Venezuela khủng hoảng ngoại giao do Tổng thống Maduro tiếp tục nhiệm kỳ 2

Theo CBC, ngọn lửa căng thẳng ngoại giao đã bùng phát từ một tuyên bố được Nhóm 13 quốc gia Lima (12 ở Mỹ Latinh và Caribbean, cộng với Canada) thông qua cách đây 1 tuần trong đó khẳng định cuộc bầu cử của Maduro là phi dân chủ và bất hợp pháp, và kêu gọi ông Maduro không nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ 2.

Ông Maduro đã từ chối lời kêu gọi đó và lên truyền hình phát đi tối hậu thư cho cái mà ông gọi là "Cartel Lima": Rút lại tuyên bố đó trong vòng 48 giờ nếu không chính phủ của ông sẽ thực hiện "các biện pháp cứng rắn, khẩn trương và mạnh mẽ". Ông cũng tuyên bố rằng Venezuela đang đối mặt với một cuộc đảo chính được hậu thuẫn bởi kẻ thù nước ngoài.

Nhà lãnh đạo Venezuela cảnh cáo nếu Khối Lima không thay đổi lập trường trong Tuyên bố chung ra ngày 4.1, trong đó có Điều 9 công nhận một số vùng lãnh hải của Venezuela thuộc chủ quyền Guyana, Caracas sẽ có những biện pháp ngoại giao khẩn cấp để bảo vệ biên giới quốc gia

Chỉ chưa đầy 24 giờ sau khi ông Maduro đưa ra tối hậu thư, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland đã đáp trảvới từ ngữ cứng rắnnhất mà chính phủ của bà từng sử dụng để chống lại một quốc gia khác:

"Cùng với các quốc gia có cùng chí hướng khác trong Khối Lima, Canada bác bỏ tính hợp pháp với nhiệm kỳ tổng thống mới của Nicolás Maduro. Chúng tôi kêu gọi ông ta ngay lập tức nhượng quyền cho Quốc hội được bầu cử dân chủ cho đến khi cuộc bầu cử mới được tổ chức, trong đó phải bao gồm sự tham gia của tất cả các đảng phái chính trị và theo dõi việc thả tất cả các tù nhân chính trị ở Venezuela".

Tháng 5 năm ngoái, Venezuela đã tiến hành cuộc bầu cử Tổng thống, tuy nhiên các phe phái đối lập với đảng củaông Maduro đã tuyên bố tẩy chay cuộc bầu cử vì cho rằng nó gian lận với kết quả 2/3 phiếu ủng hộ ông Maduro.

Không những vậy, Canada thể hiện rõ thái độ ủng hộ nhân vật đối lập trẻ hiện đang đứng đầu quốc hội Venezuela. "Canada chúc mừng Juan Guaidó, người vào ngày 5.1.2019, đảm nhận chức Chủ tịch Quốc hội", bà Freeland nêu trong tuyên bố. "Là tổ chức bầu cử dân chủ duy nhất còn lại trong nước, Quốc hội phải tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì cho nền dân chủ của Venezuela tồn tại. Người Canada sát cánh với người dân Venezuela và mong muốn khôi phục nền dân chủ và nhân quyền ở Venezuela."

Guaidó là một kỹ sư 35 tuổi, một nghị sĩ thuộc Đảng Ý chí đối lập. Ông đã được bầu vào vị trí đứng đầu Quốc hội bởi nhóm các đảng đối lập. Guaidó hiện được hầu hết các quốc gia ở tây bán cầu coi là quan chức hợp pháp cao cấp nhất của Venezuela.

Guaido cũng coi khủng hoảng ngoại giao là một đòn giáng vào chính quyền Maduro. Trong bài phát biểu tại thủ đô Caracas, Guaidó nói rằng Maduro đã "đánh cắp các biểu tượng quyền lực và tự trao cho mình một vương miện giấy". Được các đại biểu khác ủng hộ, Guiadó nói rằng lễ nhậm chức của Maduro cho thấy ông được ủng hộ bởi "chỉ có bốn hoặc năm quốc gia. Cả thế giới đã cùng quay mặt với ông..."

Guaido nhấn mạnh: "Hôm nay, Venezuela không có nhà lãnh đạo hợp pháp. Hiện giờ, các lực lượng vũ trang của Venezuela không có tổng tư lệnh".

Chủ tịchquốc hội Venezuelacũng kêu gọi các lực lượng vũ trang của đất nước: "Những người mặc quân phục với niềm tự hào và không cho phép mình bị tha hóatrước lời thề bảo vệ trật tự hiến pháp ở Venezuela".

Theo báo Tin tức (thuộc TTXVN), ngay trong ngày 10.1, chính phủ Paraguay đã tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Venezuela nhằm phản đối việc Tổng thống Nicolas Maduro nhậm chức nhiệm kỳ 2019-2025.

Trong một tuyên bố chính thức, Tổng thống Paraguay Mario Abdo Benitez cho biết đã ra lệnh đóng cửa Đại sứ quán nước này tại thủ đô Caracas của Venezuela và rút toàn bộ cán bộ ngoại giao về nước, đồng thời kêu gọi các nước khác bày tỏ quan điểm của mình bằng các hành động cụ thể.

Tổng thốngParaguay cũng đề cập tới tuyên bố được Khối Lima thông qua, trong đó yêu cầu Tổng thống Maduro không nhậm chức, chuyển giao quyền lực tạm thời cho Quốc hội cho tới khi tổ chức một cuộc bầu cử mới.

Hiện Khối Lima gồm Canada, Argentina, Brazil, Chile, Colombia, Costa Rica, Guatemala, Guyana, Honduras, Panama, Paraguay, Peru và Saint Lucia (trừ Mexico) đều tuyên bố không công nhận các quan chức ngoại giao do ông Maduro bổ nhiệm trong nhiệm kỳ 2, cấm việc chuyển giao vũ khí cho Venezuela, cấm máy bay quân sự Venezuela đi vào không phận và sử dụng ảnh hưởng của họ tại các tổ chức quốc tế - như Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới - để ngăn Venezuela vay tiền.

Thậm chí, Jamaica - không thuộc khối Lima - tuần này tuyên bố quốc hữu hóa 49% cổ phần mà công ty dầu khí nhà nước Venezuela nắm giữ tại Petrojam. Chính phủ Jamaica cáo buộc chính quyền Maduro không tuân thủ các cam kết giúp hiện đại hóa ngành công nghiệp dầu mỏ của Jamaica.

Tuy nhiên, một số nước trong khu vực nằm ngoài khối Lima là Bolivia, Cuba, Ecuador, El Salvador, Nicaragua và Uruguay vẫn công nhận nhiệm kỳ thứ hai của ông Maduro, mặc dù sự ủng hộ của họ được thể hiện khác nhau: Bolivia, Cuba và El Salvador tỏ ra nhiệt tình trong khi Ecuador, và Uruguay lại giữ thái độ thận trọng.

Có thể thấy nhiệm kỳ sắp tới của ông Maduro vô cùng khó khăn khi vấp phải sự phản ứng từ cả trong nước lẫn từ các nước thuộc khu vực châu Mỹ. Điều này sẽ khiến cho nỗ lực vực dậy nền kinh tế Venezuela giờ đây đã khó càng thêm khó.