Bộ phim tài liệu về nhà tâm lý học cổ vũ tự do sex tạo tiếng vang

Suốt thập niên 1980-90, nhà làm phim Ryan White học những bài học giới tính đầu tiên trong đời nhờ một chuyên gia tâm lý nhỏ người gốc Do Thái. Tiến sĩ Ruth Westheimer bấy giờ đã hơn 50 tuổi. Bà có âm giọng Đức đặc trưng và lối pha trò nhẹ nhàng mỗi khi bàn đến đề tài giới tính nhạy cảm.

Dr. Ruth từng là khách mời yêu thích hàng đầu trong những tiết mục trò chuyện trên radio lẫn chương trình truyền hình. Trở thành đại diện tiêu biểu truyền bá ý niệm tự do tính dục, bà được biết đến khắp Hoa Kỳ khi chủ động thảo luận chuyện ‘chăn gối’ công khai. Điều vốn mang lại ấn tượng trái ngược với ngoại hình nhỏ bé ở một phụ nữ trung niên.

Đạo diễn White lần đầu gặp Ruth thông qua một nhà sản xuất phim. Ở buổi hẹn ăn tối, tại nhà hàng vắng khách, nữ tiến sĩ rời ghế, lặp lại rõ từng từ trong tên White trước khi bắt đầu hỏi anh mọi thứ liên quan đến công việc, sở thích và cả những mối quan hệ cá nhân. Bà tư vấn và White nhận về lời khuyên lẫn niềm phấn khởi, nung nấu thực hiện một tác phẩm tài liệu có thể phác họa rõ nét chân dung Dr. Ruth. Bất kể lúc này đang bận rộn hoàn tất 2 dự án khác, White bắt đầu lên kế hoạch xây dựng ‘Ask Dr. Ruth’.

Thành quả anh đạt được là một phim tài liệu đặc sắc, phản ánh câu chuyện truyền cảm, độc đáo đến khó tin về một trong những nhân vật tiên phong được yêu mến nhất nước Mỹ, nhà cách mạng của chủ trương tự do tính dục, người hết lòng bảo vệ cộng đồng LGBT và là nhân vật góp công lớn trong hoạt động giáo dục giới tính tại Hoa Kỳ.

Nhân sự kiện công chiếu mở màn ‘Ask Dr. Ruth’, thuộc khuôn khổ LHP Sundance London ngày 2.6, (dự án vừa được hãng Lionsgate mua bản quyền và sẽ phát hành cuối năm nay), phóng viên tạp chí văn hóa HuckMag có dịp phỏng vấn đạo diễn White. Cuộc trò chuyện xoay quanh giá trị - hiệu ứng thiết thực nơi bộ phim, nhất là ở giai đoạn đỉnh điểm của phong trào #MeToo hiện nay.

Tiến sĩ Ruth giờ đã bước sang tuổi 90, và bà từng từ chối lời mời tham gia nhiều phim tài liệu trước đây. Anh nghĩ vì sao Ruth cuối cùng đồng ý để anh thực hiện tác phẩm kể về cuộc đời bà?

Dù không muốn nói thay bà ấy, nhưng tôi đoán Ruth cảm thấy đã đến lúc để tác phẩm này ra đời. Một ý nghĩa quan trọng của quay phim tài liệu chính là nhằm lưu giữ một nét di sản dành cho gia đình bạn. Ruth luôn muốn bảo bọc con cháu trước sức ép danh tiếng bà gầy dựng. Bà ấy luôn nói: ‘Tôi không muốn những đứa trẻ bị trói buộc bởi tiếng tăm tôi tạo ra, bất kể chúng làm gì, sống thế nào, tôi muốn chúng có sự riêng tư’.

Tôi đã gặp một trong những người cháu của Ruth. Sau khi xem phim, cô ấy nói với tôi, ‘cám ơn anh, thật khó thấu hiểu cuộc đời bà tôi vì bà ấy chưa từng thích nhắc đến quá khứ với chúng tôi, tác phẩm tài liệu rất đặc biệt với tôi lẫn các con tôi’.

Anh nói tiến sĩ Ruth là người luôn giữ kín đời tư, bất kể chuyên môn công việc của bà. Vậy theo anh, tác phẩm này liệu có phản ảnh cách một người tách biệt cuộc sống cá nhân khỏi công việc? Vì Ruth nổi tiếng theo cách khác lạ.

Tôi có phần thoải mái hơn khi được cộng tác cùng một nhân vật nổi tiếng nhưng hoàn toàn không hứng thú chia sẻ chuyện đời tư trước công chúng.

Chúng ta đang sống giữa một thế giới truyền thông nơi tất cả mọi người đều hiện diện dưới đủ loại hình kết nối xã hội. Và nó không chỉ xảy ra với người nổi tiếng. Tôi nghĩ Ruth khác biệt do bà ấy trở nên nổi danh khá trễ, khi đã ở ngưỡng tuổi trung niên. Đó là một phần lý do khiến hình ảnh Dr. Ruth luôn khiêm nhường, gần gũi.

Điểm gây kinh ngạc nhất về Ruth là cách bà không bao giờ ‘hữu hình hóa’ đề tài tình dục. Bà không chủ động nhắc đến sex ở phương diện nào khác ngoài chuyên đề tâm lý, tính dục. Người ta đôi khi quên rằng Ruth còn là nhà tư vấn quan hệ tình yêu, hôn nhân. Rất nhiều talk-show trên truyền hình và radio bà thực hiện không chí thảo luận về tình dục, mà còn về tình cảm, sự gắn kết quan hệ, lẫn mong mỏi tìm kiếm người bạn đời.

Dr. Ruth và đạo diễn Ryan White

Sự tận tâm ở Ruth trong chuyện hôn nhân gia đình, tôi nghĩ xuất phát từ việc bà từng mất đi toàn bộ người thân. Đến Mỹ, là người duy nhất sống sót trong gia đình sau chiến tranh, bà phải tự tái dựng một mái ấm đúng nghĩa. Chuyên gia tình dục học chúng ta thấy thực chất là chuyên gia về hôn nhân gia đình, và vị chuyên gia ấy từng một cô gái trẻ đơn độc, người phải tự mình tìm và xây dựng lại mọi mối quan hệ, mọi liên kết con người.

Thực hiện tác phẩm này, và dành thời gian cạnh Ruth có khiến anh nghĩ khác đi về sex?

Chúng tôi làm bộ phim giữa giai đoạn phong trào #MeToo trở nên ‘nóng’ hơn lúc nào hết. Cả thế giới căng thẳng mỗi khi nhắc đến vấn đề giới tính, sắc dục trong môi trường làm việc. Và chúng tôi lại làm một tác phẩm mang dấu ấn kì lạ trái ngược. Qua dự án này, bài học đáng nói là: tính dục vốn dĩ không phải thứ đen tối - ghê rợn để bạn né tránh. Nó chỉ trở nên đen tối khi bạn ‘nhuộm’ đen nó.

Trước ‘Ask Dr. Ruth’, nhóm của tôi làm một tác phẩm tài liệu có tên ‘The Keepers’ - phản ánh một trong những khía cạnh tồi tệ nhất của tính dục. Bộ phim, dẫu đen tối, đau buồn, nhưng đó là một nỗi đau cần thiết. Hoàn tất dự án tài liệu về tiến sĩ Ruth giúp đổi chiều ‘con lắc’ ở đây, từ điểm tối tăm đến tươi sáng, tích cực nơi đề tài tình dục. Cá nhân tôi thấy may mắn vì được cộng tác và học hỏi từ một trong những chuyên gia tâm lý nổi tiếng nhất thế giới. Bà ấy thật sự đã dạy tôi thêm nhiều điều, không chỉ về tính dục mà còn về chính những mối quan hệ riêng của tôi.

Anh mong muốn khán giả có thể tiếp nhận thông điệp gì từ bộ phim?

Trong xã hội hiện nay, tình dục vẫn đang được nhìn nhận qua ‘lăn kính’ đôi khi mờ ảo của tư tưởng định kiến. Tuy nhiên, Ruth đã lên tiếng thách thức những bất cập như thế. Tôi hy vọng mọi người đến xem phim có thể mường tượng việc sẽ ra sao nếu họ tìm thấy một tiến sĩ Ruth trong đời họ. Bà trãi qua muôn vàn khó khăn, gian khổ để sau cùng, vẫn giữ vững một tâm hồn đẹp, tích cực đến đáng ngưỡng mộ.

Như Ý (tin, ảnh: HuckMag)