Cách mạng xe máy điện tại Ấn Độ

Một nhà máy trên địa bàn thành phố Hosur, dây chuyền lắp ráp đang hoạt động sôi nổi với tốc độ nhanh như chớp. Mỗi 90 giây đội ngũ công nhân lại cho ra đời một chiếc xe máy điện mới. Trong lúc đó cấp lãnh đạo công ty xem xét doanh số tăng vọt.

Giám đốc điều hành Ather Energy (công ty sản xuất xe máy điện) Tarun Mehta cho biết: “Xe điện 2 bánh phát triển cực kỳ nhanh”.

Cách đây 3 năm, mỗi tháng công ty bán được khoảng 200 chiếc/tháng. Hiện tại doanh số mỗi tháng dễ dàng đạt 15.000 chiếc.

Đây là hình ảnh thu nhỏ của thị trường phương tiện cá nhân chạy điện Ấn Độ (được dự đoán sẽ trở thành ngành công nghiệp trị giá 100 tỉ USD vào năm 2030). Ở quốc gia đông dân nhất thế giới, xe 2 bánh và 3 bánh là trọng tâm chính – vượt xa các phương tiện khác như ô tô.

Những chiếc xe máy điện giá thấp nhất 1.000 USD đang chạy trên con đường tắc nghẽn. Chúng được các nhà bảo vệ môi trường và chính phủ quảng bá như cách giảm bớt khí thải gây ô nhiễm hàng loạt đô thị trên khắp đất nước hiện nay.

Số lượt đăng ký xe máy điện trong 3 năm qua tăng gấp 10 lần. Xe kéo tại thủ đô New Delhi từ dùng sức đạp của người giờ đây chuyển sang dùng xe máy điện chở khách đi khắp thành phố. Một số công ty lâu năm trong ngành như Hero MotoCorp - nhà sản xuất xe 2 bánh lớn nhất thế giới - mạnh tay đầu tư điện khí hóa sản phẩm của mình.

Giống như nhiều quốc gia khác, Ấn Độ đang nỗ lực xanh hóa với mục tiêu đến cuối thập kỷ này xe điện chiếm 1/3 tổng doanh số ô tô cá nhân cũng như chiếm 80% doanh số xe 2 và 3 bánh. Nước này tham vọng trở thành hình mẫu cho các quốc gia đang phát triển khác.

Giới chuyên gia nhận định muốn hiện thực hóa tham vọng trên Ấn Độ, cần khắc phục nhiều trở ngại lớn trong đó có giảm giá và nâng cấp cơ sở hạ tầng.

Cuộc cách mạng 2 bánh

Chuyên gia Brajesh Chhibber (văn phòng đại diện tại New Delhi của công ty tư vấn quản lý McKinsey) cho biết: “Trong 3 năm qua thị trường có động lực phát triển đáng kể. Riêng năm ngoái, gần 7% tổng số xe 2 bánh được bán ra là xe điện – tăng từ con số gần như không đáng kể 3 năm trước lên 1 triệu chiếc. Đây là bước nhảy đáng kinh ngạc”.

Thị trường được thúc đẩy nhờ nhà nước triển khai chương trình Sản xuất và Sử dụng xe điện nhanh hơn (FAME). Chương trình bắt đầu từ năm 2019, chi hơn 1,2 tỉ USD trợ cấp cho người dùng xe điện cũng như thiết lập hàng nghìn trạm sạc trên toàn quốc.

Nếu không có trợ cấp, một chiếc xe điện 2 bánh tốc độ cao bán tại New Delhi đắt hơn loại tương đương chạy xăng đến 30%. Nhờ trợ cấp mà chênh lệch giảm còn 15 - 20%.

Ather Energy là một trong hàng chục công ty khởi nghiệp được hưởng lợi. Ít nhất 55 đơn vị sản xuất xe điện chạy đua đáp ứng nhu cầu mạnh mẽ hiện tại.

Nhưng Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) xác định cột mốc 1 triệu chiếc chẳng thấm vào đâu so với tổng số 250 triệu chiếc xe 2 và 3 bánh tại Ấn Độ, vì vậy cơ hội tăng trưởng vẫn rất lớn.

Vì giao thông công cộng kém phát triển nên phương tiện cá nhân nhỏ gọn như xe máy, xe kéo đóng vai trò vô cùng quan trọng ở đất nước tỷ dân – giúp Ấn Độ có được lợi thế khi chuyển sang sử dụng xe điện.

Trong báo cáo công bố tháng 12 năm ngoái, công ty tư vấn Bain dự báo xe 2 và 3 bánh đi tiên phong trong nỗ lực sử dụng xe điện, một phần vì người dùng Ấn Độ ít lo ngại quãng đường di chuyển, ít phụ thuộc hạ tầng sạc công cộng hơn mà chủ yếu sạc điện tại nhà.

Một yếu tố khác là không ít công ty vận chuyển sớm sử dụng xe điện vì chi phí vận hành thấp, ít khí thải. “Ông lớn” thương mại điện tử Flipkart cùng “ông lớn” giao đồ ăn Zomato đều cam kết chuyển hoàn toàn sang xe điện vào năm 2030.

Thách thức còn ở phía trước

Như nhiều quốc gia khác, hạ tầng sạc tại Ấn Độ chưa theo kịp nhu cầu. Bộ Công nghiệp nặng vào tháng 7 tuyên bố, tại 68 thành phố thuộc 25 tiểu bang cùng hàng chục cao tốc sắp có mạng lưới sạc mới được đưa vào vận hành.

Nhưng nước này là một trong những quốc gia lớn nhất thế giới, với hàng nghìn thành phố và 28 bang cũng như nhiều vùng nông thôn rộng lớn. Vì vậy họ cần thêm nhiều thời gian lẫn tiền bạc đầu tư hạ tầng. Cuối năm ngoái WEF ước tính Ấn Độ cần khoảng 285 tỉ USD để điện khí hóa hoàn toàn thị trường xe 2 và 3 bánh.

Giám đốc điều hành BluSmart (công ty đặt xe sở hữu đội phương tiện hoàn toàn chạy điện) Anmol Singh Jaggi xem việc thiếu trạm sạc là trở ngại lớn nhất. Ông nói với CNN: “Tôi nghĩ chính phủ cần làm nhiều hơn chứ không chỉ khuyến khích về tài chính”.

Thậm chí ngay cả khi có trợ cấp hào phóng, một số đối tượng khách hàng vẫn hoài nghi xe điện. Không ít người tin rằng giá xe điện vẫn quá cao.

Theo chuyên gia Chhibber, cần nhiều thời gian hơn để mọi người tìm hiểu về lợi ích kinh tế của việc sử dụng xe điện chẳng hạn như tiết kiệm nhiên liệu hoặc chi phí bảo trì.

Các đơn vị sản xuất xe 2 bánh tin rằng với chi phí nhiên liệu tương đối cao ở Ấn Độ, trong vòng chưa đầy 1 năm nữa người dùng sẽ nhận ra chi phí vận hành một chiếc xe điện tiết kiệm hơn phương tiện động cơ đốt trong.

“Trong tương lai khi giá pin giảm và các đơn vị sản xuất tăng được quy mô, chi phí tổng thể sẽ cân bằng”, chuyên gia Chhibber nhận định. Giám đốc Singh cũng tin chi phí pin sẽ tiếp tục giảm và hiệu suất pin sẽ tiếp tục tăng.