thông, cơ sở hạ tầng quan trọng”, ông Nguyễn Phương Bình thông tin.

Ông Bình cũng cho biết huyện đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện cắm biển cảnh báo nguy hiểm tại những khu vực bị sạt lở và khu vực có nguy cơ sạt lở cao; kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác đất lòng sông, kênh, rạch, khắc phục tình trạng mất cân bằng bùn để hạn chế nguy cơ sạt lở; ngăn chặn, xử lý triệt để tình trạng khai thác khoáng sản (đất mặt, đất lòng sông) trái phép; quản lý, kiểm soát hoạt động của phương tiện giao thông đường thủy, đường bộ (tốc độ phương tiện, trọng tải phù hợp) nhằm giảm tác động gây sạt lở, nhất là trên các tuyến sông, kênh, rạch có kết hợp giao thông.

Theo ông Bình, nhiệm vụ cấp bách của địa phương lúc này là việc phòng chống sạt lở bảo vệ sản xuất, tính mạng, tài sản của người dân trên địa bàn và từng bước khôi phục lại vùng bờ biển... 

“Đối với giải pháp xử lý sạt lở bờ sông, hiện nay người dân dọc các tuyến sông, kênh rạch bị ảnh hưởng tự làm kè bê tông, kè tre, kè dừa để chắn sóng, trồng cây mắm và các loại cây sống ở vùng ngập nước để chống sạt lở ven sông; đóng cọc dọc bờ sông, kênh, rạch, kết hợp việc rà soát lại luồng tuyến sông, vận tải, sắp xếp lại phương tiện cho phù hợp”, ông Bình nói.

Đối với giải pháp xử lý sạt lở bờ biển, ông Bình cho biết trong những qua, huyện Đầm Dơi vẫn duy trì việc trồng rừng phòng hộ để ngăn sóng, chống sạt lở, bảo vệ đất đai. Ngoài ra, huyện cũng được UBND tỉnh Cà Mau quan tâm, triển khai đầu tư xây dựng 1,5km kè biển, hiện đang thi công thêm 600m.

Để ổn định đời sống, sản xuất của người dân, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển theo hướng bền vững, ổn định, hơn lúc nào hết, huyện Đầm Dơi rất cần sự chung tay, hỗ trợ nguồn lực, vật lực từ cấp trên trong việc ứng phó với tình trạng sạt lở đang diễn biến hết sức phức tạp, khó lường như hiện nay.