Bất ổn của thị trường TPDN và BĐS có ảnh hưởng đến ngân hàng?

Tăng trưởng chậm lại

Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dự kiến chậm lại ở mức 5,8% trong năm 2023 và 6,0% trong năm 2024, so với dự báo hồi tháng 4 năm 2023 lần lượt là 6,5% và 6,8%. Nguyên nhân chủ yếu do nhu cầu bên ngoài suy yếu.

Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam chia sẻ: “Môi trường bên ngoài yếu kém, gồm cả sự phục hồi chậm chạp tại Trung Quốc đã ảnh hưởng tiêu cực tới lĩnh vực sản xuất định hướng xuất khẩu của Việt Nam, làm thu hẹp sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần nhờ tiêu dùng trong nước mạnh mẽ, mức lạm phát vừa phải, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công và cải thiện các hoạt động thương mại".

Trong khi sản xuất công nghiệp của Việt Nam bị thu hẹp do nhu cầu toàn cầu sụt giảm thì các lĩnh vực khác được dự báo tăng trưởng lành mạnh. Lĩnh vực dịch vụ được kỳ vọng tiếp tục mở rộng nhờ sự hồi sinh của ngành du lịch và sự phục hồi của các dịch vụ liên quan. Nông nghiệp sẽ được hưởng lợi từ giá lương thực tăng, và dự kiến tăng trưởng 3,2% trong năm 2023 và năm tiếp theo.

Báo cáo cũng nhấn mạnh những rủi ro đáng kể đối với triển vọng này. Ở trong nước, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công và những yếu kém về cấu trúc trong nội tại nền kinh tế là những nguy cơ chính dẫn tới giảm tốc tăng trưởng.

Ở bên ngoài, tăng trưởng toàn cầu chậm lại đáng kể và sự phục hồi yếu ở Trung Quốc vẫn là nguy cơ đối với triển vọng kinh tế. Lãi suất duy trì ở mức cao tại Mỹ và châu Âu cùng với đồng USD mạnh hơn có thể gây thêm khó khăn cho việc phục hồi nhu cầu bên ngoài, dẫn đến giảm tỷ giá tiền VNĐ.

Nhu cầu tín dụng yếu

Theo ADB, trong 8 tháng đầu năm, áp lực lạm phát giảm nhẹ nhờ giá dầu giảm và tỷ giá hối đoái ổn định, Mặc dù lạm phát chung đạt mức trung bình 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái, lạm phát cơ bản (loại bỏ tác động của các yếu tố tạm thời) vẫn ở mức cao 4,6%.

Tăng trưởng thấp và lạm phát ở mức vừa phải dẫn đến việc Chính phủ theo đuổi chính sách tiền tệ hỗ trợ tăng trưởng. Trong tháng 6 năm 2023, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đã giảm lãi suất điều hành thêm 50 điểm cơ bản. Đây là lần điều chỉnh lãi suất điều hành thứ 4 trong năm nay.

Lãi suất tái cấp vốn giảm còn 4,5%, lãi suất tái chiết khấu giảm còn 3,0%, và lãi suất cho vay bình quân của các ngân hàng thương mại cũng giảm tương ứng 1,0%.

Để hỗ trợ những khách hàng gặp khó khăn, vào ngày 23.4.2023, ngân hàng trung ương đã cho phép các ngân hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ các khoản vay kinh doanh và tiêu dùng và giữ nguyên nhóm nợ cho đến ngày 30.6.2024.

Tuy nhiên, nhu cầu tín dụng vẫn yếu, phản ánh những khó khăn của nền kinh tế thực. Tăng trưởng tín dụng ước đạt 9,3% trong nửa đầu năm 2023, so với mức tăng trưởng 16,8% của cùng kỳ năm trước. Tổng phương tiện thanh toán giảm còn 5,3% trong nửa đầu năm 2023 từ mức 9,2% cùng kỳ năm trước.

“Chính sách tiền tệ linh hoạt cùng với việc thay đổi lãi suất điều hành thích ứng và tỷ giá hối đoái ổn định đã giúp nền kinh tế dần phục hồi. Đồng Việt Nam mất giá 1,0% so với USD trong nửa đầu năm 2023”, ADB nêu.

ADB cũng cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đang bị thu hẹp, chủ yếu do những bất ổn trong lĩnh vực BĐS. Tâm lý thị trường đã phần nào ổn định do các quy định được sửa đổi kịp thời và các chính sách hoãn trả nợ, gồm cả tái cơ cấu trái phiếu. Tuy nhiên, lượng trái phiếu phát hành của doanh nghiệp, đặc biệt là phát hành trái phiếu BĐS, đã sụt giảm đáng kể.

Dư nợ trái phiếu có vấn đề so với tổng tín dụng ngân hàng là tương đối nhỏ, nhưng những bất ổn trên thị trường TPDN và BĐS có thể gây hiệu ứng lan tỏa sang khu vực ngân hàng.

Để giúp bình ổn thị trường TPDN, NHNN đã cho phép các ngân hàng mua lại trái phiếu chưa niêm yết có xếp hạng nội bộ cao nhất mà không cần phải chờ một năm sau khi bán. NHNN cũng chỉ đạo các ngân hàng triển khai gói tín dụng ưu đãi 120 nghìn tỉ đồng cho vay nhà ở.

Thâm hụt tài khóa tiếp diễn

Cũng theo ADB, dòng vốn từ bên ngoài giảm, dẫn đến thu hẹp thặng dư tài khoản vốn và tài chính từ mức 6,4% GDP trong nửa đầu năm 2022 xuống còn ước tính 3,2% GDP trong nửa đầu năm 2023.

Mặc dù có sự thu hẹp này, thặng dư của tài khoản vãng lai vẫn giúp cán cân thanh toán tổng thể đạt thặng dư ước tính ở mức 1,6% GDP trong nửa đầu năm 2023 từ mức thâm hụt 3,1% GDP trong nửa đầu năm 2022. Đến cuối tháng 6.2023, dự trữ ngoại hối ước tính đủ chi trả 3,7 tháng nhập khẩu, tăng so với mức 2,8 tháng vào cuối năm 2022.

Thâm hụt tài khóa tiếp diễn trong các tháng nửa đầu năm 2023, làm giảm thặng dư ngân sách nhà nước. Thu từ hoạt động thương mại giảm và thiếu hụt các khoản thu nội địa làm giảm mức tăng tổng thu ngân sách trong 8 tháng đầu năm 2023 xuống còn 8,8% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng chi ngân sách tăng 13,0%, trong đó chi đầu tư phát triển tăng 40,3%. Tuy nhiên, giải ngân vốn đầu tư công vẫn chậm so với kế hoạch năm. Thặng dư ngân sách giảm còn khoảng 1,5% GDP trong nửa đầu năm 2023, so với khoảng 5,1% cùng kỳ năm 2022.