Nằm từ mục 150 đến mục 156 của bản Thông cáo chung dài 28 trang, vấn đề Biển Đông được đề cập nhắm thẳng việc tôn tạo, bồi đắp ở vùng biển rộng lớn này, dù không nhắc đến chủ thể hành động này là TQ.
Vietnamnet cho biết Trong Thông cáo chung, các Bộ trưởng ASEAN cho hay đã thảo luận sâu rộng các vấn đề về Biển Đông và tiếp tục bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với các diễn biến gần đây và đang diễn ra ở khu vực này.
"Chúng tôi ghi nhận quan ngại sâu sắc của một số Bộ trưởng đối với việc tôn tạo, bồi đắp ở Biển Đông, làm xói mòn lòng tin và sự tin cậy, gia tăng căng thẳng và có thể gây phương hại tới hoà bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông".
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN khẳng định lại tầm quan trọng của việc duy trì hoà bình, an ninh, ổn định, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Nhấn mạnh sự cần thiết đối với tất cả các bên trong việc bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả toàn bộ các điều khoản của Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC): xây dựng, duy trì và tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau; thực hiện kiềm chế đối với các hành động làm phức tạp và gia tăng các tranh chấp; không đe doạ hoặc sử dụng vũ lực; các bên liên quan giải quyết các bất đồng và tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với các nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.
Thông cáo chung cũng nêu rõ các bên trông đợi việc thực hiện hiệu quả các biện pháp “thu hoạch sớm” đã được nhất trí nhằm tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau cũng như tạo một môi trường thuận lợi cho việc duy trì hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Các Bộ trưởng đã giao các quan chức cao cấp (SOM) tiếp tục làm việc về vấn đề này và đề xuất thêm các sáng kiến khác nhằm thực hiện các mục tiêu trên.
ASEAN cạn kiệt kiên nhẫn với Bắc Kinh
Theo Thanh Niên, tuyên bố chung được các thành viên tranh cãi gay gắt trước khi đạt được sự thống nhất vào thời điểm cuối cùng của ngày 6.8. Tranh cãi xoay quanh việc ASEAN nên có phản ứng mạnh với mức độ như thế nào trước hành động gây hấn của Bắc Kinh: mở rộng đảo, xây dựng căn cứ quân sự ở vùng biển đang tranh chấp, theo AFP.
Tuy nhiên, điều này lại không được đề cập trong bản Tuyên bố chung như kỳ vọng, dù đó là nội dung chiếm trọn các cuộc họp của ngoại trưởng ASEAN cũng như của ASEAN với các đối tác. Trước những hành động gây hấn của Trung Quốc, AFP cho hay ASEAN gần như ‘cạn kiệt’ sự kiên nhẫn từ mấy năm qua, yêu cầu Bắc Kinh chấm dứt cải tạo đất, xây dựng ở Biển Đông.
Dù Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tuyên bố trong cuộc gặp với các ngoại trưởng ASEAN rằng Bắc Kinh đã ngưng cải tạo đất, xây dựng, nhưng không có nhiều nước thành viên trong ASEAN cũng như Mỹ cho rằng những tuyên bố của Bắc Kinh thông qua ông Ngoại trưởng là đáng tin cậy.
Ngoài những vấn đề của khu vực và Biển Đông, Tuyên bố chung của các ngoại trưởng ASEAN cũng đề cập đến tình hình ở Trung Đông, bán đảo Triều Tiên và vấn đề hạt nhân Iran.
Các Bộ trưởng cũng ghi nhận đề xuất của Indonesia về việc thiết lập Đường dây nóng liên lạc ở cấp cao giữa chính phủ các nước ASEAN và Trung Quốc nhằm xử lý những tình huống khẩn cấp đòi hỏi sự can thiệp tức thời nhằm giảm ngay các căng thẳng trên thực địa.
.jpg "Hương vị tết xưa giữa thành thị")
