BHXH Việt Nam: Người lao động mất hàng trăm triệu đồng nếu nhận BHXH 1 lần

Chịu nhiều thiệt thòi về sau

Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, số người lao động nghỉ hưởng BHXH một lần đang có xu hướng gia tăng qua các năm (giai đoạn 2016-2020 có tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 9%).

Đặc biệt, trong 3 tháng đầu năm 2021, số lượng người lao động nhận BHXH một lần tiếp tục tăng nhanh.

Cụ thể, cả nước có 226.503 người hưởng BHXH một lần, tăng hơn 20,5% so với cùng kỳ năm 2020. Một số địa phương bị ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 có số người hưởng BHXH một lần tăng cao như: Khánh Hòa, Quảng Nam, Đà Nẵng…

Nguyên nhân của tình trạng trên, theo BHXH Việt Nam chủ yếu là tác động của dịch bệnh COVID-19, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn dẫn đến nhiều lao động phải nghỉ việc. Đến nay, người lao động đã nghỉ việc đủ 12 tháng nên làm thủ tục đề nghị hưởng BHXH một lần với mong muốn có một khoản tiền để trang trải cuộc sống hiện tại. Song song đó, một bộ phận nhỏ người lao động vẫn còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”, chưa hình thành thói quen lúc trẻ đóng BHXH để khi về già có lương hưu, không phải phụ thuộc vào con cháu.

Ông Đỗ Ngọc Thọ - Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cho rằng việc người lao động đăng ký nhận BHXH một lần, tự mình rời khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, cũng như việc đảm bảo an sinh xã hội cho nhân dân của Đảng và Nhà nước.

Theo ông Thọ, người lao động nhận BHXH một lần chịu nhiều thiệt thòi, ít nhất là có 4 thiệt thòi lớn đối với người lao động sau này. Đó là người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014; không còn cơ hội được hưởng lương hưu, không có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng để đảm bảo cho cuộc sống khi về già; không được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng; người lao động không có cơ hội tăng lương theo điều chỉnh chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó, người lao động nhận BHXH một lần còn nhiều thiệt thòi khác, bởi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng lương hưu, phải sống phụ thuộc vào con cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ bảo hiểm, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh, nằm viện thời gian dài, có thể phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.

“Là đơn vị tổ chức thực hiện chính sách, chúng tôi thực sự cảm thấy rất tiếc nuối khi người lao động lựa chọn phương án nhận BHXH một lần, thay vì lựa chọn bảo lưu thời gian đã đóng, và đợi có điều kiện tiếp tục tham gia BHXH, tích lũy để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động”, ông Thọ nói.

Mất trắng hàng trăm triệu đồng

Điều đặc biệt nhất, theo ông Thọ, người nhận BHXH một lần còn bị mất đi một số tiền lớn so với nhận lương hưu hằng tháng.

Phân tích của ông Thọ cho thấy, một người lao động có đủ 20 năm đóng BHXH, với mức bình quân tiền lương đóng BHXH là 4.000.000 đồng/tháng, thì đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng BHXH một lần trong năm 2021 (không tính đến tác động của các yếu tố như: tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng lương, lãi suất đầu tư quỹ BHXH).

Trong trường hợp này, nếu hưởng lương hưu, lao động nam có thể sẽ nhận được mức lương hưu là 1.880.000 đồng/tháng. Tính theo tuổi thọ bình quân của nam giới là 71 năm (số liệu tuổi thọ bình quân của nam giới theo Tổng điều tra dân số năm 2019 của Tổng cục Thống kê) thì số tháng hưởng lương hưu là 129 tháng. Như vậy, tổng số tiền mà người lao động này được hưởng từ quỹ BHXH là 273.973.400 đồng, trong đó tiền lương hưu là 242.520.000 đồng (129 x 1.880.000 đồng), tiền mua thẻ bảo hiểm y tế là 10.913.400 đồng (4,5%); trợ cấp mai táng phí khi qua đời là 14.900.000 đồng (tương đương 10 tháng lương cơ sở); trợ cấp tuất 5.640.000 đồng.

Đối với lao động nữ, do tỷ lệ hưởng lương hưu của nữ lớn hơn (55%) và thời gian hưởng lương hưu của nữ dài hơn nam (tuổi thọ bình quân của nữ là 76,3 tuổi, tương đương sau khi nghỉ hưu ở tuổi 55 tuổi 4 tháng người nghỉ hưu sẽ sống thêm 240 tháng), nên tổng số tiền mà lao động nữ trong trường hợp này được nhận từ quỹ bảo hiểm xã hội là 572.864.000 đồng.

Trong khi đó, cũng trường hợp trên, nếu nhận BHXH một lần, người lao động cả nam và nữ đều thực hiện theo cách tính như sau: 4.000.000 x (1,5 x 13 + 2 x 7) = 134.000.000 đồng.

“Như vậy, nam giới hưởng lương hưu sẽ lợi hơn nhận BHXH một lần là 139.973.400 đồng; còn nữ giới lợi hơn đến 438.864.000 đồng. Nếu so với hưởng lương hưu thì nhận BHXH một lần rất thiệt thòi cho người lao động. Vì người tham gia BHXH khi hưởng lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi và thực tế đã cho thấy, chính lương hưu mới là chỗ dựa vững chắc cho người lao động khi về già, khi không còn khả năng để lao động tạo thu nhập”, ông Thọ chia sẻ.

Qua đó, ông Thọ đề nghị công đoàn các cấp cần phối hợp với BHXH các địa phương chú trọng thông tin, truyền thông rộng rãi tới người lao động về tính ưu việt, lợi ích lâu dài khi tiếp tục tham gia BHXH; khuyến nghị người lao động cần cân nhắc kỹ, không nên quyết định hưởng BHXH một lần mà nên bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện, để có điều kiện tự đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe cho bản thân khi về già, hết tuổi lao động.